Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinç Düzeyleri İle Çevreye Yönelik Materyalist Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 43, 2363 - 2394, 30.09.2024

Hatice Sunduvaç , Aycan Buldur

https://doi.org/10.35675/befdergi.1394650

Öz

Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre bilinç düzeyleri ile çevreye yönelik materyalist eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılan bu çalışma nicel araştırma yaklaşımlarından ilişkisel tarama modeline göre, kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen 308 katılımcıyla yürütülmüştür. “Genel Bilgi Formu”, “Çevre Bilinci Ölçeği”, “Çevreye Yönelik Materyalist Eğilimler Ölçeği” kullanılarak toplanan verilerin analizinde Friedman testi, MANOVA, ANOVA, Mann Whitney U testleri ve Pearson Korelasyon Katsayısı kullanılmıştır. Sonuç olarak çevre bilinci açısından; ölçeğin bazı alt boyutları arasında, öğrenim görülen sınıflar arasında ve cinsiyet değişkenine göre ise sadece bilim ve teknolojiye güven alt boyutunda erkekler lehine olacak şekilde anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Materyalist eğilimlerde ise cinsiyet açısından erkekler lehine anlamlı farklılık tespit edilirken, öğrenim görülen sınıf düzeyi açısından anlamlı farklılık olmadığı belirlenmiştir. Çevre bilinci ile materyalist eğilimler arasında ise bilim ve teknolojiye güven dışındaki diğer alt boyutlarda pozitif ve anlamlı ilişkiler olduğu ve hem çevre bilinç düzeyinin hem materyalist eğilimlerin yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevre bilinci, çevreye yönelik materyalist eğilim, materyalist eğilim, okul öncesi öğretmen adayı

Kaynakça

• Achenreiner, G. B. (1997). Materialistic values and susceptibility to influence in children. Advances in Consumer Research, (24), 82-88.
• Ak, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik bilinçlerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. (Tez No. 216936) [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi-Bolu]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Akçay, N. O., Halmatov, M. & Ekin, S. (2017). Okul öncesi öğretmeni adaylarının ağaç ve çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (13), 1-18.
• Andersson, D. & Nässén, J. (2016). Should environmentalists be concerned about materialism? An analysis of attitudes, behaviours and greenhouse gas emissions. Journal of Environmental Psychology, 48, 1-11. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2016.08.002
• Antiniene, D., Seinauskiene, B., Rutelione, A., Nikou, S. & Lekaviciene, R. (2021). Do demographics matter in consumer materialism? Inzinerine Ekonomika Engineering Economics, 32(4), 296–312. https://doi.org/10.5755/j01.ee.32.4.28717
• Arunkumar, J. (2012). A study on assessment of environmental awareness among teacher trainees in teacher training institutes. International Journal of Research in Social Sciences, 2(3), 312-321.
• Aydın, F. & Ünaldı, Ü. E. (2013). Coğrafya öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumları. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 11-42. http://dx.doi.org/10.23863/kalem.2017.18
• Aydın, G. & Karamehmet, B. (2015). Y jenerasyonunda sözsüz iletişim yöntemi olarak gösterişçi tüketim kullanımıyla ilgili deneysel bir çalışma. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 4(7),107-126.
• Balkan Kıyıcı F., Aydoğdu M. & Doğru M. (2005, 28-30 Eylül). İlköğretim öğretmen adaylarının çevre eğitimine bakışı. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli.
• Banerjee, B. & McKeage, K. (1994). How green is my value: exploring the relationship between environmentalism and materialism. Advances in Consumer Research, 21, 147-152.
• Basile, C. G. (2000). Environmental education as a catalyst for transfer of learning in young children. The Journal of Environmental Education, 32(1), 21–27. https://doi.org/10.1080/00958960009598668
• Brown, K. W. & Kasser, T. (2005). Are psychological and ecological well-being compatible? The role of values, mindfulness, and lifestyle. Social Indicators Research, 74, 349-368. doi:10.1007/s11205-004-8207-8
• Browne, B. A. & Kaldenberg, D. O. (1997). Conceptualizing self-monitoring: links to materialism and product involvement. Journal of Consumer Marketing, 14(1); 31–44. https://doi.org/10.1108/07363769710155848
• Buldur, A. & Ömeroğlu, E. (2018). Okul öncesi çocukların ve öğretmenlerinin çevreye yönelik tutum ve farkındalıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğrenme Dergisi, 7 (2), 221-229. https://doi.org/10.5539/jel.v7n2p221
• Bursal, M. (2018). SPSS ile temel veri analizleri (2. Baskı). Anı.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak-Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Baskı). Pegem Akademi.
