The Investigation of Parental Attitudes of the Parents of 48-72 Month-old Children Attending Pre-School Education and Media Mediation

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 46, 568 - 584, 30.06.2025

Gülden Erdoğan , Ayşe Belgin Aksoy

https://doi.org/10.35675/befdergi.1587760

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between parenting attitudes of parents of 48-72 month-old children who continue their preschool education and media mediation. This research is based on the relational screening model, which is one of the quantitative research methods. The study group consists of 455 parents living in İncesu district of Kayseri province. The research data were obtained using the ‘Demographic Information Form’, ‘Parental Attitude Scale’ and ‘Early Childhood Parent Media Mediation Scale’. The relationship between the Parent Attitude Scale and the Early Childhood Parent Media Mediation Scale was examined using the Correlation Test. When the findings were examined; It was determined that the “Parental Media Mediation” scale had positive moderate-level significant relationships with the “Democratic Attitude” dimension, negative moderate-level significant relationships with the “Authoritarian Attitude” dimension, positive low-level significant relationships with the “Overprotective Attitude” dimension and negative low-level significant relationships with the “Permissive Attitude” dimension.the “Authoritarian Attitude” dimension, positive low-level significant relationships with the “Overprotective Attitude” dimension, and negative low-level significant relationships with the “Permissive Attitude” dimension, which are sub-dimensions of the “Parental Attitude” scale.

Anahtar Kelimeler

Child’s use of media tools , parental attitude , parent media mediation , preschool term.

Okul Öncesi Eğitimine Devam Eden 48-72 Aylık Çocukların Anne ve Babalarının Ebeveynlik Tutumları ile Medya Aracılıklarının İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada; okul öncesi eğitimini sürdüren 48-72 aylık çocukları olan ebeveynlerinin ebeveynlik tutumları ile medya aracılıkları ilişkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu araştırma nicel araştırma yöntemlerinden birisi olan ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın çalışma grubu Kayseri ili İncesu ilçesinde yaşayan 455 ebeveynden oluşmaktadır. Araştırma verilerine ‘Demografik Bilgi Formu’, ‘Ebeveyn Tutum Ölçeği’ ve ‘Erken Çocukluk Ebeveyn Medya Aracılık Ölçeği’ ile ulaşılmıştır. “Ebeveyn Tutum Ölçeği” ile “Erken Çocukluk Ebeveyn Medya Aracılık Ölçeği” ilişkisi Korelasyon Testi ile incelenmiştir. Bulgular incelendiğinde; “Ebeveyn Medya Aracılık” ölçeğinin “Ebeveyn Tutum” ölçeğinin alt boyutlarından “Demokratik Tutum” boyutu ile pozitif orta düzey, “Otoriter Tutum” boyutu ile negatif orta düzey, “Aşırı Koruyucu Tutum” boyutu ile pozitif düşük düzey, “İzin Verici Tutum” boyutu ile negatif düşük düzeyli anlamlı ilişkiler olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuğun Medya Araçlarını Kullanımı , Ebeveyn Medya Aracılığı , Ebeveyn Tutumu , Okul Öncesi Dönem

