Fiyat İstikrarının Sağlanmasında Enflasyon Hedeflemesi: Türkiye Uygulaması

Yıl 2024, Cilt: 2024 Sayı: 1, 1 - 31, 19.02.2024

Cansel Oskay

https://doi.org/10.58646/bengi.1407314

Öz

Fiyat istikrarının sağlanması amacıyla 1990’lı yıllardan itibaren birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede uygulanan enflasyon hedeflemesine Türkiye’de 2002-2005 döneminde örtük enflasyon hedeflemesi olarak başlamıştır. Türkiye’de uzun yıllardır kronik yüksek seviyelerdeki enflasyon 2002-2005 döneminde tek haneye gerilemiş ve uygulanan para politikasına güven artmıştır. Türkiye’de resmi enflasyon hedeflemesine geçiş için gerekli ön koşulların önemli ölçüde gerçekleşmesi ile 2006 yılından itibaren açık enflasyon hedeflemesine geçilmiştir. 2006-2016 döneminde (2009 ve 2010 yılları hariç) enflasyon hedeflenenin üzerinde gerçekleşmesine rağmen tek hanelerde seyretmeye devam etmiştir. Ancak 2017 yılından itibaren artan döviz kuru, dışsal şoklar ve enflasyon hedeflemesi ön koşullarından uzaklaşılmaya başlanması ile çift haneli seviyelerde istikrarsız bir seyir gösteren enflasyon, hızla artarak hedeflenenden büyük oranda sapma göstermiştir. TCMB’nin temel hedefi olan fiyat istikrarı yerine önceliği büyümeye vererek, 2021 Eylül-2023 Haziran döneminde, yüksek enflasyona rağmen düşük faiz politikası uygulaması neticesinde büyüme artmış ancak enflasyon hızla yükselmeye devam etmiş, döviz kuru artmış, TL ciddi değer kaybetmiş ve ülke risk primi yükselmiştir. Bu gelişmeler yirmi yıldan fazla süredir uygulanan enflasyon hedeflemesi ve etkinliğinin sorgulanmasına neden olmuştur.
Bu amaçla çalışma, Türkiye’de enflasyon hedeflemesi uygulamasını değerlendirmeye yöneliktir. 2023 yılının ikinci yarısından itibaren TCMB’nin enflasyon hedeflemesine öncelik vermeye başlayarak yüksek faiz politikası uygulamasına geçilmesine rağmen enflasyon hala hedeflenenin oldukça üzerinde seyretmektedir. Sonuç olarak, TCMB’nin enflasyonu hedeflenen düzeye getirmede kararlılıkla sıkı para politikası ve yüksek faiz uygulamasına devam etmesi kadar maliye politikası ile desteklenmesi ve yapısal reformlarının yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Enflasyon hedeflemesi, Fiyat istikrarı, Para politikası, Türkiye ekonomisi

Etik Beyan

yok

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

Inflatıon Targetıng In Achıevıng Prıce Stabılıty: Applıcatıon In Turkey

Öz

Inflation targeting, which has been implemented in many developed and developing countries since the 1990s in order to achieve price stability, was introduced in Turkey as implicit inflation targeting in the 2002-2005 period. Inflation in Turkey, which had been at chronically high levels for many years, declined to single digits in the 2002-2005 period and confidence in the monetary policy implemented increased. As the preconditions for the transition to formal inflation targeting were realized to a great extent, Turkey switched to explicit inflation targeting in 2006. In the 2006-2016 period (excluding 2009 and 2010), inflation continued to hover around single digits despite being above the target. However, as of 2017, inflation, which had been unstable at double-digit levels due to rising exchange rates, external shocks and the shift away from inflation targeting preconditions, increased rapidly and deviated significantly from the target. As a result of the CBRT's policy of prioritising growth over price stability, which is its main objective, and implementing a low interest rate policy despite high inflation between September 2021 and June 2023, growth increased, but inflation continued to rise rapidly, the exchange rate increased, the TL depreciated significantly and the country risk premium increased. These developments have led to the questioning of inflation targeting and its effectiveness, which has been implemented for more than two decades.
To this end, this study aims to evaluate the implementation of inflation targeting in Turkey. Since the second half of 2023, the CBRT started to prioritise inflation targeting and started to implement a high interest rate policy, but inflation is still well above the target. As a result, the CBRT should continue to implement tight monetary policy and high interest rate policy with determination to bring inflation to the targeted level, as well as to support it with fiscal policy and to carry out structural reforms.