• Casey, P. J. & Scott, K. (2006). Environmental concern and behaviour in an Australian sample within an ecocentric-anthropocentric framework. American Journal of Psychology, 58(2), 57-67. doi: 10.1080/00049530600730419
• Chan, K. & Prendergast G. (2007). Materialism and social comparison among adolescents. Social Behavior and Personality, 35(2), 213–28. doi: 10.2224/sbp.2007.35.2.213.
• Choi, S. (2022). An exploration of how having a materialistic value is related to an environmentally sensitive personality. Association of Marketing Theory and Practice Proceedings 2022, 41.
• Çabuk, B. & Karacaoğlu, C (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 189-198. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000079
• Çetin, M. & Yaylı, A. (2019). Restoran tercihinde gösterişçi tüketim eğilimi. Turizm Akademik Dergisi, 6 (2), 227-238.
• Dikicigil, Ö. & Gülersoy, A. (2020). Social studies pre-service teachers’ awareness of environmental ethics. Elementary Education Online, 19(3). doi:10.17051/ilkonline.2020.734482
• Dinler, H., Simsar, A. & Doğan, Y. (2020). Okul öncesi öğretmen adaylarının geri dönüşüme yönelik düşüncelerinin incelenmesi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 3(5), 1-11. https://doi.org/10.36731/cg.659567
• Dunlap, R. E., Van Liere, K. D., Mertig, A. G. & Jones, R. E. (2000). New trends in measuring environmental attitudes: measuring endorsement of the new ecological paradigm: a revised NEP scale. Journal of Social Issues, 56(3), 425- 442. https://doi.org/10.1111/0022-4537.00176
• Erbasan, Ö. & Erkol, M. (2020). Sınıf öğretmenlerinin çevreye yönelik bilgi, tutum ve davranış düzeylerinin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches , 15 (24) , 2443-2471 . https://doi.org/10.26466/opus.619973
• Ergen-Işıklar, Z. E., Zerenler, M. & Yeşiltuna, C. (2022). Çevre bilinci: jenerasyon farklılıklarına yönelik bir araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 107-126. https://doi.org/10.47147/ksuiibf.1137603
• Ergen, A., Baykan, B. G. & Turan, S. G. (2015). Effect of materialism and environmental knowledge on environmental consciousness among high school Students: A study conducted in Istanbul province. International Journal of Human Sciences, 12(1), 511-526.
• Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 91-100.
• Fitzmaurice, J. & Comegys, C. (2006). Materialism and social consumption. Journal of Marketing Theory and Practice, 14(4), 287-299. https://doi.org/10.2753/MTP1069-6679140403
• Flouri, E. (2004). Exploring the relationship between mothers’ and fathers’ parenting practices and children’s materialist values. Journal of Economic Psychology, 25 (6), 743-752. https://doi.org/10.1016/j.joep.2003.06.005
• Flynn, L. R., Goldsmith, R. E. & Pollitte, W. (2016). Materialism, status consumption, and market involved consumers. Psychology & Marketing, 33(9), 761-776. https://doi.org/10.1002/mar.20915
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. (Vol. 7). McGraw-hill.
• Gatersleben, B., Jackson, T., Meadows, J., Soto, E. & Yan, Y. L. (2018). Leisure, materialism, well-being and the environment. European Review of Applied Psychology, 68(3), 131-139. https://doi.org/10.1016/j.erap.2018.06.002
• Genç, M. & Genç, T. (2013). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 1 (1), 9-19.