Kaynakça

• Akkuş, S. Y., Yilmazer, Y., Şahinöz, A., Sucakli, İ. A., Çocuk, A., ve, S., Gelişimci, Ç. (2015). 3-60 ay arası çocukların televizyon izleme alışkanlıklarının incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Healt Sciences Journal. (15), 351- 360.
• Aksoy, M. (2018). Blok oyunlarının çocukların yaratıcılığına etkisinin incelenmesi (Tez no. 52700) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Akyol, M. (2021). Okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaş çocukların iletişim becerileri ile ebeveyn tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez no. 665000)[Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi- Konya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Aktürk, M. F. (2015). Çocukları okul öncesi eğitime devam eden (5 yaş grubu) ebeveynlerinin ana-baba tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Tez no. 393125)[Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi-Konya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Alisinaoğlu, F. ve Ulutaş, İ. (2000). Çocuklarda Kaygı ve Bunu Etkileyen Faktörler. Milli Eğitim Dergisi, 145, 15-19.
• American Academy of Pediatrics Council on Communications and Media. (2010). Media education. Pediatrics, 126(5), 1012–1017. doi: 10.1542/peds.2010-1636.
• American Academy of Pediatrics Council on Communications and Media. (2011). Media use by children younger than 2 years. Pediatrics, 128(5), 1040–1045. doi: 10.1542/peds.2011-1753.
• American Academy of Pediatrics. (2016). Media and young minds Council on Communications and Media. Pediatrics, 138(5), 1-6.
• Ateş, M. A. ve Durmuşoğlu Saltalı, N. (2019). KKTC’de yaşayan 5-6 yaş çocukların tablet ve cep telefonu kullanımına ilişkin ebeveyn görüşlerinin incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi (GEBD), 5(1), 62- 90.
• Balkan, İ. K. (2011). Okul öncesi çocuk ve medya. Okul öncesi çocuk ve… (s. 165 174) M.Uluğ, G.Karadeniz (Ed.). Ankara:Nobel.
• Banko, Ç., İlhan, T., & Şallı, F. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının ebeveynlerinin televizyonda akıllı sembol kullanımı ve çocuklarını televizyondan koruma yöntemleri. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(1), 45-59.
• Barkin, S., Ip, E., Richardson, I., Klinepeter, S., Finch, S., & Krcmar, M. (2006). Parental media mediation styles for children aged 2 to 11 years. Archives Of Pediatrics & Adolescent Medicine, 160, 395–401 Retrived From: .Http://Dx Doi.Org/10.1001/Archpedi.160.4.395
• Bayraktar, V. (2013). Bilgisayar oyunlarının çocukların ve ergenlerin gelişimleri üzerindeki etkileri. Çocuk ve bilişim. (s. 117-137). Ankara: Samer Billimsel Yayınları,
• Bayraktar, V. (2021). Erken okuryazarlık ve yeni medya. Şükran Kılıç (Ed.) Çocuk ve medya. (s. 93- 118). Ankara: Pegem
• Bilge, F. (2021). 36-72 aylık çocukların medya içeriklerine erişiminde ebeveyn aracılıkları ile ebeveyn tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez no. 718422) [Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi- İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Brito, R., Francisco, R., Dias, P., & Chaudron, S. (2017). Family dynamics in digital homes: the role played by parental mediation in young children‟s digital practices around 14 european countries. Contemporary Family Therapy, 39(4), 271-280.
• Bronstein, M.H. & Zlotnik, D. (2008). Parenting Styles And Their Effects. M. M. Haith Ve J.B.Benson (Ed.), infant and early childhood development, 496- 509. Elsevier Inc.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Chaudron, S., Beutel, M.E., Černikova, M., Donoso Navarette, V., Dreier, M., Fletcher-Watson, B., …& Wölfling, K. (2015). Young children (0– 8) and digital technology: a qualitative exploratory study across seven countries. JRC; ISPRA, Italy.
• Clark, L. S. (2011). Parental mediation theory for the digital age. Communication Theory, 21(4), 323-343.
• Connell, S. L., Lauricella, A. R., & Wartella, E. (2015). Parental co-use of media technology with their young children in the usa. Journal Of Children And Media, 9(1), 5-21. Retrived From: Doi:10.1080/17482798.2015.997440
• Çoruk, A. (2018). Ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumlarının okul öncesi dönem çocuklarının ilkokula hazır bulunuşluk düzeylerine etkisi (Tez no.524929) [Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Davies, J. J., & Gentile, D. A. (2012). Responses to children’s media use in families with and without wiblings: a family development perspective. Family Relations, 61(3), 410–425. Retrived From: Https://Doi.Org/10.1111/J.17413729.2012.00703.X.
