Yükseköğretimde Akademik Liderlik, Örgütsel Adalet, Örgütsel Etik İklim Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 43, 2395 - 2417, 30.09.2024

Tansu Uzun , Semra Kıranlı Güngör

https://doi.org/10.35675/befdergi.1468220

Öz

Bu araştırmanın amacı, akademisyenlerin akademik liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel etik iklimi arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır. Bu çalışma, ilişkisel tarama tekniğine dayalı nicel araştırma yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi İç Anadolu Bölgesinde bir üniversitede görev yapan 704 akademisyenden oluşmaktadır. Araştırmanın veri seti Akademik Liderlik ölçeği, Örgütsel Adalet ölçeği ve Örgütsel Etik İklim ölçeklerinin kullanılmasıyla toplanmıştır. Veriler SPSS 27.0 istatistik programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilere betimsel istatistikler, korelasyon ve çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda akademisyenlerin yüksek düzeyde akademik liderlik, orta düzeyde örgütsel adalet ve etik iklim algısına sahip oldukları belirlenmiştir. Araştırmada akademik liderlik, örgütsel adalet ve etik iklim algılarını belirleyen tüm boyutların birbirleri ile pozitif yönde ilişkilerinin olduğu görülmüştür. Akademik liderliğin etik iklimi pozitif yönde etkileyerek % 55.5’ini açıkladığı, örgütsel adalet algısını ise yine pozitif etkileyerek %33.9 düzeyinde açıkladığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

akademisyenler, akademik liderlik, örgütsel adalet, örgütsel etik iklim, nicel araştırma

