Türkiye’s Perspective On The Immigration Problem And The Recent Measures Taken

Yıl 2024, Cilt: 2024 Sayı: 3, 478 - 504, 24.09.2024

Haydar Çoruh

https://doi.org/10.58646/bengi.1507599

Öz

Türkiye'nin göç sorunu Osmanlı İmparatorluğu'nun gerileme döneminde başladı. Osmanlı'nın özellikle Balkanlar ve Kafkaslar'da yaşadığı büyük toprak kayıpları, 18. yüzyılın sonlarında ve 19. yüzyılın başlarında büyük kitlelerin Anadolu'ya doğru akmasına neden oldu. 1780'lerde Mora Yarımadası'nda Kırım'ın Ruslar tarafından ilhak edilmesi, 1814'te Balkanlarda Sırp İsyanları, 1821 Yunan Devrimi, 1870'lerde Kafkaslardan Çerkes göçleri ve 1876'da başlayan Bulgar ve Makedon göçleri, Osmanlı toprakları göçmenler diyarı haline geldi. Ancak Osmanlı Devleti tüm bu göçleri geçici komisyonlarla yönettiği için herhangi bir deneyim kazanılamamıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin de benzer yöntemler kullanması nedeniyle 2010 yılında başlayan Arap Baharı dönemine kadar Göç Bakanlığı oluşturulamamış ve devlet özellikle Suriye'den gelen göçlere hazırlıksız yakalanmıştır. O tarihten bu yana ülkemizde hem devlet düzeyinde hem de akademik camiada hızlı bir kurumsallaşma yaşanmış ve göç alanı işlenmeye başlanmıştır. Ancak Türkiye Cumhuriyeti'nde uygulamada pek çok yanlış yapılmış olsa da işin en başında, gerçekleşmek üzere olan bir anlayışın da doğması mümkün olmuştur.
Bu makalede Osmanlı’dan günümüze göç sorunu ve özellikle son dönemde alınan tedbirler incelenerek, titizlikle yapılması gerekenler üzerinde durulup durulmadığı analiz edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İmmigration, Institution, Türkiye, Syria, Ottoman, Academic

Proje Numarası

Yok

Turkey's Perspective On The Migration Problem And The Latest Situation In The Measures Taken

Öz

Türkiye'nin göç sorunu Osmanlı İmparatorluğu'nun gerileme döneminde başladı. Osmanlı'nın özellikle Balkanlar ve Kafkaslar'da yaşadığı büyük toprak kayıpları, 18. yüzyılın sonlarında ve 19. yüzyılın başlarında büyük kitlelerin Anadolu'ya doğru akmasına neden oldu. 1780'lerde Mora Yarımadası'nda Kırım'ın Ruslar tarafından ilhak edilmesi, 1814'te Balkanlarda Sırp İsyanları, 1821 Yunan Devrimi, 1870'lerde Kafkaslardan Çerkes göçleri ve 1876'da başlayan Bulgar ve Makedon göçleri, Osmanlı toprakları göçmenler diyarı haline geldi. Ancak Osmanlı Devleti tüm bu göçleri geçici komisyonlarla yönettiği için herhangi bir deneyim kazanılamamıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin de benzer yöntemler kullanması nedeniyle 2010 yılında başlayan Arap Baharı dönemine kadar Göç Bakanlığı oluşturulamamış ve devlet özellikle Suriye'den gelen göçlere hazırlıksız yakalanmıştır. O tarihten bu yana ülkemizde hem devlet düzeyinde hem de akademik camiada hızlı bir kurumsallaşma yaşanmış ve göç alanı işlenmeye başlanmıştır. Ancak Türkiye Cumhuriyeti'nde uygulamada pek çok yanlış yapılmış olsa da işin en başında, gerçekleşmek üzere olan bir anlayışın da doğması mümkün olmuştur.
Bu makalede Osmanlı’dan günümüze göç sorunu ve özellikle son dönemde alınan tedbirler incelenerek, titizlikle yapılması gerekenler üzerinde durulup durulmadığı analiz edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İmmigration, Institution, Türkiye, Syria, Ottoman, Academic

