Bilişsel Esneklik ve Soyutlama Becerisi Programının Okul Öncesi Çocuklarının Bilişsel Esneklik-Soyutlama Becerisi ve Ahlaki Yargılarına Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 47, 830 - 859, 17.09.2025

Tuba Akar , Ayşe Belgin Aksoy

https://doi.org/10.35675/befdergi.1560295

Öz

Araştırmada bilişsel esneklik ve soyutlama becerisi eğitim programının, 60-71 aylık çocukların bilişsel esneklik-soyutlama becerileri ve ahlaki yargıları üzerindeki etkileri incelenmiştir. Yarı deneysel desene dayalı araştırma, anaokuluna kayıtlı 38’i deney, 37’si kontrol grubunda yer alan toplam 75 çocuğun katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Bulgular, deney grubundaki çocukların ahlaki yargı ölçeği alt boyutları olan ‘ikilem’, ’kasti kaza’ ve ‘aile kuralı’ alanlarında son testten elde ettikleri puanların ön test puanlarına göre anlamlı olarak arttığını göstermiştir. Kontrol grubunda ise yalnızca kültürel paylaşım alt boyutunda bir iyileşme saptanmıştır. Çocukların bilişsel esneklik ve soyutlama becerilerine yönelik yapılan kalıcılık testlerinde deney grubu lehine anlamlı farklar bulunmuştur. Kalıcılık testinde deney ve kontrol grubunu oluşturan çocukların ahlaki yargı testlerinde deney grubu puanları daha yüksek çıkmıştır. Çalışmanın bulgularına dayalı olarak, bilişsel esneklik ve soyutlama becerilerinin geliştirilmesine yönelik öğretmenler, ebeveynler, öğretmen adayları ve çocuklara dönük yapılandırılmış eğitim programlarının yanı sıra, bu becerilerin farklı değişkenlerle ilişkilendirildiği ve toplumsal bağlamda değerlendirildiği çok boyutlu araştırmaların gerçekleştirilmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Ahlaki yargı , bilişsel esneklik , okul öncesi eğitimi , soyutlama becerisi , yürütücü işlevler

Does the Development of Cognitive Flexibility and Abstraction Skills in Preschool Children Affect Moral Judgments?

Öz

This study investigated the effects of a cognitive flexibility and abstraction skills training program on the cognitive flexibility, abstraction skills, and moral judgments of 60–71-month-old children. Employing a quasi-experimental design, the study involved 75 kindergarten children, 38 in the experimental group and 37 in the control group. Findings revealed that post-test scores of the experimental group significantly increased in the moral judgment sub-dimensions of ‘dilemma,’ ‘deliberate accident,’ and ‘family rule,’ while the control group showed improvement only in the cultural sharing sub-dimension. Retention tests indicated significant differences favoring the experimental group in cognitive flexibility and abstraction skills, with both groups showing higher scores in moral judgment tests. These findings highlight the importance of structured training programs to foster cognitive flexibility and abstraction skills. Future research should explore multidimensional approaches linking these skills to diverse variables and emphasize educational practices for teachers, parents, prospective teachers, and children.

Anahtar Kelimeler

Abstraction skills , cognitive flexibility , executive functions , moral Judgment , preschool education

Kaynakça

• Ahçi, Z. G. (2016). 3-5 yaş çocuklarının yürütücü işlev performansları ve dil becerileri ile ilişkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 5(2), 84-100.
• Ahmedi, V., Kurshumlija, A., & Ismajli, H. (2023). Teachers’ attitudes towards constructivist approach to improving learning outcomes: The case of Kosovo. International Journal of Instruction, 16(1), 441–454. https://doi.org/10.29333/iji.2023.16124a.
• Akar, T. & Aksoy, A. B. (2021). Research method trends related to cognitive development in 3-6 ages between 2008-2018 years in turkey. Psycho-Educational Research Reviews, 373-382. https://doi.org/10.52963/PERR_Biruni_V10.N2.25.
