ARDAHAN KÜTÜPHANELERİ: TARİHSEL BAKIŞ VE NİCELİKSEL BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Sayı: 6, 44 - 59, 29.06.2022

Özlem Şenyurt , Sümeyye Akça

Öz

Halk kütüphaneleri yerel düzeyde gereksinimleri karşılayan kurumlardır ve hizmetlerini tasarlarken kullanıcı gruplarının özelliklerini dikkate alırlar. Kullanıcı istatistiklerinin doğru okunması kütüphanenin yerel ihtiyaçlar doğrultusunda koleksiyon ve hizmet geliştirmesine katkı sağlar. Bu sebeple çalışmada Ardahan’daki halk kütüphanelerinin kullanıcı profili bağlamında hizmet verebilmeleri için kütüphane istatistikleri ve demografik veriler incelenmiştir. Çalışmaya katkı sağlaması açısından Ardahan’ın ekonomik, kültürel değerleri ve eğitim yapısı, bölge kütüphanelerinin tarihsel süreçte niteliksel olarak nasıl bir gelişim gösterdikleri de değerlendirmeye alınmıştır. Betimsel yöntemin kullanıldığı çalışmada, halk kütüphanesi hizmetleri ile demografik veriler ve bu verileri etkileyen unsurlar arasındaki ilişkiler hem niceliksel hem de niteliksel olarak IFLA ve KYGM kütüphane standartlarına göre değerlendirilmiştir. İstatistikler ve kütüphaneler hakkındaki bazı bilgiler TÜİK ve KGYM verilerinden ve Ardahan İli Halk Kütüphanesindeki görüşmelerden elde edilmiştir. Demografik verilerin ve kütüphane istatistiklerinin IFLA ve KGYM standartları ile karşılaştırılması sonucunda Ardahan’daki halk kütüphanelerinin derme, personel, bina ve kullanıcı odaklı hizmet açısından geliştirilmesinin gerekliliği görülmüştür. Ardahan’daki halk ve ilçe kütüphanelerinin tam potansiyelle kullanılabilmesi için yerel gereksinimlerin, sosyo-kültürel yapının ve kütüphane standartlarının göz önünde bulundurulduğu bir hizmet anlayışının benimsenmesi gerekir. Çalışma bölgeyi konu alan ilk çalışma olmasıyla beraber çeşitli verilerin bir arada değerlendirilmesi açısından söz konusu kütüphanelerin hizmetlerinin geliştirilmesi için anlamlı bir katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halk kütüphanesi, Ardahan halk kütüphaneleri, kütüphane hizmetleri, hizmet niteliği

Teşekkür

Bu çalışma verilerinin elde edilmesinde yardımları için öncelikle Ardahan İl Halk Kütüphanesi Müdürü Melih Güler’e, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne ve Posof Kütüphane Sorumlu Müdürü Erhan Yılmaz’a teşekkürlerimizi sunarız.

Ardahan Libraries: Historical Overview and A Quantitative Evaluation

Öz

Public libraries are institutions that meet local needs and take the characteristics of user groups into account when designing their services. Accurate reading of user statistics helps a library with developing collection and services in line with the local needs. Therefore, library statistics and demographic data were examined in this study enable public libraries in Ardahan to provide services within the context of user profile. Economics, cultural values and educational structure of Ardahan as well as qualitative and historical development of libraries in the region were also evaluated to contribute to the study. In the study using descriptive method, the correlations between public library services and demographic data, and the factors affecting these data were evaluated both quantitatively and qualitatively according to the library standards of International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA) and Turkish Directorate General of Libraries and Publications (KYGM). Some information on statistics and libraries was based on TÜİK and KYGM data and interviews in Ardahan Provincial Public Library. A comparison of the demographic data and library statistics with the standards of IFLA and KYGM standards showed that the public libraries in Ardahan needed improvements in terms of collection, personnel, building, and user-centered services. A concept of services considering the local needs, socio-cultural structure and library standards needs to be adopted to exploit the full potential of provincial and county public libraries in Ardahan. In addition, this is the first study carried out for the region, it is going to make a significant contribution to improvement of services provided in those libraries through evaluation of various statistics and data.

