Ortaokul Öğrencilerinin Bağlanma Stilleri ile Konuşma Kaygıları Arasındaki İlişki

Yıl 2023, , 919 - 940, 28.09.2023

Nilüfer Serin , Erhan Durukan

https://doi.org/10.35675/befdergi.1320488

Öz

Bu araştırmanın temel amacı ortaokul öğrencilerinin bağlanma stilleri ile konuşma kaygıları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Ayrıca bağlanma stilleri ile konuşma kaygı düzeylerinin cinsiyet, ebeveyn eğitim durumu gibi çeşitli demografik değişkenler açısından farklılık gösterip göstermediği de araştırılmıştır. Bunu ortaya koymak için ilişkisel tarama modelinin benimsendiği çalışmada veri toplama aracı olarak “Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II Orta Çocukluk Ölçeği” ve “Ortaokul Öğrencileri için Konuşma Kaygısı Ölçeği”nden yararlanılmıştır. Araştırmaya Trabzon’daki farklı ortaokullarda 5, 6, 7 ve 8. sınıfta öğrenim gören 523 öğrenci katılmıştır. Veri analizi için SPSS paket programı kullanılmış ve Pearson Korelasyon Katsayısı, bağımsız örneklem t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Kruskal-Wallis ve Mann-Whitney U testleri yapılmıştır. Araştırma sonucunda hem kaygılı bağlanma ile konuşma kaygısı arasında hem de kaçınan bağlanma ile konuşma kaygısı arasında ilişki tespit edilmiştir. Bu durum bağlanmanın sadece çocuk ile anne arasındaki etkileşimi açıklamakla kalmadığını, kişinin çocukluk ve ergenlik döneminde başka bireylerle olan iletişimini, konuşmasını da etkilediğini, duyduğu konuşma kaygısının sebeplerinden biri olduğunu göstermesi açısından önemlidir. Öğrencilerin bağlanma stilleri ve konuşma kaygıları cinsiyet ve anne-baba eğitim durumuna göre farklılık göstermezken kaygılı ve kaçınan bağlanma boyutları anne ve babanın birlikte yaşayıp yaşamamasına göre anlamlı bir farklılık göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

bağlanma, bağlanma stilleri, konuşma, konuşma kaygısı

The Relationship between Attachment Styles and Speaking Anxiety of Middle School Students

Öz

The main purpose of this study is to examine the relationship between attachment styles and speaking anxiety of middle school students. In addition, it was also investigated whether attachment styles and speaking anxiety levels differ in terms of various demographic variables such as gender and education level of parents. In order to demonstrate this, in the study in which the relational screening model was adopted, “Close Relationships Scale – Revised for children and adolescent (ECR-RC)” and “Speaking Anxiety Scale for Second Education Students” were used as data collection tools. 523 students studying in 5th, 6th, 7th and 8th grades in different secondary schools in Trabzon participated in the research. The SPSS package program was used for data analysis and Pearson Correlation Coefficient, independent sample t test, one-way analysis of variance (ANOVA), Kruskal-Wallis and Mann-Whitney U tests were performed. As a result of the research, a relationship was found between both anxiety attachment and speaking anxiety, and between avoidance attachment and speaking anxiety. This is significant because it shows that attachment not only explains the interaction between the child and the mother, but also affects the communication and speaking of the person during childhood and adolescence, and it is one of the reasons for the speaking anxiety. While the attachment styles and speaking anxieties of the students do not differ according to gender and educational status of the parents, the anxiety and avoidance attachment styles show a significant difference according to whether the parents live together or not.