• Akbaba, S. (2019). Psikolojik danışma ve sınıf ortamlarında öğrenme psikolojisi (8. Basım). Pegem.
• Alotaibi, M. S. (2024). Game-based learning in early childhood education: A systematic review and meta-analysis. Frontiers in Psychology, 15. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2024.1307881.
• Alloway, T. P., & Gregory, D. (2013). The predictive ability of IQ and Working Memory scores in literacy in an adult population. International Journal of Educational Research, 57, 51–56.
• Anderson, P. (2002). Assessment and development of executive function (EF) during childhood. Child Neuropsychology, 8(2), 71-82. https://doi.org/10.1076/chin.8.2.71.8724.
• Annuar, H., Solihatin, E., & Khaerudin, K. (2024). The impact of game-based learning on cognitive development in early childhood: a review of the literature. Proceedings of International Conference on Education, 2(1), 676-686. https://doi.org/10.32672/pice.v2i1.1345.
• Aydoğan, B. (2020). Anasınıfı ve ilkokul öğrencilerinin kararlarının piaget’in ahlak gelişimine göre incelenmesi. görüşleri (Tez No. 638948) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi-Sakarya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Ayva, A.B.Ş. (2018). Macera terapisi temelli grupla danışmanlığın üniversite öğrencilerinde bilişsel esneklik ve belirsizliğe tahammülsüzlüğe etkisi (Tez no.490649) [Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Bai, Z., Blackwell, A. F., & Coulouris, G. (2015). Exploring expressive augmented reality: The fingar puppet system for social pretend play. Proceedings of the ACM CHI’15 Conference on Human Factors in Computing Systems, 1, 1035-1044. https://doi.org/10.1145/2702123.270225.
• Berg-Cross, L. G. (1975). Intentionality, degree of damage, and moral judgments. Child Development, 970-974.
• Best, J. R., Miller, P. H., & Jones, L. L. (2009). Executive functions after age 5: Changes and correlates. Developmental Review, 29(3), 180-200. https://doi.org/10.1016/j.dr.2009.05.002.
• Bubikova-Moan, J., Næss Hjetland, H., & Wollscheid, S. (2019). ECE Teachers’ views on play-based learning: a systematic review. European Early Childhood Education Research Journal, 27(6), 776-800. https://doi.org/10.1080/1350293X.2019.1678717.
• Buchanan, J. P., & Thompson, S. K. (1973). A quantitative methodology to examine the development of moral judgment. Child Development. 44(1). 186-189. https://doi.org/10.2307/1127700.
• Buttelmann, F., & Karbach, J. (2017). Development and plasticity of cognitive flexibility in early and middle childhood. Frontiers in Psychology, 1040. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.01040.
• Blaye, A. (2022). Development of cognitive flexibility. In Cognitive flexibility: The cornerstone of learning (p. 30).
• Büyükbakkal, B. (2019). Okul öncesi dönemde olan çocukların ahlaki gelişimlerinin resim analizi ile incelenmesi (Tez No. 645302) [Yüksek lisans tezi,Aydın Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Campbell, C., Landry, O., Russo, N., Flores, H., Jacques, S., & Burack, J. A. (2013). Cognitive flexibility among individuals with Down syndrome: Assessing the influence of verbal and nonverbal abilities. American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities, 118(3), 193-200. https://doi.org/10.1352/1944-7558-118.3.193.
• Caretti, A. and Marije, N. (2024). Assessing cognitive flexibility: quantitative insights into the impact of adaptive learning technologies in special education. International Journal of Religion, 5(10), 1040-1054. https://doi.org/10.61707/phnszh92.
• Carlson, S. M., White, R. E., & Davis‐Unger, A. C. (2014). Evidence for a relation between executive function and pretense representation in preschool children. Cognitive Development, 29, 1–16. https://doi.org/10.1016/j.cogdev.2013.09.001.
• Carulla, C. V., Christodoulakis, N., & Adbo, K. (2021). Development of preschool children’s executive functions throughout a play-based learning approach that embeds science concepts. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(2), 588. https://doi.org/10.3390/ijerph18020588.
