Tarihi Olaylar Değerlendirilirken Ahlaki Yargı Yapılmalı mıdır? Tarih Öğretmen Adaylarının Ahlaki Yargılarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 25, 109 - 134, 30.06.2018

Mehmet Elban

Öz

Bu araştırmanın amacı tarih öğretmen adaylarının ahlaki
yargılarını bazı değişkenler açısından incelemektir. Araştırmanın yöntemi durum
çalışmasıdır. Araştırmanın çalışma grubu 28 tarih öğretmen adayından
oluşmaktadır. Araştırmada veriler, nitel anket ile toplanmıştır. Verilerin
analizinde ise içerik ve betimsel analiz kullanılmıştır. Nicel verilerin
analizinde frekans (f), yüzde (%) ve çapraz tablolar kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda tarih öğretmen adaylarının çoğunluğun ahlaki yargıları fark
edebildiği ve ahlaki yargı eğilimi gösterdiği bulgulanmıştır. Tarih öğretmen
adaylarının ahlaki yargı eğilimleri nedensellik, büyük adamlar üzerinden
gerçekleşmiştir. Öğretmen adaylarının yarısı karşıolgusal ahlaki yargı eğilimi
göstermiştir. Ancak öğretmen adaylarının verdikleri örneklerde karşıolgusal nedensellik
ile karşıolgusal ahlaki yargıları karıştırdıkları anlaşılmıştır. Tarih öğretmen
adaylarının çoğunluğunun ahlaki yargı kullanımına ilişkin epistemolojik
inançları ahlaki yargıların kullanılmaması yönündedir. Ancak ahlaki yargı
kullanılmamalı yönünde epistemolojik inançlara sahip tarih öğretmen adaylarının
azımsanamayacak bir kısmı tutarsızlık göstererek ahlaki yargı eğilimi
göstermiştir. Ayrıca araştırmada ahlaki yargılardan kaçınabilmenin önemli bir
koşulu tarihsel metinlerdeki ahlaki yargıları fark edebilme becerisi olduğu
anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahlaki yargı, büyük adam ahlaki yargısı, karşıolgusal ahlaki yargı, tarih eğitimi