• Ger, G. & Belk, R. (1996). Cross-cultural differences in materialism. Journal of Economic Psychology, 17, 55-77. https://doi.org/10.1016/0167-4870(95)00035- 6
• Goldberg, M.E., Gorn, G.J., Peracchio, L.A. & Bamossy, G. (2003). Understanding materialism among youth. Journal of Consumer Psychology,13(3), 278-288. https://doi.org/10.1207/S15327663JCP1303_09
• Good, J. (2007). Shop'til we drop? Television, materialism and attitudes about the natural environment. Mass Communication & Society, 10(3), 365-383. https://doi.org/10.1080/15205430701407165
• Griskevicius, V., Kenrick, D.T., Tybur, J.M., Miller, G.F., Sundie, J.M. & Cialdini, R.B. (2007). Blatant benelovence and conspicuous consumption: When romantic motives elicit strategies costly signals. Journal of Personality and Social Psychology, 93(1), 85-102. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022- 3514.93.1.85
• Günşen, G. (2023). Çevre eğitimi etkinliklerinin okul öncesi öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalığına ve çevre bilincine yönelik ilgi düzeylerine olan etkisinin incelenmesi. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 4(1), 1- 13. https://doi.org/10.59062/ijpes.1233687
• Gürbüz, H. & Çakmak, M. (2012). Biyoloji eğitimi bölümü öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 162-173
• Güzelyurt, T. & Özkan, Ö. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi dönemde çevre eğitimine ilişkin görüşleri: durum çalışması. Turkish Studies Education Sciences, 13(11), 651-668.
• Horwitz, W. A. (1996). Developmental origins of environmental ethics: The life experiences of activists. Ethics & Behavior, 6(1), 29-53. https://doi.org/10.1207/s15327019eb0601_3
• Hurst, M., Dittmar, H., Bond, R. & Kasser, T. (2013). The relationship between materialistic values and environmental attitudes and behaviors: a metaanalysis. Journal of Environmental Psychology, 36, 257– 269. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2013.09.003
• Işık, R. (2021). Üniversite öğrencilerinin sahip olduğu çevre bilinci ile çevresel etik davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Tez No. 692301) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi-Çanakkale]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Joye, Y., Bolderdijk, J. W., Köster, M. A. & Piff, P. K. (2020). A diminishment of desire: Exposure to nature relative to urban environments dampens materialism. Urban Forestry & Urban Greening, 54, 126783. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2020.126783
• Karaca, Ş. (2019). Materyalist eğilimlerin anlık satın alma davranışına etkisinin incelenmesi: Üniversite öğrencilerine yönelik bir çalışma. Third Sector Social Economic Review, 54(1), 243-260. http://dx.doi.org/10.15659/3.sektor-sosyalekonomi.19.03.1026
• Karakaya, Ç. & Çobanoğlu, E. O. (2012). İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. Journal of Turkish Science Education, 9(3), 23-35.
• Kartal, E. E. & Ada, E. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre problemleri ve geri dönüşüm hakkındaki görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 818-847. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2019.143
• Kasser, T. (2016). Materialistic values and goals. Annual Review of Psychology, 67, 489-514. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-122414-033344
• Kasser, T., Ryan, R. M., Couchman, C. E. & Sheldon, K. M. (2004). Materialistic values: their causes and consequences. In T. Kasser & A. D. Kanner (Eds.), Psychology and consumer culture: the struggle for a good life in a materialistic world (11–28). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10658-002
• Kauppinen-Räisänen, H., Björk, P., Lönnström, A. & Jauffret, M. N. (2018). How consumers' need for uniqueness, self-monitoring, and social identity affect their choices when luxury brands visually shout versus whisper. Journal of Business Research, 84, 72-81. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2017.11.012
• Kışoğlu, M., Yıldırım, T., Salman, M. & Sülün, A. (2016). İlkokul ve ortaokullarda çevre eğitimi verecek olan öğretmen adaylarında çevre sorunlarına yönelik davranışların araştırılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 299-318. https://doi.org/10.17556/jef.93507
• Kilbourne, W. & Pickett, G. (2008). How materialism affects environmental beliefs, concern, and environmentally responsible behavior. Journal of Business Research, 61, 885-893. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2007.09.016
• Laksmidewi, D. (2022). Does the consumers materialism affect their green behavior? Journal of the Community Development in Asia (JCDA), 5(1), 21-29.
• Liu, S. Y., Yeh, S. C., Liang, S. W., Fang, W. T. & Tsai, H. M. (2015). A national investigation of teachers’ environmental literacy as a reference for promoting environmental education in Taiwan. The Journal of Environmental Education, 46(2), 114 – 132. https://doi.org/10.1080/00958964.2014.999742
• Maidou, A., Plakitsi, K. & Polatoglou, H. (2019). Knowledge, perceptions and attitudes on education for sustainable development of pre-service early childhood teachers in Greece. World Journal of Education, 9(5), 1-15. https://doi.org/10.5430/wje.v9n5p1
• Malkoç, H. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının ve bilişsel farkındalık becerilerinin incelenmesi. (Tez No. 290607) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi -Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev. Ed.) (3. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Mıranda, R. & Blanco, A. (2010). Envıronmental awareness and paper recyclıng. Cellulose Chemıstry and Technology, 44(10), 431- 449.
