Mitolojiden İnsana Dört Unsur Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2018, Cilt: 2018 Sayı: 1, 38 - 56, 11.05.2018

Birsel Çağlar Abiha

Öz

İlkel insan topluluklarının evreni, dünyayı ve tabiat olaylarını olağanüstü varlıklar aracılığı ile anlattığı hikâyeler olan mitler, ilkel medeniyetlerin ilk kutsal inanışları, ilk bilimsel ve sanatsal yaklaşımlarını barındırır. İçerisinde kutsal hikâyeler ve törenler barındıran mitler; insanlığın ilk çağlarında oluşup değişik kılıklara bürünerek modern hayata dâhil olur. Günümüzde neden yapıldığı bilinmeyen birçok uygulama ise mit dünyasından izler taşır.
Evrenin kökenine ilişkin fikirlerle mitolojik metinlerde; özellikle kozmogonik mitlerde karşılaşmaktayız. İlkçağ filozoflarının ilk ilke (arkhe) olarak kabul ettikleri su, ateş, hava, toprak; kâinatı, varlık türlerini ve insanın kökenini temsil eden temel ögelerdir. Bu dört unsur, felsefeden psikolojiye, tıptan tasavvufa, edebiyattan din bilimlerine pek çok alanda karşımıza çıkmaktadır.
Bu çalışmada insan ve diğer canlıların temel ögesi olan dört unsurun İbn-i Sina’dan hekimliğe, mitolojiden tasavvufa insan ve insan mizacına olan etkisi karşılaştırmalı olarak incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mitoloji, Dört unsur, Toprak, Su, Hava, Ateş

Kaynakça

• Aşık Paşa.( 2000). Garib-name I, haz. Kemal Yavuz, Ankara: TDK Yayınları.
• Bachelard, G. (1995). Ateşin Psikanalizi, Çev. Aytaç Yiğit, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Bayat, F. (2007). Türk Mitolojik Sistemi Ontolojik ve Epistemolojik Bağlamda Türk Mitolojisi, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Bayat. F. (2007). Türk Mitolojik Sistemi Ontolojik ve Epistemolojik Bağlamda Türk Mitolojisi, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Beydili. C.(2005).Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Ankara: Yurt Kitap-Yayın.
• Campbell. J.(2006). İlkel Mitoloji Tanrının Maskeleri, Çev: Kudret Emiroğlu, Ankara: İmge Kitabevi.
• Çağlar.B.(2008). Türk Mitolojisinde Dört Unsur ve Simgeleri Üzerine Bir İnceleme, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çoruhlu. Y.(1998). Türk Mitolojisinin ABC'si, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Eliade. M.(2003). Dinler Tarihine Giriş, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Erzurumlu İbrahim Hakkı(1973). Marifetname, Cilt: 3, İstanbul: b.y.
• Grimal. P.(1997). Mitoloji Sözlüğü Yunan ve Roma, Çev: Sevgi Tamgüç, İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Güçlü. A. B; Uzun E.(2002). Sarp Erk Ulaş Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Hançerlioğlu. O.(1975). İnanç Sözlüğü (Dinler-Mezhepler-Tarikatlar-Efsaneler, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İbn-i Sina, El-Kânûn Fi't-Tıbb, 1. Kitap, Çev.: Esin Kahya, Ankara: AKM Yayınları, 1995.
• İbn-i Sina (1995). El-Kânûn Fi't-Tıbb, 1. Kitap, Çev. Esin Kahya, Ankara: AKM Yayınları.
• Karlığa. H.B. (1991). “Anasır-ı Erbaa”, TDV İslam Ansiklopedisi. C.3.
• Koçak. A.(2003). Ahmet Bican’ın Eserleri Üzerine Bir İnceleme, ,İstanbul: Üçdal Neşriyat.
• Korkmaz. E.(2005). Alevilik Bektaşilik Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Ocak. A.Y.(2000). Alevi Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ögel. B. (2003)Türk Mitolojisi, Cilt I-II, Ankara: TTK Yayınevi.
• Pala. İ.(2008). Dört Güzeller Toprak, Su, Hava, Ateş, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Pala. İ., (2000). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Russel. B.(1994). Batı Felsefesi Tarihi, Çev. Muammer Sencer, İstanbul: Say Yayınları.
• Uhri. A.(2003). Ateşin Kültür Tarihi, Ankara: Dost Kitabevi.
• Yunus Emre. (1994). Risaletü’n Nushiyye, haz. Umay Günay; Osman Horata, Ankara: b.y..