Kaynakça

• Alaca, E. (2017). Tarih eğitimine giriş-kavramlar, kişiler, kuramlar ve kurumlar. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.Ata, B. (2008). Türk tarih öğretmen adaylarının tarih eğitiminde analoji anlayışları. Mustafa Safran ve Dursun Dilek (Ed.) 21. Yüzyılda kimlik, vatandaşlık ve tarih eğitimi içinde (s.302-315). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.Barton, K. C., & Levstik, L. S. (2004). Teaching history for the common good. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.Baymur, A.F. (1941). Tarih öğretimi. Ankara: Gazi Terbiye Enstitüsü Neşriyatı.Bıçak, A. (2013). Tarih düşüncesinin oluşumu. Cogito. 73, 36-60.Black, J. ve Macraild, D.M. (2016). Tarih çalışmak. (N. Bozbora, Çev.). (3. Baskı). Ankara: Yayın Odası Yayıncılık.Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. (5.Baskı), Ankara: Pegem Akademi.Carr, E.H. (2011). Tarih nedir? (14. Baskı).(M.G. Gürtürk, Çev.). İstanbul: İletişim yayınları.Celuch, K., Saxby, C., & Oeding, J. (2015). The Influence of Counterfactual Thinking and Regret on Ethical Decision Making. Journal of Education for Business, 90(4), 175-181.Çaya, S. (2014). Sosyal bilimde “nesnel kalma” sorunsalı. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 31, 161-168.Dance, E.H. (1971). Orta dereceli okullarda tarihin yeri. (Osman Horasanlı, Çev.). İstanbul: Milli Eğitimi Basımevi.Dilek, D. (2007). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi. Ankara: Nobel Yayınları.Evans, R.J. (1999). Tarihin savunusu. (U. Kocabaşoğlu, Çev.). Ankara: İmge kitabevi.Gibson, L.S. (2014). Understanding ethical judgments In secondary school history classes. Doctoral Dissertation, The University Of British Columbia, Canada.Gilderhus. M.T. (2014). Tarih ve tarihçiler-tarih yazıcılığına giriş. (E.S. Özcan, Çev.). (2. Baskı). Ankara: Atıf Yayınları.Halkin, L.E. (2014).Tarih tekindinin unsurları. (Bahaeddin Yediyıldız, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.Hoodless, P. (2008). Teaching history in primary schools. Learning Matters.Iggers, G. G.(2016). Bilimsel nesnellikten postmodernizme: yirminci yüzyılda tarihyazımı. (6. Baskı). (G.Ç.Güven), Çevİstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.Kanat, C. (2011). Türk tarih yazıcılığında eleştirel düşünce ve teori geliştirme problemi. M. Öz (Ed.), Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Tarihçilik ve Tarih Yayıncılığı Sempozyumu bildiriler kitabı içinde (ss. 41-53). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.Loewen, J.W. (2015). Öğretmenimin söylediği yalanlar-Amerikan tarih dersi kitaplarının yanlış anlattığı her şey. (L. T. Basmacı, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.Mckellar, I. (2003). Neden tarih öğretiyoruz? Tarih eğitimine eleştirel yaklaşımlar içinde (s. 72-81). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.MEB, (2017). Ortaöğretim çağdaş Türk ve dünya tarihi 12. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi. (S. Akbaba Altun, & A. Ersoy, Çev.) Ankara: Pegem Akademi. Milligan, A., Gibson, L., & Peck, C. L. (2017). Enriching ethical judgments in history education. Theory & Research in Social Education, 1-31.Muijs, D. (2004). Doing quantitative research in education. London: Sage Publications. Özçelik, İ. (2017). Tarihyazımı üzerine (yöntemler-yaklaşımlar-ilkeler-yorumlar). İsmail Özçelik, (Ed.) Tarihyazımı üzerine (yöntemler-yaklaşımlar-ilkeler-yorumlar) içinde (s.19-52). Ankara: Berikan Yayınevi.Ringer, F. (2014). Weber’in metodolojisi-kültür bilimleri ile sosyal bilimlerin birleşimi. (3. Basım). (M.Küçük, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.Rosenfeld G. D. (2016). Introducation: counterfactual history and the Jewish imagination. In G.D. Rosenfeld (Eds). What ifs of Jewish history. (pp. 1-24).United Kingdom: Cambridge University Press. Sakal, F. (2015). Tarihyazımında temel kavramlar. (7. Baskı). Ahmet Şimşek (Ed.). Tarih nasıl yazılır? içinde (s.67-92). İstanbul: Tarihçi Kitabevi.Seixas, P. (2017). Learning about ethical judgment. https://tc2.ca/uploads/PDFs/thinking-about-history/ethical_judgment_secondary.pdf. Erişim tarihi:11.12.2017. Sungu, İ. (2002). Tarih öğretimi hakkında. (akt. B. Ata). Millî Eğitim Dergisi, 153-154.Tekeli, İ. (2011). Birlikte yazılan ve öğrenilen bir tarihe doğru. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. .Tekeli, İ. (2013). Siyasetçilerin tarihle ilişki kurma ahlakı üzerine. Cogito. 73, 283-304.Tosh, J. (2011). Tarihin peşinde-modern tarih çalışmasında hedefler, yöntemler ve yeni doğrultular. (4. Baskı). (Ö. Arıkan, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.Ulusoy, K. (2007). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih ve ahlak eğitimi ilişkisi üzerine görüşleri (Sakarya il örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 5(13), 155-177.Woolf, D. (2014). Tarihin küresel tarihi. (1.Basım), (Çev.Mehmet Moralı), İstanbul: Alfa Yayınları.Yazıcı, F. ve Şimşek, A. (2011). Tarih öğretiminde nesnellik sorunu. Tarih Okulu Dergisi, (XI), 13-32.Yılmaz, K. ve Koca, F. (2012). Tarihsel empati üzerine nitel bir araştırma: tarih öğretmenlerinin algı, görüş ve deneyimlerinin incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 11(3), 855-879.Yılmaz, S. (2011). 21. Yüzyılda Avrupa Birliği’nde yeni tarih anlayışı ve Türkiye’ye yansımaları. M. Öz (Ed.) Cumhuriyet döneminde Türkiye’de tarihçilik ve tarih yayıncılığı sempozyumu bildiriler kitabı içinde (ss. 877-892). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.