Anahtar Kelimeler

attachment, attachment styles, speaking, speaking anxiety

Kaynakça

• Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E., & Wall, S. (1978). Patterns of attachment. Lawrence Erlbaum Associates.
• Akalın, S., & Adıgüzel, A. (2020). Ortaokul öğrencilerinin konuşma kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(3), 1345-1356.
• Aktaş, E. (2020). Ergenlerin ebeveyne bağlanma stilleri ile sosyal görünüş kaygısı ve sosyal dışlanma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 646606) [Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi-Konya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Alagöz, P. A. (2019). 14-18 yaş arasındaki ergenlerin bağlanma stilleri ile sosyal anksiyete düzeyleri arasındaki ilişki (Tez No. 587744) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Arslan, A. (2012). Üniversite öğrencilerinin "topluluk karşısında konuşma" ile ilgili çeşitli görüşleri (Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi örneği). Turkish Studies, 7(3), 221-231.
• Arslan, A. (2018). Ortaokul öğrencilerinin konuşma kaygıları ve akademik öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International E-Journal of Educational Studies, 2(3), 26-43.
• Bacaksız, Ö. (2011). Boşanma sürecindeki bireylerin bağlanma stilleri ve iletişim becerileri arasındaki ilişki (Tez No. 290837) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Baki, Y., & Kahveci G. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma kaygılarının etkili konuşma becerileri üzerindeki etkisi: Bir yapısal eşitlik modellemesi. Turkish Studies, 12(4), 47-70.
• Bartholomew, K., & Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: A test of a four category model. Journal of Personality and Social Psychology, 61, 226-241.
• Bayramkaya, E. (2009). Sosyal fobi belirtileri, yetişkin bağlanma boyutları ve kişilerarası ilişki biçimleri arasındaki ilişkiler (Tez No. 257053) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Baysal, A., & Özgenel, M. (2019). Ortaokul öğrencilerinin bağlanma stilleri ve öz-düzenleme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 15(2), 142-152.
• Bifulco, A., Kwon, J., Jacobs, C., Moran, P. M., Bunn, A., & Beer, N. (2006). Adult attachment style as mediator between childhood neglect/abuse and adult depression and anxiety. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 4, 796-805.
• Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Vol: I. Attachment. Basic Books.
• Bowlby, J. (1973). Attachment and loss: Vol: II. Seperation, anxiety and anger. Basic Books.
• Bowlby, J. (1980). Attachment and loss: Vol. III. Loss sadness and depression. Basic Books.
• Bowlby, J. (1988). Developmental psychiatry comes of age. Psychiatry, 145(1), 1-10.
• Brenning, K., Soenens, B., Braet, C., & Bosmans, G. (2011). An adaptation of the experiences in close relationships scale revised for use with children and adolescent. Journal of Social and Personal Relationships, 28(8), 1048-1072.
• Brumariu, L. E., & Kerns, K. A. (2008). Mother-child attachment and social anxiety symptoms in middle childhood. Journal of Applied Developmental Psychology, 29, 393-402.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. (İ. D. E. Sarıoğlu, Çev.). Kaknüs Yayınları.
• Butcher, J., Hooley, J., & Mineka, S. (2013). Abnormal psychology. Pearson.
• Bülbül, K. (2016). Aile yapısı, bağlanma stili ve umutsuzluğun lise öğrencilerinin madde kullanma eğilimleri ile ilişkisi (Tez No. 472019) [Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi-Trabzon]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Canatan, Ç. (2018). Evli veya boşanmış ebeveyne sahip olan, 11-14 yaş arasındaki çocukların bağlanma stilleri ve sosyal fobi düzeyleri arasındaki ilişki (Tez No.510872) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Demir, S. (2023). Öğretmen adaylarının konuşma kaygılarının incelenmesi. Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi (MREFD), 5(1), 131-150.
• Demir, T., & Melanlıoğlu, D. (2014). Ortaokul öğrencileri için konuşma kaygısı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 47(1), 103-124.
• Derin, S. (2017). Sosyal fobi tanılı bir grup ergende bağlanma özellikleri ve ebeveyn bağlanma şekillerinin sosyal fobiyle ilişkisinin incelenmesi (Tez No. 478002) [Tıpta uzmanlık tezi, İstanbul Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Dilbaz, N. (2000). Sosyal anksiyete bozukluğu: Tanı, epidemiyoloji, etiyoloji, klinik ve ayırıcı tanı. Klinik Psikiyatri, 3(2), 3-21.
