KARŞILAŞTIRMALI EDEBİYAT AÇISINDAN MİT, MİTOKRİTİK VE SEMBOLİK İMGELEM

Yıl 2022, Sayı: 7, 48 - 58, 23.12.2022

Medine Sivri

Öz

Günümüzün disiplinlerarası çalışmalara en müsait alanlarından biri olan karşılaştırmalı edebiyat bilimi bu yönüyle birçok disiplini kucaklamakta ve oldukça zengin bir araştırma alanını içerisinde barındırmaktadır. Başlangıç itibariyle özellikle Avrupa Fransa merkezli daha çok ulusal edebiyata odaklanan bir etkinlik sahası oluşturan karşılaştırmalı edebiyat çalışmaları zamanla ulusal edebiyat sınırlarını aşıp uluslararası boyutta çalışmalara kapı aralamış ve birçok disiplinle işbirliği yaparak çalışma sınırlarını oldukça genişletmiştir. Son dönemlerde özellikle kültürel çalışmaları daha çok odak noktası haline getiren karşılaştırmalı edebiyat biliminin sosyoloji, psikoloji, arkeoloji, sanat tarihi, felsefe, tarih, sinema, antropoloji, etnoloji, folklor ve mitoloji gibi bilim dallarıyla da yakın ilişkisi vardır. Karşılaştırmalı edebiyatın önemli temel çalışma alanlarından biri de kaçınılmaz olarak mitolojidir. Dünya mitlerini merkeze alarak evren, toplum ve insan ilişkisini edebi metinler üzerinden okuyup yorumlayan karşılaştırmalı edebiyat bilimi her açıdan bir nevi toplum mühendisliği olan mitlerin edebi eserlerde ve filmlerde nasıl işlendiğini, neden yeniden yeniden yazıldıklarını ve nelerin eklenip çıkarıldığını irdeleyerek dünya kültür havuzunun ortak paydası olan mitler aracılığıyla toplumlar ve insanlara dair genel bir bakış ortaya koymaya çalışmaktadır. Bir tür evren ve insan yazılımı ya da tasarımı olan, özü açıklayan, kaosu düzene çeviren, makrokozmoz mikrokozmoz ilişkisini ve evrensel birliği sembolik ve alegorik anlatımlar yoluyla dile getiren ve Carl Gustav Jung’un deyimiyle kolektif bilinçdışına ait olan mitler karşılaştırmalı edebiyat bilimi aracılığıyla ve bu alanda çok kıymetli fikirler ortaya atmış Sigmund Freud, Carl Gustav Jung, Jacques Lacan, Otto Rank, Claude Lévi-Strauss, Gaston Bachelard, Charles Mauron, Gilbert Durand, Joseph Campbell, Bronislaw Malinowski, Ernst Cassirer, Mircea Eliade gibi çeşitli kuramcıların ışığında çözümlenmeye çalışılmaktadır. Biz bu çalışmada karşılaştırmalı edebiyat mit ilişkisini irdelerken, mitokritiğin ne olduğunu açıklayarak, tarihsel bağlamda alanda gelişmiş belli başlı mit eleştirilerini ve eleştirmenlerini tespit edeceğiz. Özellikle Jung, Bachelard ve Durand’ın yaklaşımlarından hareketle mitlerin nasıl ele alındığını ortaya koymaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Karşılaştırmalı Edebiyat, Mit, Mitokritik, C. G. Jung, G. Bachelard, G. Durand, Comparative Literature, Myth, Mythocritic, G. Durand.

Myth mythocritic and symbolic imagination in terms of comparative literature

Öz

Comparative literature, one of the most suitable fields for interdisciplinary studies today, embraces many disciplines with this aspect and contains a very rich research area. Comparative literature studies, which initially constituted an area of activity that focused more on national literature, especially European-France-centered, over time exceeded the borders of national literature and opened the door to international studies and expanded the scope of work by collaborating with many disciplines. Comparative literature, which has recently brought cultural studies into focus, has a close relationship with disciplines such as sociology, psychology, archeology, art history, philosophy, history, cinema, anthropology, ethnology, folklore and mythology. One of the important basic fields of study of comparative literature is inevitably mythology. Reading and interpreting the universe, society and human relationships through literary texts by centering world myths comparative literature tries to present an overview of societies and people through myths that are the common denominator of the world cultural pool by examining how myths, which are a kind of social engineering in every respect, are processed in literary works and films, why they are rewritten and what is added and removed. As being a kind of universe and human software or design myths explain the essence, turn chaos into order, express the macrocosm-microcosm relationship and universal unity through symbolic and allegorical expressions, and belong to the collective unconscious, as Carl Gustav Jung puts it. They are tried to be analyzed in the light of various theorists such as Sigmund Freud, Carl Gustav Jung, Jacques Lacan, Otto Rank, Claude Lévi-Strauss, Gaston Bachelard, Charles Mauron, Gilbert Durand, Joseph Campbell, Bronislaw Malinowski, Ernst Cassirer, Mircea Eliade, who have put forward very valuable ideas. In this study, while examining the relationship between comparative literature and myth, we will explain what mythocritic is and identify the main myth criticisms and critics who have developed in the historical context. In particular, we will try to reveal how myths are examined based on the approaches of Jung, Bachelard and Durand.