Anahtar Kelimeler

Public library, Ardahan public libraries, library services, quality of service

Kaynakça

• Adams, J., & Raeside, R., & Khan, H T A (2014). Research methods for business and social science students (2. bs.). Sage Publications. http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=nlebk&AN=784882&site=ehost-live
• Akay, Ö. (2019). Türkiye’de halk kütüphanesi kullanımının panel veri kümeleme analizi ile incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 1076-1099. https://doi.org/10.26466/opus.514715
• Akbulak, C. (2016). Ardahan ilinde kırsal turizm potansiyelinin sayısallaştırılmış swot analizi ile değerlendirilmesi. Humanitas-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(07), 1-30. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=429358
• Akkaya, M. A., & Polat, C. (2020). Kent kültür ve geleneği ile değerlerinin oluşumu ve aktarımında halk kütüphanelerinin yeri ve önemi: Niceliksel verilerle İzmir örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 110-137. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jiss/issue/54441/684522
• Al, U., & Soydal, İ. (2014). Kütüphan-e Türkiye Projesi: Halk Kütüphanesi kullanım araştırması. Türk Kütüphaneciliği, 28 (3), 288-307. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48745/620205
• Al, U., & Soydal, İ. (2015). Kütüphan-e Türkiye Projesi etki değerlendirme çalışmaları: Halk kütüphanesi kullanım araştırması. Türk Kütüphaneciliği, 29(3), 433-460. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48741/620086
• Alaca, E. (2017). Ankara’daki 6 halk kütüphanesinde yenilikçi hizmet anlayışı: kütüphane personelinin yaklaşımı üzerine bir değerlendirme. Türk Kütüphaneciliği, 31(2), 211 – 222. DOİ: 10.24146/tkd.2017.9
• Alaca, E., & Yılmaz, B. (2017). Bartın Ulus Kültür ve Sanatevi Halk Kütüphanesi’nde yenilikçi hizmet yaklaşımının kullanıcı memnuniyetine etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 31(3), 334-347. DOİ: 10.24146/tkd.2017.18
• Alaca, E. (2021). Türkiye’deki halk kütüphanesi yönetim ve hizmet yapısının yenilikçi örgüt kültürü açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Apalı, Y. (2015). Ekoturizmin sosyolojik açıdan değerlendirilmesi ve Ardahan’ın ekoturizm potansiyeli. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 111-124. https://dergipark.org.tr/en/pub/aruiibfdergisi/issue/60487/886568
• Ardahan Valiliği (2022). Ardahan tarihçesi. http://www.ardahan.gov.tr/ardahan-tarihcesi
• Çağlayan, P. (2011). Halk kütüphanesi hizmetlerine ilişkin kullanıcı memnuniyeti. Bilgi Dünyası, 12(2), 379-398. https://doi.org/10.15612/BD.2011.204
• Dağlı, Y., & Kahraman, S. A. ve Dankoff, R. (2011). Evliya Çelebi Seyahatnâmesi. İstanbul: Yapı Kredi.
• Demir, G. (2016). Halk kütüphanesi hizmetlerinde çok-kültürlülük ve gelişmiş uygulama örnekleri. Eğitim Bilim Toplum, 14(54), 106-133. http://egitimsen.org.tr/wp-content/uploads/2016/04/106_133-Halk-K%C3%BCt%C3%BCphanesi-Hizmetlerinde-%C3%87ok-K%C3%BClt%C3%BCrl%C3%BCl%C3%BCk-ve-Geli%C5%9Fmi%C5%9F-Uygulama-%C3%96rnekleri.pdf
• Erünsal, İ. (1993). Darülilim. Türkiye İslam Ansiklopedisi. 8. Cilt. (s. 539-545) içinde. https://islamansiklopedisi.org.tr/darulilim
• Erünsal, İ. (2020). Osmanlılarda kütüphaneler ve kütüphanecilik. Timaş.
• Gholipour, J., & Moftakhari, M. (2013). İran halk kütüphaneleri: niceliksel bir değerlendirme. Türk Kütüphaneciliği, 27(2), 361-373. https://dergipark.org.tr/en/pub/tk/issue/48832/622085
• Göle Belediyesi Meclis Kararı (2021, 6 Nisan). Karar No:34.
• Günes, A., & Canatar, M. (2020). Halk kütüphanelerinde bebek kullanıcılara yönelik hizmetler. Bilgi ve Belge Araştırmaları Dergisi, 13, 55–80. https://doi.org/10.26650/bba.2020.13.03
• Halk Kütüphaneleri Yönetmeliği (2012). T.C. Resmî Gazete 11.01.2012 Sayı: 28170. https://teftis.ktb.gov.tr/TR-264032/halk-kutuphaneleri-yonetmeligi.html
• IFLA (2004). Halk kütüphanesi hizmeti: Gelişim için IFLA/UNESCO ilkeleri. P.Gillvd. (Yay.Haz.). (B.Yılmaz.Çev.). TKD İstanbul Şubesi.
• Işık, R., & Oğuz, T. (2020). Halk Kütüphaneleri personeli için bir sürekli mesleki eğitim ve gelişim modeli önerisi. Bilgi Yönetimi. Bilgi Yönetimi, 3(1), 65-89 . DOI: 10.33721/by.727458