Kaynakça

• Akgüney, E. (2014). Öğretmenlerin örgütsel adalet algılamaları ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki (Yayın No. 28563530) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. ProQuest Dissertations & Theses Global.
• Akyol, B. (2013). Üniversitelerdeki örgütsel adalet olgusunun öğretim elemanları algılarına göre yönetim süreçleri açısından değerlendirilmesi (Tez No. 345877) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi-Çanakkale]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Arslantaş, C. C., & Pekdemir, I. (2007). Dönüşümcü liderlik, örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel adalet arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik görgül bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 2007(1), 262-286.
• Baloğlu, N., & Hamza, Ö. Z. (2021). Yükseköğretim kurumlarında akademik liderlik ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 410-445. https://doi.org/10.17679/inuefd.818390
• Bass, B. M., & Bass, R. (2009). The Bass handbook of leadership: Theory, research, and managerial applications. New York. Simon and Schuster Publicatiıon.
• Bass, B. M. (1990). Bass & Stogdill's handbook of leadership: Theory, research, and managerial applications. The Free Press.
• Bennis,W. (1999). Bir Lider Olabilmek. Sistem Yayıncılık
• Bulut, H. (2012). Etik liderliğin ve etik iklimin çalışanların örgütsel bağlılığına ve iş performansına etkileri (Tez No. 311742) [Yüksek lisans tezi, Gebze İleri Teknoloji Üniversitesi-Gebze]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2021). Eğitimde Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cullen, J. B., Victor, B., & Bronson, J. W. (1993). The ethical climate questionnaire: An assessment of its development and validity. Psychological reports, 73(2), 667-674. https://doi.org/10.2466/pr0.1993.73.2.667
• Çalışkan, A. (2015). Örgütsel adaletin örgütsel bağlılığa etkisi: Etik iklimin aracılık rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2), 115-141. https://dergipark.org.tr/en/pub/uiibd/issue/21612/232124
• Çalışkan, A. (2022). Örgütsel etik iklimi: Bir ölçek geliştirme çalışması. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1), 34-54. https://doi.org/10.29131/uiibd.1118411
• Çavuş, B. (2016). Öğretim elemanlarının örgütsel adalet algılarıyla umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki (Tez No.435888) [Yüksek lisans tezi, Adanan Menderes Üniversitesi-Aydın]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Doğan, S., & Kılıç, S. (2016). Kamu çalışanlarınca algılanan örgütsel etik iklimin demografik değişkenler açısından incelenmesi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 61-74. http://aksarayiibd.aksaray.edu.tr/en/download/article-file/415002
• Enders, J. (2004). Higher education, internationalisation, and the nation-state: Recent developments and challenges to governance theory. Higher Education, (47), 361-382. https://doi.org/10.1023/B:HIGH.0000016461.98676.30
• Eren, E. (2014). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. Beta Yayıncılık.
• Fuller, M., McEwen, L., Rayner, S., & Roberts, H. (2010). Managing leadership in the UK university: A case for researching the missing professoriate. Studies in Higher Education, 35(6), 617-631. https://doi.org/10.1080/03075070903243100
• Fraenkel, J., Wallen, N., & Hyun, H. (1993). How to Design and Evaluate Research in Education 10th ed. McGraw-Hill Education.
• Gedik, A. (2022). Okul müdürlerinin otoriter yönetim tarzı ile öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel muhalefet algıları arasındaki ilişkilerin analizi (Tez No. 747028) [Doktora tezi, İnönü Üniversitesi-Malatya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Gölcür, M. (2022). Ortaokullardaki örgütsel etik iklim ile algılanan örgütsel adalet ilişkisi (Tez No:707463) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Hazır, E. (2021). Mersin ilinde lojistik sektöründe çalışanların örgütsel destek algısının iş performansları üzerine etkisi: Örgütsel etik iklimin aracılık rolü (Tez No. 682684) [Yüksek lisans tezi, Toros Üniversitesi-Mersin]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (2004). Organizational justice in schools: No justice without trust. International Journal of Educational Management, 18(4), 250-259. https://doi.org/10.1108/09513540410538831
• Karsantık, İ. (2016). Yönetici akademisyenlerin akademik liderlik algısı üzerine bir inceleme (Tez No. 435406) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Karsantık, İ. (2019). Yükseköğretimde akademik liderlik, yükseköğretim kültürü ve akademik kimlik arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Tez No.550725) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Karsantık, İ., & Çetin, M. (2021). Akademik Liderlik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 11(3), 671-681. https://doi.org/10.2399/yod.20.578370
• Kılıç, S. (2013a). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-46. https://doi.org/10.5455/jmood.20130325011730
• Kılıç, S. (2013b). Algılanan örgütsel etik iklim ile üretkenlik karşıtı iş davranışları arasındaki ilişkiler (Tez No. 326893) [Doktora tezi, Niğde Üniversitesi-Niğde]. YÖK Tez Merkezi.
• Koen, M. P., & Bitzer, E. M. (2010). Academic leadership in higher education: A "participative" perspective from one institution. Academic Leadership: The Online Journal, 8(1), 1-16. https://doi.org/10.58809/UFQD3521
• Korkut, Y. K. (2023). Örgütsel adalet algısı ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide örgütsel güvenin aracılık rolü: Ankara’daki kamu iktisadi teşebbüslerinde bir uygulama (Tez No. 812666) [Yüksek lisans tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Lewis, P. (1985). Defining business ethics: Like nailing jello to a wall. Journal of Business Ethics, 4 (5), 377-383. https://doi.org/10.1007/BF02388590
• Martin, K. D., & Cullen, J. B. (2006). Continuities and extensions of ethical climate theory: A meta-analytic review. Journal of Business Ethics, (69), 175-194. https://doi.org/10.1007/s10551-006-9084-7
• Marshall, S. (2015). From industry professional to academic leader: Identity migration in New Zealand polytechnics [Doctoral dissertation, Unitec Institute of Technology]. https://hdl.handle.net/10652/3255
• Mavibaş, M. (2022). Spor bilimleri fakültelerindeki akademisyenlerin örgütsel etik iklim ve örgütsel şeffaflık algıları ile bilgi ifşa yönelimlerinin (whistleblowing) incelenmesi (Tez No. 725309) [Yayınlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi-Erzurum]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Perkin, H. (1997). History of universities. Oxford: Simon&Schuster Custom Publishing.
• Ployhart, R. E., & Ryan, A. M. (1997). Toward an explanation of applicant reactions: An examination of organization justice and attribution frameworks. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 72(3), 308-335. https://doi.org/10.1006/obhd.1997.2742
• Polat, S. (2022). Eğitim kurumlarında sürdürülebilir liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 735110) [Doktora tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Schneider, B. (1975). Organizational climate: An essay. Personnel Psychology, 29(4), 447– 479. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1975.tb01386.x
• Siddique, A., Aslam, H. D., Khan, M., & Fatima, U. (2011). Impact of academic leadership on faculty's motivation and organizational effectiveness in higher education system. International Journal of Academic Research, 2(8). 184-191. https://doi.org/10.30845/ijbss.v2n8p28
• Söyük, S. (2007). Örgütsel adaletin iş tatmini üzerine etkisi ve İstanbul ilindeki özel hastanelerde çalışan hemşirelere yönelik bir çalışma (Tez No. 214936) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Tunçer, P. (2012). Yönetim ve organizasyon. Beta Yayıncılık.
• Uzunel, E. (2022). Örgütsel adalet algısının işten ayrılma niyeti üzerine etkisi (Tez No. 737223) [Yüksek lisans tezi, Ufuk Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Wang, Y.-D., & Hsieh, H.-H. (2013). Organizational ethical climate, perceived organizational support, and employee silence: A cross-level investigation. Human Relations, 66(6), 783–802. https://doi.org/10.1177/0018726712460706
• Xu, K. (2011). An empirical study of Confucianism: Measuring Chinese academic leadership. Management Communication Quarterly, 25(4), 644-662. https://doi.org/10.1177/0893318911405621
• Yavuz, A. (2022). Devlet okullarında yönetici ve öğretmenlerce algılanan örgütsel etik iklim ve örgütsel adalet ilişkisi (Tez No. 734164) [Yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi-Şanlıurfa]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yıldız, B. B. (2019). Okul yöneticilerinin açık liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel erdemlilik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi ([Doktora tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yüksel, M. (2022). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile motivasyonları arasındaki ilişki (Tez No. 7375049) [Yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi-Düzce]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.