AZERBAYCAN VE TÜRK ATASÖZLERİNİN "ÇİFTYAPRAK" VEYA "ÇAPRAZ KAFİYE" FORMÜLLERİ

Yıl 2022, Cilt: 2022 Sayı: 2, 180 - 190, 25.09.2022

Memmedov Khankışı

Öz

Bu iş, hiçbir kaynakta bulunmayan "çiftyaprak" Azerbaycan ve Türk atasözlerinin şiirsel yapısının sanatsal niteliklerini ilk kez tartışıyor. "Çiftyaprak atasözleri" teriminin literatürde ilk kez kullanıldığı belirtilmektedir. Akışkanlığı ve özel müzikalitesi ile öne çıkan "çiftyaprak" beyitler, baştan sona paralel ikili tekerlemelere dayanan folklorun en karmaşık biçimlerinden biridir. Bu tür şiirlerde mısralar ve ayetler birbirleriyle çapraz kafiyeli olur ve bu şartlar sonuna kadar tüm mısralarda beklenir. Bu nedenle, öncelikle dilin inceliklerini, kelime hazinesinin zenginiğini bilmeden bu tür örnekleri oluşturmak mümkün değildir. "Çiftyaprak" yerine bazen "içayet" ve "çaprazkafiye" terimleri kullanılmaktadır. XIX yüzyılda Derbent bölgesinde yaşamış ve Kor Âşık adıyla tanınan Âşık Receb, Âşık Alasgar, Hüseyin Javan, Molla Cu-ma, Şamil Dalıdağ ve diğer ustaların eserlerinde böyle bir şiire rastlamak mümkündür. Azerbaycan ve Türk atasözlerin-de yeterince "çiftyaprak" vardır. Elbette bu, kadim atalarımızın düşünce alanının zenginliğini, manevi ve sanatsal zevklerinin güzelliğini, şiirsel düşünce derinliğini, genel olarak Türk milletinin milli halk bilincini ve psikolojisini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Atasözleri, Azerbaycan, Çiftyaprak, Folklor, Türk

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Editöre ilgileri için teşekkür ederem.

Kaynakça

• 1. Elçin, Kuliyev V. (1993). Özümüz ve sözümüz. Bakı: Azerneşr.
• 2. Kasımlı, M, Allahmanlı, M, (2018). Aşık şeirinin poetik biçimleri ve çeşitleri. Bakı: Elm ve tehsil.
• 3. Memmedov, X, (2022). Azerbaycan ve türkce dudak degmez atasözlerinin işlevsel-anlamsal yapısı // BENGİ Dünya Yörük-Türkmen Araştırmaları Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 1.
• 4. Yagubgizi, M, (2013). Atalar sözleri. Bakı: Nurlan.
• 5. Yusif Çotuksöken, (2004). Türkce atasözleri ve deyimler. Gümüşsuyu/İstanbul, Toroslu kitaplığı.