• Durmuş, E., & Baş, K. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının konuşma kaygılarının incelenmesi. Turkish Studies, 11(19), 325-336.
• Er, S. (2014). Topluluk önünde etkili konuşma teknikleri. Hayat Yayınları.
• Fraenkel. J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). McGraw-Hill Education.
• Fraley, R. C., Waller, N. G., & Brennan, K. A. (2000). An item response theory analysis of self-report measures of adult attachment. Journal of Personality and Social Psychology, 78, 350-365
• Gedik, M. (2015). Siirt örnekleminde ortaöğretim öğrencilerinin konuşma kaygılarının incelenmesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13, 77-93.
• Görür, B. (2019). Ergenlerin bağlanma stilleri ve sosyal kaygıları ile akıllı telefon bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 575684) [Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Gündüz, A. (2020). Duygusal zekâ ile konuşma kaygısı arasındaki ilişki (Tez No. 633981) [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi-Elâzığ]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe, yöntem, analiz (5. baskı). Seçkin Yayınları.
• Hazan, C., & Shaver, P. R. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology, 52, 511–524.
• Hollist, C. S., & Miller, R. (2005). Perceptions of attachment style and marital quality in midlife marriage. Family Relations, 54, 46–57.
• Karalı, Y., Şahin, T. G., Şen, M. & Aydemir, H. (2021). Öğretmen adaylarının konuşma kaygılarının incelenmesi: İnönü Üniversitesi örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 2277-2296.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi-Kavramlar ilkeler teknikler. Nobel Yayın Dağıtım.
• Karaşar, B. (2014). Öğretmen adaylarının bağlanma stilleri ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 27-49.
• Kartal, M. (2019). Beden eğı̇tı̇mı̇ ve spor bölümü öğretmen adaylarının konuşma kaygısı ve kültürel zekâ arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 564754) [Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi-Samsun]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Katrancı, M. (2014). Öğretmen adaylarının konuşma becerisine yönelik öz yeterlik algıları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 174-195.
• Katrancı, M., & Kuşdemir, Y. (2015). Öğretmen adaylarının konuşma kaygılarının incelenmesi: Sözlü anlatım dersine yönelik bir uygulama. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 415-445.
• Kavruk, H. & Deniz, E. (2015). Ortaokul öğrencilerinin konuşma kaygıları (Samsun ili Örneği). Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 3(15), 63-89.
• Keskin, G., & Çam, O. (2007). Bağlanma süreci: Ruh sağlığı açısından literatürün gözden geçirilmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 23(2), 145-158.
• Kılıç, Z. (2018). Üniversite öğrencilerinde internet kullanımının genel psikolojik belirtiler ve sosyal fobi ile ilişkisi (Tez No. 516040) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi-Sakarya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kırımer, F., Akça, E., & Sümer, N. (2014). Orta çocuklukta anneye kaygılı ve kaçınan bağlanma: Yakın ilişkilerde yaşantılar envanteri-II orta çocukluk dönemi ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Türk Psikoloji Yazıları, 17(33), 45-57.
• Koç Akran, S., & Özdemir, E. (2018). Yaşam boyu öğrenme sürecinde öğretmen adaylarının konuşma kaygılarına ilişkin görüşleri. The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences, 4(1), 38-49.
• Köseler, A. (2006). Lise öğrencilerinde iletişim kaygısı (Tez No. 204584) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi-Çanakkale]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kuru, O. (2018). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin konuşma kaygılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2193-2206.
• Linver, S. (1997). Konuşma eğitimi (A. Özlü, Çev.). Mert Yayıncılık. Manning, R. P. C., Dickson, J. M., Palmier-Claus, J., Cunliffe, A., & Taylor, J. (2017). A systematic review of adult attachment and social anxiety. Journal of Affective Disorders, 211, 44- 59.
• Maviş, A. (2013). Etkili ve başarılı konuşma sanatı. Yediveren Yayınları.
• Mickelson, K. D., Kessler, R. C., & Shaver, P. R. (1997). Adult attachment in a nationally representative sample. Journal of Personality and Social Psychology, 73, 1092-1106.