• Chisomo, Y. (2024). Effect of early intervention programs on developmental delays in infants and toddlers in Malawi. Global Journal of Health Sciences, 9(3), 67-79. https://doi.org/10.47604/gjhs.2682.
• Colé, P., Duncan, L. G., & Blaye, A. (2014). Cognitive flexibility predicts early reading skills. Frontiers in Psychology, 5, 565. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2014.00565.
• Cowell, J. M., Lee, K., Malcolm‐Smith, S., Selcuk, B., Zhou, X., & Decety, J. (2017). The development of generosity and moral cognition across five cultures. Developmental Science, 20(4), 12403. https://doi.org/10.1111/desc.12403.
• Cunen, N. B., Jomeen, J., Poat, A., & Xuereb, R. B. (2022). ‘A small person that we made’-Parental conceptualisation of the unborn child: A constructivist grounded theory. Midwifery, 104, 103198. https://doi.org/10.1016/j.midw.2021.103198.
• Cushman, F., Sheketoff, R., Wharton, S., & Carey, S. (2013). The development of intent-based moral judgment. Cognition, 127(1), 6-21. https://doi.org/10.1016/j.cognition.2012.11.008.
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (5th ed.). SAGE Publications.
• Çapan, A. S. (2005). 3-11 yaş çocuklarının ahlak gelişimlerinin Piaget’nin Ahlaki Gelişim Kuramı’na göre incelenmesi (Tez No. 638948) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. (5. Baskı) Celepler.
• Çetin, A., ve Şimşek, N. (2015). Kukla kullanımının öğrenme üzerindeki etkileri: alan yazın çalışmalarının incelenmesi. Muş Alparslan Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(2), 34-41.
• Diamond, A. (1985). Development of the ability to use recall to guide action, as indicate by infants’ performance on AB. Child Development, 56, 868-883. https://doi.org/10.2307/1130099
• Diamond, A. (2006). Lifespancognition: Mechanisms of change. In: E. Bialystok & F. I. M. Craik (Eds.), Lifespancognition: Mechanisms of change (pp. 70-95). Oxford University.
• Dilber, M. (2015). Okul öncesi çocukların ahlaki yargı düzeyleriyle kişilerarası problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No.419432) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Durak D., T. (2007). Yoğun düşünme eğitimi programının suçlu çocukların ahlaki yargılarına etkisinin incelenmesi. (Tez No.217520) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Düzenli, N. (2021). Çocukların kural ve otoriteye yönelik değerlendirmeleri. (Yayımlanmamış bitirme Projesi). Mef Üniversitesi, İstanbul.
• Dworazik, N., Kärtner, J., Lange, L., & Köster, M. (2019). Young Children Respond to Moral Dilemmas Like Their Mothers. Frontiers in Psychology, 10, 2683. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.02683.
• Eichorn, N., Marton, K., & Pirutinsky, S. (2018). Cognitive flexibility in preschool children with and without stuttering disorders. Journal of Fluency Disorders, 57, 37–50. https://doi.org/10.1016/j.jfludis.2018.06.002.
• Endicott, L., & Bock, T., & Narvaez, D. (2003). Moral reasoning, intercultural development and multicultural experiences: Relationships and cognitive bases. International Journal of Intercultural Relations, 27(4), 403-419.
• Erdem, A. (2011). İletişim sürecinde geri bildirimin önemi ve iletişime katkısı. Erciyes İletişim Dergisi, 1(3). Fedra, E., & Schmidt, M. F. (2018). Preschoolers understand the moral dimension of factual claims. Frontiers in Psychology, 9, 1841. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.01841.
• Fructuoso, I. N., Albó, L., & Beardsley, M. (2022). University students’ preference for flexible teaching models that foster constructivist learning practices. Australasian Journal of Educational Technology, 38(4), 22-39. https://doi.org/10.14742/ajet.7968.