• Karadeniz, Ş., & Yılmaz, B. (2009). Türkiye’de halk kütüphanecilerinin hizmet içi eğitim gereksinimleri. Türk Kütüphaneciliği, 23(1), 52-82. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48930/624185
• KYGM (1988). Kütüphanelerde yasal düzenlemeler ve standartlaşma: Komite toplantıları, 23-25 Şubat 1988. Ankara: KYGM.
• Meclis Karar Kâğıdı (2018, 10 Eylül). Kütüphane Binası Devri. Karar Numarası: 2018/32.
• Meyer, J. (2018). Poverty and public library usage in Iowa. Public Library Quarterly, 37(1), 53-60. DOI: 10.1080/01616846.2017.1312193
• Niyazov, A (2016). Ahıska Ahmediye Kütüphanesi. Medeniyet Sanat Dergisi, 2(2), 26-47. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/294869
• Oğuz, E. S., & Alaca, E., & Karadeniz, Ş. (2018). Yerleşik yabancıların bilgi gereksinimlerinin belirlenmesi ve halk kütüphanesi hizmetlerinin değerlendirilmesi: Antalya yöresine yönelik bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(83), 455-480. http://acikerisim.ybu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/968/Emekli%20G%c3%b6%c3%a7%c3%bc.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Özlük, H. K. (2012). Halk kütüphanelerinde bilgi gereksinimleri ve bilgiye talep yaratma yöntemleri. (Yüksek Lisans Tezi). http://aregem.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/31150,hakan-koray-ozluk-uzmanliktezipdf.pdf?0
• Pamuk, E. (2012). 1 numaralı Ahıska Şer‘ı̇yye Sı̇cı̇lı̇’nı̇n transkrı̇psı̇yonu ve değerlendı̇rı̇lmesı̇ (h.1183–1241 / m.1769–1825) (Yayımlanmamış doktora tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Polat, E. (2019). Ardahan merkez ilçesinin beşerî ve iktisadi coğrafyası. (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Serhat Kalkınma Ajansı (2022). Ardahan. https://ardahan.serka.gov.tr/sanayi-merkezi/yuksek-hayvancilik-potansiyeli
• Sin, S. C. J. (2012). Modeling the impact of individuals’ characteristics and library service levels on high school students’ public library usage: A national analysis. Library & Information Science Research, 34(3), 228-237. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0740818812000333
• Soysal, Ö. (1986). Halk Kütüphanesi Hizmeti Nasıl Örgütlenmeli? Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 35(1), 3-7. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/1335/1327
• Şenalp, L. (1974). Cumhuriyet döneminde kütüphaneciliğimiz. Türk Kütüphaneciliği, 23(1), 38-47. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/1623/1612
• Tahsis (2013, 7 Mart). Ardahan İl Özel İdaresi İl Genel Meclisi, Karar No:19.
• Tarım ve Orman Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Tarımsal Yatırımcı Danışma Ofisi (2021). Ardahan tarımsal yatırım rehberi 2021. https://www.tarimorman.gov.tr/SGB/TARYAT/Belgeler/il_yatirim_rehberleri/ardahan.pdf
• Topçu, Ö., & Yılmaz, B. (2012). Ankara’daki halk kütüphanelerinin hizmet niteliğinin değerlendirilmesi. Türk Kütüphaneciliği, 26(1), 53-77. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/315/307
• Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK (2021). İstatistik Veri Portalı. Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi [Veri seti]. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109
• Uçak, N. Ö. (2008). Kütüphanecilik ve bilgi yönetimi literatüründe kullanıcı. Bilgi Dünyası, 9(1), 20-40. https://bd.org.tr/index.php/bd/article/view/326/323
• Uraz, N. (2001). Halk kütüphanesi hizmetlerinin pazarlanmasının önemi. Türk Kütüphaneciliği, 15(2), 166-171. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/672/669
• Yılmaz, B. (1998). Halk kütüphaneleri-okul kütüphaneleri arasında iş birliği ve Türkiye’de durum. Türk Kütüphaneciliği, 12(2), 110-130. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/796/789
• Yılmaz, B. (2010). Ardahan Türkmenleri müzik geleneği. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, B. (2013). Halk kütüphaneleri bölge seminerleri 2006-2012: Türkiye’de bir hizmetiçi eğitim modelinin değerlendirilmesi. Türk Kütüphaneciliği, 27 (1), 180-185. https://dergipark.org.tr/en/pub/tk/issue/48834/622128
• Yılmaz, B. (2014). Ankara’da halk kütüphanesi sistemi: Niceliksel bir değerlendirme. Ankara Araştırmaları Dergisi, 2(2), 115-130. DOİ: 10.5505/jas.2014.87587
• Yılmaz, L. (2017). Ardahan’da oyun ve oyuncak. (Yüksek Lisans Tezi). Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ardahan.