TÜRKİYE KAMUOYU TARİHİNDE GÜNEY AZERBAYCAN MESELESİNİN OLUŞMASI

Yıl 2021, Cilt: 2021 Sayı: 1, 65 - 73, 01.12.2021

Asim Jannatov

Öz

Güney Azerbaycan meselesi Türkoloji ve İran bilimleri alanında her zaman kendine özgü bir yer tutmuştur. Türkiye’de Cumhuriyetin kuruluşunun ilk yıllarından başlayarak bu konu tarihi araştırmalarda ve kamuoyunda gündeme gelmiştir. İran’da Türklerin, özellikle Azerbaycan Türklerinin sayıca çok olmalarına karşın Pehlevi yönetiminin milli esaret baskıları ile hak ve özgürlük talepleri bastırılıyordu. Bu dönemde Kafkasya, Kırım, Volgaboyu, Türkistan ve Sibirya Türkleri Rusya Boişevizmi’nin etkisi altında kâğıt üzerinde bağımsız görünseler de, aslında Moskova tarafından yönetilmekteydiler. Sonuç olarak bu gerçek 1923 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyeti'nin Türk Dünyası’nda yegâne bağımsız devlet olduğunu gösterdi. Zor şartlar altında yalnız kalan Cumhuriyet kendi bağımsızlığını ne pahasına olursa olsun korumak zorundaydı. Bütün tarihi zorluklara rağmen Türkiye Cumhuriyeti aynı etnik köken ve kültüre sahip olduğu Güney Azerbaycan’la (İran) Anadolu Türklerinin dostluk ilişkilerini sürdürmüştür.

Anahtar Kelimeler

İran, Azerbaycan, Güney Azerbaycan, Türkiye Kamuoyu

Destekleyen Kurum

Azerbaycan Milli İlimler Akademisi, Şarkşınaslık Enstitüsü

Formation Of The Issue Of South Azerbaijan In The History Of Turkish Public Opinion

Öz

The issue of South Azerbaijan has always had a special place in the field of Turkology and Iranian Studies, and from the first years of the establishment of the Republic in Turkey, this issue has been in the center of attention in the history of public opinion. Although the Turks in Iran, especially the Azerbaijani Turks, were in large numbers, the Pahlavi regime's policy of national oppression suppressed their rights. At the same time, the Turks of the Caucasus, Crimea, Volga, Turkestan, and Siberia, although formally independent under the influence of Bolshevism, were in fact ruled by Moscow. This fact shows that after 1923, real independence in the Turkic world existed only in Turkey. Turkey, isolated under difficult conditions, at that time thought only of its independence. However, Turkey's proximity to Southern Azerbaijan (Iran) could not break the ties of people with the Turks in Anatolia who shared the same roots and culture.
Key Words: Iran, Azerbaijan, South Azerbaijan, Turkish Public Opinion 

Anahtar Kelimeler

Iran, Azerbaijan, South Azerbaijan, Turkish Public Opinion

Kaynakça

• Akçura, Y. (2015). Türkçülük, türkçülüğün tarihi gelişimi. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık
• Akçura, Y. (2019). Üç Tarz-ı Siyaset. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Albayrak, R. (2013). Türklerin İranış Ankara: Berikan Yayınları, C. I-2
• Al-Istakhri (1870). Kitab al-masalik wa-al-mamalik. ed. M.J. de Goeje, Leiden: Brill
• Bademci, A. (2018). İranda Türklerin Bin Yılı. İstanbul: Yeditepe Yayınevi
• Baykara, H. (1978). İran İnkilabı ve Azatlık Hareketleri. İstanbul: Emek Matbaacılık Tesisleri
• Kafkasyalı, A. (2011). İran Coğrafyasında Türkler. İstanbul: BİLGEOĞUZ
• Ören, M. M. (1980). İran Türkleri Hürriyet Hareketleri. Girne: Mars Matbaası
• Rəisniya, R. (1371). Azərbaycan dər sir-e tarix. Tehran, c. 1.
• Roux, J.P. (2007). Türklerin Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınları
• Saray, M. (1995) Türk-İran İlişkileri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları
• Shaffer, B. (2002). Borders and Brethren: Iran and the challange of Azerbaijani identity. Cambridge Massachusetts: Harvard University
• Tağıyeva, Ş., Rəhimli Ə., Bayramzadə S. (2000). Güney Azərbaycan. Bakı: Orxan
• Tebrizli, M.N. (1946). Bugünkü Azerbaycan Davası esas ve sebepleri. İstanbul: Gün Basımevi