• Gökçe, T., ve Kandır, A. (2019). Erken çocukluk döneminde yönetici işlevlerin gelişimi ve değerlendirilmesi ile ilgili türkiye’de yapılan bilimsel çalışmaların incelenmesi. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 21(2), 529-546. https ://doi.org/10.32709/akusosbil.474618.
• Ghazali, A., Hardman, J., Ashari, Z. M., Idris, M. N., & Mitchelle, N. C. (2024). Using Vygotsky’s theory to understand kindergarten learning in Malaysia: A critical appraisal from meta-analysis. International Journal of Academic Research in Progressive Education and Development, 13(2), 253–270.
• Greenfield, R., & Valliant, P. M. (2007). Moral reasoning, executive function, and personality in violent and nonviolent adult offenders. Psychological Reports, 101(1), 323-333. https://doi.org/10.2466/pr0.101.1.323-3.
• Gülmez, A. P., ve Akduman, G. G. (2022). Okul öncesi dönem çocuklarının ahlaki kural algısı ile annelerinin duygusal zeka düzeyleri arasındaki ilişki. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 17-26.
• Günbaş, N., & Öztürk, A. N. (2022). Eğitim bilişim ağı (EBA) içeriklerinde yer alan dijital matematik oyunlarının Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Kafkas Journal of Educational Research, 9(1), 253-278. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.1009879.
• Gür, Ç., Koçak, N., ve Sağlar, M. (2017). Çok boyutlu bakış açılarıyla düşünme eğitimi programının 5 ve 6 yaş grubu çocukların okul olgunluğu üzerindeki etkisinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 42(189). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.6760.
• Haith, M. M., Hazan, C.&Goodman, G. S. (1988). Expectation and anticipation of dynamic visual events by 3.5-month-old babies. Child Development, 59(2), 467-479. https://doi.org/10.2307/1130325. Hamlin, J. K., Wynn, K., ve Bloom, P. (2007). Social evaluation by preverbal infants. Nature, 450(7169), 557-559. https://doi.org/10.1038/nature06288.
• Hampton, J. A. (2003). Abstraction and context in concept representation. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences, 358(1435), 1251-1259. https://doi.org/10.1098/rstb.2003.1314
• Haring, P., Warmelink, H., Valente, M., & Roth, C. (2018). Using the revised Bloom Taxonomy to analyze psychotherapeutic games. International Journal of Computer Games Technology, https://doi.org/10.1155/2018/8784750.
• Hartanto, H.&Shofwan, I. (2021, 14-16 September). Cognitive Flexibility Categorizatıon in Dilemma Decision. Proceedings of the Second Asia Pacific International Conference, Indonesia. https://ieomsociety.org/proceedings/2021indonesia/585.pdf.
• Kanat, K. (2020). Sokratik Yönteme göre hazırlanan eleştirel düşünme eğitim programının çocukların eleştirel düşünme becerilerine ve ahlaki yargı düzeylerine etkisi. (Tez No. 624645) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kangal, S. B. (2010). Normal ve üstün yetenekli çocukların ahlaki yargılarının karşılaştırılması ve yaratıcı drama programının çocukların ahlaki yargılarına etkisi. (Tez No. 267402) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kloo, D., & Perner, J. (2003). Training transfer between card sorting and false belief understanding: Helping children apply conflicting descriptions. Child Development, 74(6), 1823-1839.
• Kokkalia, G., Drigas, A., Economou, A., Roussos, P., & Choli, S. (2017). The use of serious games in preschool education. International Journal of Emerging Technologies in Learning (iJET), 12(11), 15–21. https://doi.org/10.3991/ijet.v12i11.6991.
• Kolburan, Ş. G. & Tasa, H. (2017). Atatürk’ün lider kişiliği: Bilişsel faktörler çerçevesinde bir değerlendirme. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 2(4), 79-98.
• Levine, S., Kleiman‐Weiner, M., Schulz, L., Tenenbaum, J. B., & Cushman, F. (2020). The logic of universalization guides moral judgment. Proceedings of the National Academy of Sciences, 117(42), 26158-26169. https://doi.org/10.1073/pnas.2014505117.
