Metaphorical Perceptions of Pre-Service Teachers of the Special Education Teaching Department Towards High-Functioning Autism Spectrum Disorder

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 31, 39 - 62, 18.06.2021

Gülden Bozkuş Genç

Öz

Özel Eğitim Öğretmenliği Bölümü Öğretmen Adaylarının Yüksek İşlevli Otizm Spektrum Bozukluğuna İlişkin Metaforik Algıları

Öz

Araştırmada, özel eğitim öğretmenliği bölümü öğretmen adaylarının yüksek işlevli otizm spektrum bozukluğu olan bireylere yönelik geliştirdikleri metaforları belirlemek amaçlanmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını 2019-2020 eğitim öğretim yılında ilk kez açılan Yüksek İşlevli Otizm Spektrum Bozukluğu Eğitimi dersini alan ve bilgilendirilmiş gönüllü onam formunu imzalayan 23 öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırmanın verileri “Yüksek İşlevli Otizm Spektrum Bozukluğu olan bireyler benim için ……. gibidir; çünkü, ……. dır.” ifadesinin yazılı olduğu açık uçlu bir formla toplanmıştır. Adaylardan tek bir metafor üzerine yoğunlaşarak düşünlerini yazmaları istenmiştir. Veriler içerik analizi tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular öğretmen adaylarının yüksek işlevli otizm spektrum bozukluğu olan bireylere ilişkin 20 metafor geliştirdiğini göstermiştir. Geliştirilen metaforlar 7 kategoride toplanmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının yüksek işlevli otizm spektrum bozukluğu olan bireyleri en çok kar tanesi, uzay, kitabe, labirent gibi kavramlara benzettikleri görülmüştür. Öğretmen adaylarının yüksek işlevli otizm spektrum bozukluğu olan bireylere yönelik algılarının olumlu olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Algı, metafor, metaforik algı, öğretmen adayları, yüksek işlevli otizm spektrum bozukluğu