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Akçay, Ü. (2023). Türkiye’de 2002-2023 arası uygulanan para politikalarının ekonomi politiği. ODTÜ Gelişme Dergisi, 50(1), 195-236.
• Alparslan, M. & Erdönmez, P. A. (2000). Enflasyon hedeflemesi. Bankacılar Dergisi, 35, 14-41.
• Başçı, E. (2009). Fiyat istikrarı. TCMB 2. KPMG Türkiye finansal risk yönetimi konferansı. Ankara.
• Başçı, E. & Kara, H. (2011). Finansal istikrar ve para politikası. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 26 (302), 9-25.
• Bernanke, B. S., Laubach, T., Mishkin, F.S. & Posen, A.S. (1997). Inflation targeting: lessons from the ınternational experience. New Jersey: Princeton University Press.
• Croce, E., & Khan, M. S. (2000). Monetary regimes and inflation targeting. Finance And Development, 37(3), 48.
• Cukierman, A. (1999). Targeting monetary aggregates and İnflation in Europe. Economic Research Discussion Paper, No: 39.
• Çufadar, A. & Cunedioğlu, E. (2023). Aylık ekonomik değerlendirme. Ankara: Tepav, Sayı:1.
• Çufadar, A. (2023). Türkiye’de yakın dönem merkez bankacılığı ve uygulanan politikaların sonuçları. ODTÜ Gelişme Dergisi, 50, 81-114.
• Doğru, B. (2015). Merkez bankası para politikası stratejileri. Ankara: Akademisyen Kitabevi
• Eğilmez, M. (2018). Üç önemli ekonomi sorusu. Erişim Tarihi: 10.11.2023. https://www. mahfiegilmez.com/2018/03/uc-onemli-ekonomi-sorusu.html#more
• Ermişoğlu, E. (2011). Enflasyon hedeflemesi rejiminin Türkiye’deki başarısının değerlendirilmesi. Ankara: TCMB uzmanlık yeterlilik tezi.
• Eroğlu, İ. (2007). Açık enflasyon hedeflemesi stratejisi ve Türkiye deneyimi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2007(2), 1-28.
• Florini A. (1999). Does the ınvisible hand need a transparent glove? The politics of transparency. Washington: Annual Word Bank Conference On Development Economics.
• HMB. Kamu istatistikleri. Erişim Tarihi: 10.11.2023. www.hmb.gov.tr
• Houben Aerdt C. F. J. (2000). The evolution of monetary policy strategies in Europe, Financial and Monetary Policy Studies, 34, The Netherlands: Kluwer pub.
• McCallum, B. T. (2001). Inflation targeting and the liquidity trap. National Bureau Of Economic Research Working Paper, No: 8225.
• Mishkin, F. S. & Posen, A.S. (1997). Inflation targetting: Lessons from four countries, NBER Working Paper, No. 6126.
• Miskin, F. S. (1999). International experiences with different monetary policy regimes. NBER working paper, No:7044
• Mishkin, F. S. (2000). Issues in ınflation targeting in price stability and the longrun target for monetary policy. Canada: Bank of Canada.
• Mishkin, F. S. & Schmidt-Hebbel, K. (2001). One decade of inflation targeting in the world: what do we know and what do we need to know?, No. w8397, National Bureau Of Economic Research.
• Oskay, C. (2017). Küresel kriz sonrasında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının uyguladığı yeni para politikasının etkinliği. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 14, 6-28.
• Oskay, C. (2023). Outlook of the Turkish economy: An overview of the covid-19 pandemic and post. BILTURK, The Journal Of Economics And Related Studies, 5(2), 87-109.
• Özatay, F. (2011). Parasal iktisat: Kuram ve politika. Ankara: Efil Yayınevi.
• Öztürk, S. (2009). Enflasyon hedeflemesi yaklaşımı: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin karşılaştırmalı analizi. Yönetim Ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 191-205.
• Sargent, T. J. & Wallace, N. (1981). Some unpleasant monetarist arithmetic. Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, 5(3), 1-17.
• SBB. (2023-a). Orta vadeli program (2024-2026). Erişim Tarihi: 5.12.2023. www.sbb.gov.tr
• SBB. (2023-b). On ikinci kalkınma planı (2024-2028). Erişim Tarihi: 5.12.2023. www.sbb.gov.tr
• Schaechter, A, Stone, M. R. & Zelmer, M. (2000). Adopting ınflation targeting: practical ıssues for emerging market countries. IMF Occasional Paper, No. 202.
• Svensson L. E. O. (2002). Inflation targeting: Should it be modeled as an ınstrument rule or a targeting rule?, NBER Working Paper, No.8925. https://www.nber.org/papers/w8925
• Şanlı, B. (2006). Enflasyon hedeflemesi uygulamaları ve Türkiye açısından değerlendirilmesi. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 37-56.
• TCMB. (2001). Yıllık rapor. Erişim Tarihi: 12.12.2023. www.tcmb.gov.tr
• TCMB. (2006). Enflasyon hedeflemesi rejimi. Erişim Tarihi: 12.12.2023. www.tcmb.gov.tr
• TCMB. (2008). Enflasyon raporu 2008-I. Erişim Tarihi: 12.12.2023. www.tcmb.gov.tr
• TCMB. (2009). Enflasyon raporu 2009-I. Erişim Tarihi: 12.12.2023. www.tcmb.gov.tr
• TCMB (2011). Yıllık rapor. Erişim Tarihi: 12.12.2023. www.tcmb.gov.tr
• TCMB. (2020). Korona virüsün ekonomik ve finansal etkilerine karşı alınan tedbirler. Erişim Tarihi: 16.12.2023. www.tcmb.gov.tr
• TCMB. (2022-a). 2023 yılı para politikası ve liralaşma stratejisi. Erişim Tarihi: 16.12.2023. www.tcmb.gov.tr
• TCMB. (2022-b). Faiz oranlarına ilişkin basın duyurusu. Sayı: 2022-51. Erişim Tarihi: 25.11.2023. www.tcmb.gov.tr
• TCMB. (2023-a). Enflasyon hedefleri. Erişim Tarihi: 25.11.2023. www.tcmb.gov.tr
• TCMB. (2023-b). Merkez bankası faiz oranları. Erişim Tarihi: 12.12.2023. www.tcmb.gov.tr
• TCMB. (2023-c). Enflasyon raporu 2023-IV. Erişim Tarihi: 12.12.2023. www.tcmb.gov.tr
• TCMB. (2023-d). Elektronik veri dağıtım sistemi. Erişim Tarihi: 12.12.2023. https://evds2.tcmb.gov.tr/ TÜİK. Haber bültenleri. Erişim Tarihi: 18.12.2023. www.tüik.gov.tr
• Yılmaz, B. E. (2011). Enflasyon hedeflemesi ve Türkiye’de enflasyon hedeflemesine geçiş bağlamında kamu dinamikleri baskısı. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 32, 81-109.