• Li, M. (2024). Preschoolers’ cognitive flexibility and emotion understanding: A developmental perspective. Frontiers in Psychology, 15, 1280739. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2024.1280739.
• Lucca, K., & Wilbourn, M. P. (2019). The what and the how: Information-seeking pointing gestures facilitate learning labels and functions. Journal of Experimental Child Psychology, 178, 417-436. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2018.08.003
• Magalhães, S., Carneiro, L., Limpo, T., & Filipe, M. (2020). Executive functions predict literacy and mathematics achievements: The unique contribution of cognitive flexibility in grades 2, 4, and 6. Child Neuropsychology, 26(7), 934-952. https://doi.org/10.1080/09297049.2020.1740188.
• Moriguchi, Y., Sakata, Y., Ishibashi, M., & Ishikawa, Y. (2015). Teaching others rule-use improves executive function and prefrontal activations in young children. Frontiers in Psychology, 6, 894. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.00894.
• Nobes, G., Panagiotaki, G., & Pawson, C. (2009). The influence of negligence, intention, and outcome on children’s moral judgments. Journal of Experimental Child Psychology, 104(4), 382-397. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2009.08.001
• Nobes,G., Panagiotaki, G.& Engelhardt, P.E.(2017). The development of intention-based morality:The influence of intention salience and recency, negligence and outcome on children’s and adults judgments. Developmental Psychology, 53 (10), 1895.
• Oh, S. & Lewis, C. (2008). Korean preschoolers’ advanced inhibitory control and its relation to other executive skills and mental state understanding. Child Development, 79(1), 80-99. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2007.01112.x.
• Okumuş, S. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 48-72 aylık çocukların ahlaki değer yargıları ile yaşam kaliteleri ve ebeveynlerinin ahlaki değer yargıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No.592035) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Oppenheim, D., Emde, R. N., Hasson, M., & Warren, S. (1997). Preschoolers face moral dilemmas: A longitudinal study of accepting and resolving inner conflict. International Journal of Psychoanalysis, 78, 943-957.
• Oppenheimer, A. V., Bellinger, D. C., Coull, B. A. Weisskopf, M. G. & Korrick, S. A. (2022). The association of prenatal manganese exposure with problem-solving skills and its mediation by the building blocks of executive function. NeuroToxicology, (92), 191-199. https://doi.org/10.1016/j.neuro.2022.08.009
• Oruç, C. (2010). Okul öncesi dönem çocuğunda ahlaki değerler eğitimi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori Ve Uygulama, (2), 37-60.
• Oshchepkova, E., Bukhalenkova, D., & Veraksa, A. (2020, October). The relation between cognitive flexibility and language production in preschool children. In International Conference on Cognitive Sciences (pp. 44–55). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-92584-5_5
• Öğütcen, A. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının yürütücü işlev becerileri ve geometrik şekil algılarının incelenmesi (Tez No.619387) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Panizzon, M., & Barcellos, P. F. P. (2020). Critical success factors of the university of the future in a Society 5.0: A maturity model. World Futures Review, 12(4), 410-426. https://doi.org/10.1177/1946756720976711.
• Pellegrini, A. D., & Galda, L. (1982). The effects of thematic-fantasy play training on the development of children’s story comprehension. American Educational Research Journal, 19(3), 443-452. https://doi.org/10.3102/00028312019003443.
• Piaget, J. (2015). Çocuğun ahlaki yargısı. (İ. Dündar, Çev.). Pinhan.
• Putri, A., Djuwita, E., & Wiswanti, I. U. (2024). The role of age and imaginative play as predictors of cognitive flexibility in preschool-aged children. Journal of Family Sciences, 86-98. https://doi.org/10.29244/jfs.vi.49946.