• Micken, K. S. & Roberts, S. D. (1999). Desperately seeking certainty: narrowing the materialism construct. In Arnould, E. & Scott, L. (eds.), Proceedings of the association for consumer research, (513-518).
• O’Cass, A. (2001) Consumer self-monitoring, materialism and ınvolvement in fashion clothing. Australian Journal of Marketing, 9(1), 46-59. https://doi.org/10.1016/S1441-3582(01)70166-8
• Öztürk, A. & Nart, S. (2016). Materyalizm-moda giyim ilgilenimi-plansız satına alma ilişkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(3), 45-55.
• Öztürk, E. & Erten, S. (2020). Uluslararası bir çevre eğitimi programı olan yeşil kutu projesinin fen bilgisi öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumu, çevre bilgisi ve çevre dostu davranışlarına etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 5(2) , 145-166. https://dergipark.org.tr/tr/pub/estudamegitim/issue/57511/776812
• Pallant, J. (2007). SPSS survival manual. Mc Graw Hill.
• Polat, G. (2012). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin öğretim öncesi ve sonrasında çevre sorunu ve ekolojik ayak izi anahtar kavramları ile ilgili bilişsel yapılarının ortaya konması. (Tez No. 312988) [Doktora tezi, Balıkesir Üniversitesi- Balıkesir]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Purutçuoğlu, E., (2008). Üniversite öğrencilerinin demografik özellikleri ve materyalist eğilimleri ile çevreye yönelik tutum ve davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Tez No. 179702) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi- Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Richins, M. L. & Dawson, S. (1992). A consumer values orientation for materialism and its measurement: scale development and validation. Journal of Consumer Research, 19(3), 303–316. https://doi.org/10.1086/209304
• Saraç, E. & Sarıkaya, R. (2018). A study on validity and reliability of the materialistic tendencies scale towards the environment for prospective teachers. International Journal of Eurasia Social Sciences, 9(33), 1381-1403.
• Saraç, E. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre kimlikleri ve çevreye yönelik materyalist eğilimleri: eylem araştırması. (Tez No. 528925) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi- Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Sarıbıyık, S.K. (2022). Okul öncesinde verilen çevre eğitiminin öğrenci davranışlarına etkisinin incelenmesi. (Tez No. 724172) [Yüksek lisans tezi, Kastamonu Üniversitesi- Kastamonu]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Segev, S., Shoham, A. & Gavish, Y. (2015). A closer look into the materialism construct: the antecedents and consequences of materialism and its three facets. Journal of Consumer Marketing, 32(2), 85-98. http://dx.doi.org/10.1108/JCM07-2014-1082
• Semenderoğlu, A. & Arslan, K. (2022). Fen edebiyat fakültesi coğrafya bölümü öğrencilerinin çevre davranış düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi , (53) , 667-684. doi: 10.53444/deubefd.1091562
• Sever, R. & Yalçınkaya, E. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının çevresel tutumlarının incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 26, 1-15.
• Sieber-Suter, B., Affolter, C., Nagel, U. & Schweiz, S. U. (2002). Didaktisches Konzept Umweltbildung. Stiftung Umweltbildung Schweiz.
• Sreen, N., Purbey, S. & Sadarangani, P. (2020). Understanding the relationship between different facets of materialism and attitude toward green products. Journal of Global Marketing, 33(5), 396-416. https://doi.org/10.1080/08911762.2020.1751370
• Suárez, E., Hernández, B., Gil-Giménez, D. & Corral-Verdugo, V. (2020). Determinants of frugal behavior: the influences of consciousness for sustainable consumption, materialism, and the consideration of future consequences. Frontiers in Psychology, 11, 567752. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.567752
• Sundıe, J.M., Kenrick, D.T., Griskevicius, V., Tybur, J.M., Vohs, K.D. & Beal, D.J. (2011). Peacocks, porches, and Thorsten Veblen: conspicuous consumption as a sexual signalling system. Journal of Personality and Social Psychology, 100(4), 664-680. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/a0021669
• Şahin, H. G. & Doğu, S. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi. İlkogretim Online, 17(3). doi 10.17051/ilkonline.2018.466359
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2020). Using multivariate statistics. Allynand Bacon.
