Öğretmen Adayları ve Öğretmenlerin Öğretmenlik İle İlgili Metaforik Algılarının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 31, 219 - 251, 18.06.2021

Fatih Çakmak

https://doi.org/10.35675/befdergi.726660

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın temel amacı din öğretiminde aday öğretmenler ile öğretmenlerin öğretmenlik ile ilgili algılarını metaforlar üzerinden belirlemektir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden fenemenolojik (olgubilimsel) araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın verileri katılımcıların, “öğretmen… gibidir/benzer; çünkü…” cümlesini tamamlamaları yoluyla toplanmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde hesaplamaları ve içerik analizi çözümleme tekniği kullanılmıştır. Araştırma katılımcıları İslami İlimler Fakültesinden 255 aday öğretmen ve 80 din öğretimi alan dersi öğretmeninden oluşmaktadır. 255 aday öğretmen 108 adet metafor üretmiştir. İlk beş sırada yer alan metaforlar şunlardır: (1) Anne, (2) Güneş, (3) Bahçıvan, (4) Mum, (5) Aile, 9, %3,52. Bu metaforlardan 11 farklı kavramsal kategori oluşturulmuştur. 80 öğretmen 52 farklı metafor üretmiştir. İlk beş sırada yer alan metaforlar şunlardır: (1) Bahçıvan, (2) Ağaç, (3) Güneş, (4) Mum, (5) Fidan dikmek Bu metaforlardan 11 farklı kavramsal kategori oluşturulmuştur. Aday öğretmen ve öğretmenlerin öğretmenlik mesleği üzerine metaforik algıları birbirleri ile ilişkilendirilerek karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Öğretimi, Metafor, Aday öğretmen, Öğretmen, Öğretmenlik mesleği

Kaynakça

• Alan, Y. (1994). Lisan ve insan, İzmir: TÖV Yayınları.
• Arslan M. M. & Bayrakçı M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 171, 100-108.
• Aydın, İ. H. (2006). Bir felsefi metafor yolda olmak. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 6(1), 9-22.
• Aykaç, N. & Çelik, Ö. (2014). Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının eğitim programına ilişkin metaforik algılarının karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 39 (173), 328-340.
• Baker P.J. (1991). Metaphors of mindful engagement and a vision of beter schools. Educational Leadership. 48(6), 32-35.
• Balcı, A. (1999). Metaphorical images of school: School perceptions of students, teachers and parents from four selected schools (in Ankara). (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Büyükkaragöz, S. S, Muşta, M. C, Yılmaz, H. & Pilten, Ö. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş (eğitimin temelleri), Konya: Mikro yayınları.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni: Nicel, nitel ve karma yöntem yaklaşımı. (Çev: Selçuk Beşir Demir), Ankara: Eğiten kitap yayınları, 3. Baskı.
• Çakmak, F. (2013). Din kültürü ve ahlak bilgisi dersinde veli beklentileri. Ankara: İlahiyat yayınları.
• Çekmez, E. Yıldız, C. & Bütüner, S. Ö. (2012). Fenomenografik araştırma yöntemi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen Ve Matematik Eğitimi Dergisi (Efmed), 6(2), Aralık 2012, 77-102.
• Demirel, Ö. (1999). Planlamadan değerlendirmeye öğretme sanatı. Ankara: Pegem akademi yayınları.
• Demirel, Ö & Kaya, Z. (2007). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Pegem akademi yayınları.
• Demirel, Ö. (2015). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem akademi yayınları, 23. Baskı.
• Egüz, Ş. & Öntaş, T. (2018). Ortaokul öğrencilerinin “öğretmen” kavramına ilişkin kullandıkları metaforlar. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 79-91. DOI: 10.21666/muefd.336181.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Alkım yayınevi.
• Ertürk, S. (1997). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Meteksan A.Ş.
• Fidan, N. (1996). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Alkım yayınevi.
• Kaya, Z. (2012). Gelişim ve öğrenme. Z. Kaya (Ed.), Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem akademi yayınları.
• Kesici, A. E. (2016). Eğitimin temel kavramları. A. E. Kesici (Ed.), Eğitim bilimine giriş. Ankara: Eğiten kitap yayınları.
• Kılıç A. & Saruhan H. (2005). Teknik eğitim fakültesi öğretmen adaylarının öğretmenlik becerileri. Marmara Üniversitesi MTET 2005 Kongresi Bildiriler Kitabı, 407-417.
• Koç E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (1), 47-72. DOI: 10.17679/iuefd.79408.
• Küçüktepe, S. E. & Gürültü, E. (2014). Öğretmenlerin yapılandırmacı öğretmen kavramına ilişkin algılarına yönelik metafor çalışması örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 282-305. DOI: 10.17240/aibuefd.2014.14.2-5000091540.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2010). Metaforlar: Hayat anlam ve dil. (Çev: Gökhan Yavuz Demir), İstanbul: Paradigma yayınları.
• Levine, P. M. (2005). Metaphors and images of classrooms. Kappa Delta Pi Record, 41(4), 172-175.
• Martinez, M. A, Saulea, N. & Huber, G. L. (2001). Metaphors as blueprints of thinking about teaching and learning. Teaching and Teacher Education, 17, 965-977.
• Morgan, G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. (Çev: Gündüz Bulut). İstanbul: BZD Yayıncılık.
• Nalçacı, A. & Bektaş, F. (2012). Öğretmen adaylarının okul kavramına ilişkin algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), 239-258.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2008). İlköğretim I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. İlköğretim Online, 7(2), 421-455. Erişim adresi: http://ilkogretim-online.org.tr/
• Senemoğlu, N. Gömleksiz, M. & Üstündağ, T. (2001). Öğrenmenin oluşumu öğretme model ve stratejileri. Ankara: MEB yayınları.
• Şahin, A. (2011). Öğretmen algılarına göre etkili öğretmen davranışları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 239-259.
• Şen, H. Ş. & Erişen, Y. (2002). Öğretmen yetiştiren kurumlarda öğretim elemanlarının etkili öğretmenlik özellikleri. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 99-116.
• Şişman, M. (2016). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. Ankara: Pegem akademi yayınları, 10. Baskı.
• Özden, Y. (1999). Eğitimde dönüşüm eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem akademi yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2020). www.tdk.gov.tr. Erişim Tarihi: 16.03.2020.
• Tortop, H. S. (2013). Öğretmen adaylarının üniversite hocası hakkındaki metaforları ve bir değerlendirme aracı olarak metafor. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science, 3(2), 153-160. DOI: 10.5961/jhes.2013.070.
• Tosun C. (2001). Din eğitimi bilimine giriş. Ankara: Pegem akademi yayınları.
• Varış, F. (1994). Eğitimde program geliştirme: Teori ve teknikler. Ankara: Alkım yayınları.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Soysal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık, 8. Baskı.
• Yılmaz, F, Göçen, S. & Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: Bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164. DOI: 10.17860/efd.49273.
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22, 127-138.