• Demiriz, S. ve Öğretir, A. D. (2007). Alt ve Üst Sosyo-Ekonomik Düzeydeki 10 Yaş Çocuklarının Anne Tutumlarının İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 105-122.
• d’Haenens, L., Vandonink, S. & Donoso, V. (2013). How to cope and build resilience. London: EU Kids Online, LSE.
• Donohue, C., Paciga, K. A. (2017). Technology and interactive media for young children: A whole child approach connecting the vision of Fred Rogers with research and at Saint Vincent College. practice. Latrobe: PA: Fred Rogers Center for Early Learning and Children’s Media.
• Eastin, M. S., Greenberg, B. S. ve Hofschire, L. (2006). Parenting the internet. Journal Of Communication. 56(3), 486-504.
• Elmas, R. ve Uyanık-Aktulun, Ö. (2019). 21. Yüzyıl okul öncesi öğretmenleri için sosyal medya araçları: muhtemel faydalar. Temel Eğitim Dergisi/Journal Of Primary Education, 1(4), 6-20.
• Erdoğdu, Ö. (2019). 5-6 yaş grubu çocuklarda ebeveyn tutumlarının akran ilişkilerine etkisi (Tez no. 589182) [Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi-Adana]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Erşahin, K. (2019). Anne baba tutumları ile 5-7 yaş çocukların bilişsel işlemler performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez no. 579660) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Gölcük, M. (2014). Predicton of parenting styles from child and maternal temperamental characteristics ( Tez no. 379955) [Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• İleri Aksoy, G. ve Bayraktar, V. (2024). Okul öncesi dönemde bulunan çocukların dijital medya kullanım durumlarının ebeveyn görüşlerine göre incelenmesi. Editör: Yavuz Değirmenci Eğitim Bilimlerinde Öncü Çalışmalar. HYPERLINK "http://www.allsciencesacademy.com" www.allsciencesacademy.com adresinden alınmıştır.
• İnan Kaya, G., Mutlu Bayraktar, D. ve Yılmaz, Ö. (2018). Dijital ebeveynlik tutum ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 149-173.
• İnanlı, S. (2015). Preschool-aged children’s media use and its relationship to their prosocial and aggressive behavior (Tez no. 396962) [Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi-İstanbul].
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Karabulut Demir, E. ve Şendil, G. (2007). Ebeveyn Tutum Ölçeği (Tez no. 214208) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kaya, A., Bozaslan, H. ve Genç, G. (2021). Üniversite öğrencilerinin anne- baba tutumlarının problem çözme becerilerine, sosyal kaygı düzeylerine ve akademik başarılarına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 208-225.
• Lauricella, A. R., Gola, A. A. H., & Calvert, S. L. (2011). Toddlers' learning from socially meaningful video characters. Media Psychology, 14(2), 216-232.
• Liebeskind, K. M. (2013). Parental mediation from looney tunes to angry birds: examining how parents are dealing with the content-specificissues of old media and the unique challenges of new media [Yüksek Lisans Tezi, University Of Pennsylvania-Pennsylvania].
• Livingstone, S., Mascheroni, G., Dreier, M., Chaudron, S., & Lagae, K. (2015). How parents of young children manage digital devices at home: the role of income, education and parental style. London: EU Kids Online, LSE.
• Merdin, E. (2017). Young children’s electronic media use and parental mediation (Tez no. 899917) [Yüksek Lisans Tezi, ODTU-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Neumann, M. M. (2015). Young children and screen time: Creating a mindful approach to digital technology. Australian Educational Computing, 30(2).
• Nevski, E., & Siibak, A. (2016). The Role Of Parents And Parental Mediation On 0–3-Year Olds’ Digital Play With Smart Devices: Estonian Parents’ Attitudes And Practices. Early Years, 36(3), 227-241.
• Nikken, P., & De Haan, J. (2015). Guiding young children’s internet use at home: problems that parents experience in their parental mediation and the need for parenting support. Cyberpsychology: Journal Of Psychosocial Research On Cyberspace, 9(1).
• Nikken, P., & Jansz, J. (2014). Developing scales to measure parental mediation of young children's internet use. Learning, media and technology, 39(2), 250-266.
• Ocak, M. A. (2013). Aile ve internet: aile eğitim programı. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
• Özyürek, A., & Şahin, F. T. (2005). 5 ve 6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2): 19–34.
• Pinon, M. F., Huston, A. C., & Wright, J. C. (1989). Family ecology and child characteristics that predict young children's educational television viewing. Child Development, 846-856.
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. On The Horizon.