• Teksöz, G., Şahin, E. & Ertepınar, R., H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 39 (39), 307-320.
• Topbaş, G. (2021). Çevreye yönelik materyalist eğilimler ölçeğinin okul öncesi öğretmenleri üzerinde geçerlik ve güvenirlik çalışması. (Tez No. 697965) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Toprak, F. (2017). Farklı kademelerde görev yapan öğretmenlerin çevresel tutum, bilgi ve davranışlarıyla çevre eğitimine yönelik görüşlerinin incelenmesi. (Tez No. 485598) [Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi-Adana]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Toprak, P., Algan, K., Alıç, Ü. Aslan, D. A. & Eroğlu, G. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin çevresel düşünce ve davranışlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Temel Eğitim, (19), 6-15. https://doi.org/10.52105/temelegitim.19.1
• Torquati, J., Cutler, K., Gilkerson, D. & Sarver, S. (2013). Early childhood educators' perceptions of nature, science, and environmental education. Early Education & Development, 24(5), 721-743. https://doi.org/10.1080/10409289.2012.725383
• Tran, H. U., LePage, B. A. & Fang, W. T. (2022). Environmental literacy and teaching activities of preschool teachers in Vietnam. European Journal of Educational Research, 11(4), 2356-2371. https://doi.org/10.12973/eu-jer.11.4.2357
• Türküm, S. (1998). Çağdaş toplumda çevre sorunları ve çevre bilinci. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi.
• Uğur, G. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin çevre eğitimi yeterliliklerine ilişkin bir araştırma. (Tez No. 779781) [Yüksek lisans tezi, Siirt Üniversitesi-Siirt]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Uludağ, M. (2012). Erken çocukluk gelişimi ve eğitimi. Y. Fazlıoğlu (Ed.), Çevre eğitimi (2. Baskı 317-342) içinde. Paradigma.
• Wang, Y. & Griskevicius, V. (2014). Conspicuous consumption, relationships, and rivals: Women’s luxury products as signals to other women. Journal of Consumer Research, 40(5), 834-854. https://doi.org/10.1086/673256
• Weber, D. & Duboıs, B. (1997). The edge of dream: managing the brand equity in the European luxury market. Values, Lifestyles and Psychographics. 263-282.
• Wilson, R. A. (1996). Environmental education programs for preschool children. Journal of Environmental Education, 27(4), 28-33. https://doi.org/10.1080/00958964.1996.9941473
• Yang, W. & Mattila, A. S. (2016). The impact of status seeking on consumers’ word of mouth and product preference-a comparison between luxury hospitality services and luxury goods. Journal of Hospitality & Tourism Research, 41(1), 3-22. https://doi.org/10.1177/1096348013515920
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8.baskı). Seçkin
• Yıldırım, C., Bacanak, A. & Özsoy, S. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik duyarlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), 121-134.
• Yıldız, E. (2022). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Okul Dışı Öğrenme Ortamlarını Kullanma Durumlarının Değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(33), 97-127.
• Yıldız, E., & Kalkan, M. (2020). Çevre eğitimi ve erken çocuklukta yeri. T. Çifçi, A. Buldur (Eds.) Etkinlik temelli çevre eğitimi içinde (s.37-64). Vize Yayıncılık. . Yılmaztürk, Y. & Akdoğan, Ç. (2023). Materyalizmin sürdürülebilir tüketim davranışına etkisi: yeşil satın alma niyetinin aracılık rolü. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(27), 51-82. https://doi.org/10.36543/kauiibfd.2023.003
• Yurttaş, A., Kartal, E. E. & Çağlar, A. (2022). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevreye karşı tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Temel Eğitim Dergisi, 15, 6-22. https://doi.org/10.52105/temelegitim.15.1
• Yücel, S. A. & Morgil, F. İ. (1998). Yükseköğretimde çevre olgusunun araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 14, 84-91.
• Yüzüak, A. V. & Erten, S. (2022). Teachers’ views on Turkey’s zero waste project (TZWP). Journal of Turkish Science Education, 19(1), 71-81. doi: 10.36681/tused.2022.110
• Zhakupova, A., Маnkesh, A., Kyakbaeva, U., Karimova, R. & Omarova, R. (2022). Opportunities for the development of ecological competence of the future preschool teachers. Cypriot Journal of Educational Science. 17(1), 228-239 https://doi.org/10.18844/cjes.v17i1.6703