• Rochat, P., Dias, M. D., Liping, G., Broesch, T., Passos-Ferreira, C., Winning, A., & Berg, B. (2009). Fairness in distributive justice by 3-and 5-year-olds across seven cultures. Journal of Cross-Cultural Psychology, 40(3), 416-442. https://doi.org/10.1177/0022022109332844
• Rose, S. A., Feldman, J. F., & Jankowski, J. J. (2016). Infant cognitive abilities: potential building blocks of later executive functions. In J. A. Griffin, P. McCardle and L. S. Freund (Eds.), Executive function in preschool children: Integrating measurement, neurodevelopment and translational research (pp. 139-156). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/14797-007.
• Rudd, J., Buszard, T., Spittle, S., O’Callaghan, L., & Oppici, L. (2021). Comparing the efficacy (rct) of learning a dance choreography and practicing creative dance on improving executive functions and motor competence in 6–7 years old children. Psychology of Sport and Exercise, 53, 101846. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2020.101846.
• Rueda, M. R., Rothbart, M. K., McCandliss, B. D., Saccomanno, L., & Posner, M. I. (2005). Training, maturation, and genetic influences on the development of executive attention. Proceedings of the National Academy of Sciences, 102(41), 14931–14936. https://doi.org/10.1073/pnas.0506897102.
• Sabbagh, M. A. Xu, F., Carlson, S. M., Moses, L. J. & Lee, K. (2006). The development of executive functioning and theory of mind: A comparison of Chinese and US preschoolers. Psychological Science, 17(1), 74-81. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.2005.01667.x.
• Saxena, A., Pant, D., Saxena, A., & Patel, C. (2020). Emergence of educators for Industry 5.0: An Indological perspective. International Journal of Innovative Technology And Exploring Engineering, 9(12), 359-363.
• Saygılı, N. (2021). 60-72 ay çocuklarının ahlaki yargı düzeyleri ile prososyal davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Tez No.698942) [Yüksek lisans tezi, Aydın Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Segalowitz, S. J., & Davies, P. L. (2004). Charting the maturation of the frontal lobe: an electrophysiological strategy. Brain and Cognition, 55(1), 116-133. https://doi.org/10.1016/S0278-2626(03)00283-5.
• Seucan, D. T., Szekely‐Copîndean, R. D., & Visu‐Petra, L. (2024). Preschoolers’ moral judgment and punishment attribution: Longitudinal links to theory of mind and emotion understanding. Social Development, 33(4), e12756. https://doi.org/10.1111/sode.12756.
• Smetana, J. G., Rote, W. M., Jambon, M., Tasopoulos‐Chan, M., Villalobos, M., & Comer, J. (2012). Developmental changes and individual differences in young children’s moral judgments. Child Development, 83(2), 683-696. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2011.01714.x
• Sroufe, L. A., & Rutter, M. (1984). The domain of developmental psychopathology. Child Development, 55, 17-29. https://doi.org/10.2307/1129832.
• Strauß, S., & Bondü, R. (2021). Links between justice sensitivity and moral reasoning, moral emotions, and moral identity in middle childhood. Child Development, 93(2), 372–387. https://doi.org/10.1111/cdev.13684
• Stevens, A. D. (2009). Social problem solving and cognitive flexibility: relations to social skills and problem behaviour of at-risk young children. (Tez No.3359050). [Doktora tezi, Seattle Pasific University]. ProQuest Thesis Center.
• Şahin, G. (2015). Okul öncesi çocukların yürütücü işlevlerinin ve duygu düzenleme becerilerinin bağlanma örüntüleri açısından incelenmesi. (Tez No.422523) [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi-Konya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Şahin, G., & Arı, R. (2016). Okul öncesi çocukların yürütücü işlevler ve duygu düzenleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (6), 1-9.
• Tomasello, M. (2019). Being human İn being human. Harvard University Press.
• Mammen, M., Köymen, B.,&Tomasello, M. (2021). Young children’s moral judgments moral depend on the social relationship between agents. Cognitive Develoment, 57, 100973.