• Rideout, V. J. (2013, October 28). Zero to eight: children’s media Use in America 2013. Common Sense Media. Www.Commonsensemedia.Org Adresinden Alındı.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Atlı, S. ve Şahin B.K. (2015). Okul öncesi dönem: anne baba tutumları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3): 972-991.
• Sever, S. (2011). Okuma kültürü edindirme sürecinde temel sorunlar ve çözüm önerileri. (Ed. Suat Hayri Küçük). Okul Öncesi Çocuk Edebiyatı Kitap Kataloğu. Ankara: Eğitim Sen, 21-29.
• Sunar, D. (2002). “Change and continuity in the turkish middle class family”, autonomy and dependence in the family (Ed. By Liljeström, R. ve Özdalga, E.), İstanbul, Swedish Rearch Institute, S.217-237.
• Şanlı, D. (2007). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. (Tez no. 195500) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi-İzmir]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Şen. M., Demir, E., Teke, N. & Yılmaz, A. (2020). Erken çocukluk ebeveyn medya aracılık ölçeği geliştirme çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (53), 228-265.
• Şenel, B. V. (2020). Erken çocukluk döneminde çocuğu olan ebeveynlerin medya ve teknolojiye yönelik tutumlarının medya aracılık rolleri ile ilişkisi (Tez no. 625896) [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• TC Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu (1995). Ailede çocuk eğitimi araştırması: aralık 1992-aralık 1993 (Yayın No. 84, ISBN: 975-19-1230-X).
• Timisi, N. (2011). Medyada çocukları koruyucu önlemler. M. N. (Editör) içinde, çocuk hakları ve medya el kitabı (S. 141-162). İstanbul: Çocuk Vakfı.
• Tomczyk, Ł. & Wasiński, A. (2017). Parents in the process of educational impact in the area of the use of new media by children and teenagers in the family environment. Eğitim ve Bilim, 42(190), 305-323.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2021). Hanelerde bilişim teknolojileri bulunma oranı, 2004- 2019. Https://Data.Tuik.Gov.Tr/Bulten/Index?P=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437 Adresinden Alındı.
• United Nations International Children's Emergency Fund. (2017). The state of the world’s children 2017: children in a digital world. New York: UNICEF.
• Utuş, T. (2022). Ebeveynlerin dijital oyun rehberlik stratejileri ile dijital oyunların okul öncesi dönem çocuklarına etkisine yönelik ebeveynlerin algılarının incelenmesi (Tez no. 713760) [Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi-Malatya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Uyanık Balat, G., (2007). İlköğretime başlayan çocukların anne babalarının çocuk yetiştirme tutumlarının okul öncesi eğitimden yararlanma düzeylerine göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 32, 143, 89-99.
• Ünlü, N. (2020). Ebeveyn tutumlarının okul öncesi dönemdeki 36-69 ay aralığında olan çocukların davranış problemlerine etkisi (Tez no. 652733) [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Valcke, M., Bonte, S., De Wever, B., & Rots, I. (2010). Internet parenting styles and the impact on internet use of primary school children. Computers & Education, 55 (2), 454-464. Doi:10.1016/J.Compedu.2010.02.009.
• Van Den Bulck, J., & Van Den Bergh, B. (2000). The influence of perceived parental guidance patterns on children's media use: gender differences and media displacement. Journal Of Broadcasting & Electronic Media, 44(3), 329-348.
• Wu, C. S. T., Fowler, C., Lam, W. Y. Y., Wong, H. T., Wong, C. H. M., & Loke, A. Y. (2014). Parenting approaches and digital technology use of preschool age children in a Chinese community. Italian Journal of Pediatrics, 40(1), 44.
• Yağmurlu, B., Çıtlak, B., Dost, A. ve Leyendecker, B. (2009). Türk annelerin çocuk sosyalleştirme hedeflerinde eğitime bağlı olarak gözlemlenen farklılıklar. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 1-15.
• Yaprak, B. (2007). İlköğretim öğrencilerinin algıladıkları anne-baba tutumunun diskriminant analiziyle belirlenmesi ve benlik saygısı ile olan ilişkisinin değerlendirilmesi üzerine bir uygulama (Tez no. 179010) [Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi-Eskişehir]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yavuzer, H. (2017). Çocuk psikolojisi. 41. Basım. İstanbul: Remzi.
• Yeniacun, Y. (2018). Genç yetişkinlerde anne – baba tutumu ve duygu düzenlemenin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile ilişkisi (Tez no. 505084) [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yıldırım, B. (2021). Okul öncesi çocukların medya araçları kullanımlarında annelerin medya aracılık rolleri ve bilinçli farkındalıklarının incelenmesi (Tez no. 683617) [Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.