Kaynakça

• Al-Shammari, L. (2006). Special education teachers’ attitudes toward autistic students in the autism school in the state of Kuwaiti: A case study. Journal of Instructional Psychology, 33(3), 170-178.
• Aubusson, P. (2002). Using metaphor to make sense and build theory in qualitative analysis. The Qualitative Report, 7(4), 1-14. Anılan, B. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının kimya kavramına ilişkinin metaforik algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 7-27. doi: 10.14689/issn.2148-2624.1.5c2s1m
• Arslan, M. M. ve Bayrakçı, M (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim, 35(171), 100-108. Ateş, M., ve Karatepe, A (2013). Üniversite öğrencilerinin “küresel ısınma” kavramına ilişkin algılarının metaforlar yardımıyla analizi. Marmara Coğrafya Dergisi, 0(27), 221-241.
• Boutot, E. A., & Hume, K. (2012). Beyond time and time table: Today’s applied behavior analysis for students with autism. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 47(1), 23-38.
• Büyükalan Filiz, S. ve Türkmenli, A. (2019). Yaygın eğitim kurslarına katılan kursiyerlerin resim yapmaya ilişkin metaforik algıları. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(2), 375-389.
• Cerit, Y. (2008). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin müdür kavramı ile ı̇lgili metaforlara ı̇lişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 3-13.
• Cisek, P. (1999). Beyond the computer metaphor: Behaviour as interaction. Journal of Consciousness Studies, 6(11-12), 125-42.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2016). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (4th ed.). London: Sage publications.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(21), 269-183.
• Çolak, M. ve Çetin, C. (2014). Öğretmenlerin engelliliğe yönelik tutumları üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1), 191-211.
• Dayı, E., Açıkgöz, G. ve Elçi, A. N. (2020). Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü öğretmen adaylarının engelli öğrencilere yönelik metaforik algıları (Gazi Üniversitesi Örneği). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(1), 95-122. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.616520
• Döş, İ. (2010). Aday öğretmenlerin müfettişlik kavramına ilişkin metafor algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 607-629.
• Ekici, G. (2016). Öğretmen adaylarının "Bilgisayar" kavramına ilişkin metaforik algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(3), 755-781.
• Frith, C. (2004). Is autism a disconnection disorder? The Lancet Neurology, 3(10), 577. doi: https://doi.org/10.1016/S1474-4422(04)00875-0.
• Gay, L. R., Mills, G. E., & Airasian, P. (2012). Educational research: Competencies for analysis and applications (10th Ed). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, Inc.
• Güleç-Aslan, Y. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerle çalışan eğitimcilerin uygulamalı davranış analizine yönelik algıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32(4), 1013-1032. doi: 10.16986/HUJE.2017027228
• Güleç-Aslan, Y. (2014). Zihin engelliler öğretmenliği programındaki öğretmen adaylarının otizm spektrum bozukluğuna ilişkin deneyim ve algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 869-896.
• Heward, W. L., Alber-Morgan, S., & Konrad, M. (2017). Revel for exceptional children: An introduction to special education with loose-leaf version. Pearson.
• Houser, J. (2015). Nursing research: Reading, using, and creating evidence. (3rd ed.). Burlington: Jones ve Bartlett Learning.
• Impecoven-Lind, L. S. (2004). Preservice teachers' perceptions of students with disabilities (Unpublished dissertation, Iowa State University) Retrived from https://lib.dr.iastate.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1798&context=rtd (UMI Number: 3136332)
• Kasari, C., & Rotheram-Fuller, E. (2005). Current trends in psychological research on children with high-functioning autism and Asperger disorder. Current Opinion in Psychiatry, 18(5), 497-501.
• Korkmaz, B. (2019). Yüksek işlevli otizm Asperger sendromu. İstanbul: Aba yayın.
• Lian, W. B., Ho, S.K.Y., Choo, S.H.T., Chan, D.K.L., Yeo, C. L., Ho, L. Y. (2008). Pre-school teachers’ knowledge, attitudes and practices on childhood developmental and behavioral disorders in Singapore. Journal of Paediatrics and Child Health, 44(4), 187-194. Doi: 10.1111/j.1440- 1754.2007.01231.x.
• Mehrenberg, R. L. (2013). Red tape and gren teachers: The impact of paperwork onnovice special education teachers. International Journal of Special Education, 28(1), 1-9.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Myles, B. S. (2004). An overview of asperger syndrome. J. E. Baker (ed.), Social Skills Training (9-15). Kansas: Autism Asperger Publishing Co.
• Özyürek, M. (2013). Engellilere yönelik tutumların değiştirilmesi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Rızvanoğlu, K. (2007). Grafik kullanıcı arayüzlerinde metaforların kültürlerarası kavranışı (Fransa ve Türkiye’de Bir E-Öğrenim Sitesi Üzerinden Karşılaştırmalı Bir Çalışma). Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.
• Semerci, Ç. (2007). Program geliştirme kavramına ilişkin metaforlarla yeni ı̇lköğretim programlarına farklı bir bakış. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 125-140.
• Shippen, M. E., Crites, S. A., Houchins, D. E., Ramsey, M. L., & Simon, M. (2005). Preservice teachers' perceptions of including students with disabilities. Teacher Education and Special Education, 28(2), 92- 99. doi: 10.1177/088840640502800202
• Syriopoulou-Delli, C. K., Cassimos, D. C., Tripsianis, G. I., & Polychronopoulou, S. A. (2012). Teachers’ perceptions regarding the management of children with autism spectrum disorders. Journal of Autism Developmental Disorders, 42(5), 755-768. doi: 10.1007/s10803-011-1309-7
• Tortop, H. S., Kandemir, B., Kaya, Ö. E. ve Demir, F. (2015). Öğretmen adaylarının zihin engelli birey kavramına yönelik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 307-322.
• Türk Dil Kurumu (2020). https://sozluk.gov.tr/ adresinden (07/01/2020) edinilmiştir.
• Uçuş, Ş. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının ve okul öncesi öğretmeni adaylarının özel eğitime ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 360-388.
• Yaralı, D. (2015). Öğretmen adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 431-455. doi: 10.17556/jef.02712
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yorbık, Ö., Erman, H. ve Söhmen, T. (2000). Asperger sendromu ve yüksek fonksiyonlu otizmin tanısal ayırımı. Klinik Psikiyatri Dergisi, 3(2), 102-110.
• YÖK (2016). Bu karar YÖK Başkanlığı tarafından 08.01.2016 tarihinde üniversitelere gönderilen 75850160- 104.01.02.01/843 sayılı resmi yazı ile duyurulmuştur.