• Tuncer, N. (2018). Okul öncesi çocuklarının yürütücü işlevlerinin gelişimini desteklemeye yönelik öğretmen eğitim programının etkililiğinin incelenmesi. (Tez No.525153) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Tüfekçi, M. (1996). Islahevindeki çocuk ve gençlere verilen resim etkinliklerinin çocuk ve gencin kişisel ve sosyal uyumuna etkileri (Tez No.52562) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Valcan, D. S., Davis, H., & Pino-Pasternak, D. (2018). Parental behaviours predicting early childhood executive functions: A meta-analysis. Educational Psychology Review. 30(3), 607-649.
• Van Bers, B. M., Visser, I., & Raijmakers, M. (2014). Preschoolers learn to switch with causally related feedback. Journal of Experimental Child Psychology, 126, 91-102. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2014.03.007.
• Walker, S., & Berthelsen, D. (2008). Children with autistic spectrum disorder in early childhood education programs: A social constructivist perspective on inclusion. International Journal of Early Childhood, 40(1), 33-51.
• Walker, S., Brownlee, J., Scholes, L., & Harris, C. (2022). Understanding relationships between epistemic cognition and executive functioning: Implications for measurement and practice in early childhood. Australasian Journal of Early Childhood, 47(2), 135–147. https://doi.org/10.1177/18369391221089381.
• Warren, B. L. (1988). Designing games for kids, by kids. Gifted Child Today Magazine, 11(2), 12-15.
• Wang, X., Cheng, M., & Li, X. (2023). Teaching and learning computational thinking through game-based learning: a systematic review. Journal of Educational Computing Research, 61(7), 1505-1536. https://doi.org/10.1177/07356331231180951
• Welsh, M. C., Pennington, B. F.&Grossier, D. B. (1991). Anormative-developmentalstudy of executivefunction: a window on prefrontalfunction in children. Developmental Neuropsychology, 7, 131-149. https://doi.org/10.1080/87565649109540483.
• Willis, E.& Dinehart, L. H. (2014). Contemplative practices in early childhood: Implications for self-regulation skills and school readiness. Early Child Development and Care, 184(4), 487-499. https://doi.org/10.1080/03004430.2013.804069.
• Wong, S. S., Jacques, S., & Zelazo, P. D. (2008). A preliminary investigation of the effects of emotional stimuli on 4-year-old children? s abstraction and cognitive flexibility on the flexible item selection task (FIST). University of Toronto Journal of Undergraduate Life Sciences, 2(1), 34-42.
• Wu, Y., & Koutstaal, W. (2020). Charting the contributions of cognitive flexibility to creativity: Self-guided transitions as a process-based index of creativity-related adaptivity. PloS one, 15(6), e0234473.
• Zaibon, S. B., & Shiratuddin, N. (2010, April). Heuristics evaluation strategy for mobile game-based learning. In 2010 6th IEEE İnternational conference on wireless, mobile, and ubiquitous technologies in education (pp. 127-131). IEEE. https://doi.org/10.1109/WMUTE.2010.27.
• Zelazo, P. D., Müller, U., Frye, D., Marcovitch, S., Argitis, G., Boseovski, J., ... & Carlson, S. M. (2003). The development of executive function in early childhood. Monographs of the Society for Research in Child Development, 68(3), i–151. https://doi.org/10.1111/1540-5834.00001.
• Zelazo, P. D. (2006). The dimensional change card sort (DCCS): A method of assessing executive function in children. Nature Protocols, 1(1), 297-301. https://tr.wikipedia.org/wiki/PİSAoplum_5.0 16.12.2020 tarihinde indirilmiştir.
• Zhou, X., Meng, Y., Schmitt, H. S., Montag, C., Kendrick, K. M., & Becker, B. (2020). Cognitive flexibility mediates the association between early life stress and habitual behavior. Personality and Individual Differences, 167, 110231. https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110231.
• Zhu, Y. & Deng, W. (2023). Moderating the link between discrimination and adverse mental health outcomes: Examining the protective effects of cognitive flexibility and emotion regulation.. PLoS ONE 18(10): e0282220. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0282220