Anahtar Kelimeler

Comparative Literature, Myth, Mythocritic, G. Durand.

Kaynakça

• Aktulum, K. (2021). İmgelem Çözümlemesine Giriş. Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Aytaç, G. (2003). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Say Yayınları.
• Bachelard, G. (1960). La Poétique de La Rêverie. Presses Universitaires de France.
• Bachelard, G. (1983). Water and Dreams An Essay on the Imagination of Matter. (E. R. Farrell, Çev.). The Pegasus Foundation.
• Bachelard, G. (2020). Mekânın Poetikası. (A. Tümertekin, Çev.). İthaki Yayınları.
• Campbell, J. (2003). Batı Mitolojisi: Tanrının Maskeleri, (K. Emiroğlu, Çev.) İmge Kitabevi.
• Chauvin, D., & Sıganos, A., & Walter, P. (2005). Questions de Mythocritique: Dictionnaire. Éditions Imago.
• Chelebourg, C. (1958). L'imaginaire littéraire: Des Archétypes à la Poétique du Sujet. Éditions Nathan. https://archive.org/details/limaginairelitte0000chel/page/74/mode/2up?q=mythocritique.
• Durand, G. (1992). Les Structures Anthropologiques de L`Imaginaire, Bordas.
• Durand, G. (1999). The Anthropological Structures Of The Imaginary, Translation: M. Sankey, J. Hatten, Boombana Publications Brisbane.
• Durand, G. (2016). Les Structures Anthropologiques de l’Imaginaire: Introduction à l’Archétypologie Générale. Dunod.
• Durand, G. (2017). Sembolik İmgelem, (A. Meral, Çev.) İnsan yayınları.
• Durand, G. (2019). Champs de l’Imaginaire. (Éd.: Danièle Chauvin). Uga Éditions.
• Eliade, M. (2001). Mitlerin Özellikleri, (S. Rifat, Çev.), Om Yayınevi.
• Gutierrez, F. (2014). Mythocritique, Mythanalyse, Mythodologie La Théorie Fondatrice de Gilbert Durand et ses Parcours Méthodologiques, Actualité de la Mythocritique içinde, Editor:Fatima Gutierrez, Volume 20 pp 7-18.
• Joy, Mavourneen, M. (1981). “Towards A Philosophy Of Imagination”, “A Dissertaion Submitted To The, Faculty Of Religious Studies In Candidacy For The Degree Of Doctor Of Philosophy”, Mc Gill University, Montreal, Quebec.
• Jung, C.G. (2006). Analitik Psikoloji. (E. Gürol, Çev.). Payel Yayınevi.
• Jung, C.G. (2009). İnsan ve Sembolleri. (A. N. Babaoğlu, Çev.). Okuyan Us.
• Jung, C.G. (2016). Analitik Psikoloji Sözlüğü. (N. Nirven, Çev.). Pinhan Yayıncılık.
• Jung, C. G. (2020). Dört Arketip. (Z. A. Yılmazer, Çev.). Metis Yayınları.
• Kaplan, E. K (1972). Gaston Bachelard's Philosophy of Imagination: An Introduction. Philosophy and Phenomenological Research. 33(1). 1-24. http://www.jstor.org/stable/2106717
• Kofoworola, K. G. (2013). Myth Criticism As An Aproach To The Study Of Mythology, Mysticism and Madness In The Selectd Novels Of ToniMorisson, A Dissertation Submitted To The Post Graduate School, Ahmedu Bello University, Zaria, In Partial Fulfillment Of The Requierement Fort he Award Of Degree Of Doctor Of Philosophy.
• Köktürk, M. (2014). Kültür ve Sembol. Aktif Düşünce Yayınları.
• Moran, B. (1999). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İletişim Yayınları.
• Rosenberg, D. (2003). Dünya Mitolojisi, (K. Akten, E. Cengiz, A. U. Cüce, K. Emiroğlu, T. Kenanoğlu, T. Kocayiğit, E. Kuzhan, B. Odabaşı, Çev.). İmge Kitabevi.
• Samuels, A. (2005). Jung and The Post-Jungians. Routledge: New York.
• Segal, A. R. (2012). Mit, (N. Örge, Çev.). Dost Kitabevi.
• Strauss, C. L. (1955). The Structural Study Of Myth. Journal Of American Folklore, Vol: 68, No: 270, pp. 428-444. Tökel, D. A. (2000). Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar. Akçağ Yayınları.
• Tuyun, V. U. (2013), José De Espronceda’nın İki Şiirindeki İmgelerin Sembolik İmgelem Kuramına Göre İncelenmesi, cilt 26, sayı 2, ss. 45 – 62.
• Vıckery, B. J. (1966). Myth And Literature: Contemporary Theory And Practice, A Bison Book, University Of Nebraska Press, Lincoln.
• Wunenburger, J. J. (1994). Mytho-Phorie: Formes Et Transformations Du Mythe. Religiologiques, automne, no 10, pp. 49-70.
• Yetim, A. (2020). Gölge Kız Kardeşler: Toni Morrison’ın Sula ve Sevilen Adlı Romanlarında Gölge Arketipi, Gölgenin Edebiyattaki İz Düşümleri içinde, Kriter Yayınları.