• Onur, T. (2023). Ergenlerde bağlanma stilleri ile sosyal kaygı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 791599) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Özdemir, G. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile konuşma kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin tespit edilmesi: Niğde ili örneği (Tez No. 538064) [Yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi-Niğde]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Özdemir, S. (2018). Türkçe öğretmenı̇ adaylarının konuşma kaygılarını gı̇dermede hazırlıklı konuşmaların rolü. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 361-374.
• Özkan, E., & Kınay, İ. (2015). Öğretmen adaylarının konuşma kaygılarının incelenmesi (Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi örneği). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(3), 1290-1301.
• Öztürk, A., & Mutlu, T. (2010). The relationship between attachment style, subjective well-being, happiness and social anxiety among university students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 9, 1772-1776.
• Pertaub, D. P., Slater, M., & Barker, C. (2002). An experiment on public speaking anxiety in response to three different types of virtual audience. Presence, 11(1), 68-78.
• Safran, J. D. (1990). Towards a refinement of cognitive therapy in light of inter personal theory: I. theory. Clinical Psychology Review, 10(1), 87-105.
• Sevim, O. (2012). Öğretmen adaylarına yönelik konuşma kaygısı ölçeği: bir geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(2), 927-937.
• Sevim, O., & Gedik, M. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinin konuşma kaygılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 52, 379-393.
• Subaşı, N. G., & Kazan, H. (2020). Çocukluk dönemi bağlanma stillerinin yetişkin iletişimindeki etkisi. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 10(2), 147-162.
• Suroğlu Sofu, M. (2012). Öğretmen adaylarının konuşma kaygıları (Tez No. 328106) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi-Sakarya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Sümer, N. (2006). Yetişkin bağlanma ölçeklerinin kategoriler ve boyutlar düzeyinde karşılaştırılması. Türk Psikoloji Dergisi, 21(57), 1-22.
• Sümer, N., & Anafarta Şendağ, M. (2009). Orta çocukluk döneminde ebeveynlere bağlanma, benlik algısı ve kaygı. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 86-101.
• Sümer, N., & Güngör, D. (1999). Yetişkin bağlanma stilleri ölçeklerinin Türk örneklemi üzerinde psikometrik değerlendirmesi ve kültürlerarası bir karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi, 14(43), 71-106.
• Tepeli Temiz, Z., & Tarı Cömert, I. (2018). The relationship between life satisfaction, attachment styles and psychological resilience in university students. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 31, 274-283.
• Tok, C. (2019). Ortaokul öğrencilerinin ebeveyn bağlanma stilleri ile sosyal kaygı düzeylerinin incelenmesi (Tez No. 603874) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Tok, C., & Öğretir Özçelik, A. D. (2018). Ergenlerin ebeveyn bağlanma stilleri ile sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(58), 570-579.
• Tolun, K., & Güvey Aktay, E. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının konuşma kaygıları. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(1), 86-98.
• Topçuoğlu Ünal, F., & Özden, M. (2015). Diksiyon ve konuşma eğitimi. Pegem Akademi.
• Tüzemen, T. (2016). Akademik çelişki tekniğinin 6. sınıf öğrencilerinin konuşma becerilerine ve konuşma kaygılarına etkisi (Tez No. 435307) [Yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi-Van]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Ünlü, F. (2015). Ebeveyni boşanmış bireylerde benlik saygısı, yalnızlık ve bağlanma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 412423) [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Vertue, F. M. (2003). From adaptive emotion to dysfunction: An attachment perspective on social anxiety disorder. Personality and Social Psychology Review, 7(2), 170-191.
• Volling, B. L., Notaro, P. C., & Larsen, J. J. (1998). Adult attachment styles: Relations with emotional well-being, marriage, and parenting. Family Relations, 47(4), 355–367.
• Yıldırım, G. (2015). Ortaokul öğrencilerinin konuşma kaygıları (Tez No. 442944) [Yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi-Uşak]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yolaç, P. (1996). Sosyal fobide psikolojik tedavi. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 4 (Ek 1), 35-41.