Etik Beyan

Etik kurul gereği yoktur

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yoktur

Kaynakça

• Akbayar, Nuri, (1985), “Tanzimat’tan Sonra Osmanlı Nüfusu”, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, V, İstanbul: 1242-1245.
• Arslan, Nebahat Oran (2007), “Güney Kafkasya’dan Türkiye’ye Gelen Muhacir Ve Mültecilerin Durumu (1921-1945)”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 14/35, Erzurum: 345-350.
• Aykun, İbrahim (2002), “Paskeviç ve Şark Seraskerliği”, Türklük Ansiklopedisi, XII, Ankara.
• Bayraktar, Hilmi (2011), “Kırım ve Kafkasya’dan Adana Vilayeti’ne Yapılan Göç ve İskânlar (1869-1907), Devr-i Hamid Sultan II. Abdülhamid, (Haz. Mehmet Metin Hülagü, Şakir Batmaz, Gülbadi Alan), II, Kayseri.
• Cuthell, David Cameron (2005), The Refugee Komisyonu: An Agent in the Transformation of Ottoman Anatolia 1860-1866, Columbia University.
• Çelik, Rüştü (2009), “1898 Kandiye Olayları Sonrasında Girit’ten Mersin Sancağı’na Göçler (1898-1907)”, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Mersin: 82-126.
• Çoruh, Haydar (2021), “Arap Baharı Bağlamında Avrupa’ya Yapılan Göçler, Nedenleri ve Sonuçları Üzerine Bir İnceleme”, Gaziantep University Journal of Scial Sciences, 20/1: 291-315.
• Doğanay, Filiz (1997), “Türkiye’ye Göçmen Olarak Gelenlerin Yerleşimi”, Toplum ve Göç - II. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara: 194-205.
• Emgılı, Fahriye (2006), “Tarsus’ta Girit Göçmenleri”, AÜDTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, XXXIX/25, Ankara.
• Erdem, Ufuk (2014), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Muhacir Komisyonları Ve Faaliyetleri (1860-1923), (Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi SBE), Erzurum.
• Eryurt, Mehmet Ali- Koç, İsmet (2017), Türkiye’de Afganistan Uyruklu Uluslararası Koruma Başvurusu ve Statüsü Sahipleri Üzerine Analiz: Türkiye’ye Geliş Sebepleri Türkiye’de Kalışları Gelecek Planları ve Amaçları, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü ve Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Gönüllü, Ali Rıza (2009), “Antalya’da İskân Edilen Muhacirler (1878-1923)”, SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 26, pp. 309-321.
• Habıçoğlu, Bedri (1993), Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler, Nart Yayıncılık, İstanbul.
• Halaçoğlu, Ahmet (1994), Balkan Harbi Sırasında Rumeli’den Türk Göçleri (1912-1913), Ankara.
• İçduygu, Ahmet, Damla B. Aksel (1994), Türkiye’de Düzensiz Göç, Uluslararası Göç Örgütü, Ankara 2012.
• İçduygu, Ahmet -Erder, Sema -Gençkaya, Ömer Faruk (2014), “Türkiye’nin Uluslararası Göç Politikaları, 1923-2023: Ulus-Devlet Oluşumundan Ulus-Ötesi Dönüşümlere”, MiReKoç Proje Raporları 1/2014 TÜBİTAK 1001_106K291, Eylül 2009, İstanbul.
• İpek, Nedim (1999), Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri, TTK, Ankara.
• Karpat, Kemal (2003), Osmanlı Nüfusu (1830-1914). (Çev. Bahar Tırnakçı), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Kassab, Sawgan Agha (1999), “II. Abdülhamit Döneminde Osmanlı Vilayetleri’ne İskân Edilen Giritli Göçmenler”, Osmanlı Ansiklopedisi, Cilt: IV, Ed. Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
• Kırımlı, Hakan (2008), “Eimmigrations from the Crimea to the Ottoman Empire during the Crimean War”, Middle Eastern Studies, 44/5.
• Koç, Firdevs (2017), “Türkiye’de Mülteci Sorununun Çözümünde Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün Yeri Ve Önemi”, Uluslararası 11. Kamu Yönetimi Sempozyumu (Uluslararası Göç Ve Mülteci Sorununun Çözümünde Kamu Yönetiminin Rolü) 28-30 Eylül 2017, Bildiri Kitabı, Elazığ: 40-52.
• Kurat, Akdes Nimet (2010), Rusya Tarihi Başlangıçtan 1917’ye Kadar, TTK, Ankara.
• MACAR, Elçin (2015), “Yunanistan’dan Anadolu’ya Göç: Nüfus Mübadelesi”, Türkiye’nin Göç Tarihi, (Edt. M. Erdoğan ve A. Kaya), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Marttin, Volkan (2012), Aşâir ve Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi Teşkilât Tarihi (1914–1922), Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Mccarthy, Justin (2012), Ölüm ve Sürgün Osmanlı Müslümanlarının Etnik Kıyımı (1821-1922), (Çev. Fatma Sarıkaya), TTK, Ankara: 71-73.
• Morel, Eugene (1984), Türkiye ve Reformları, İstanbul.
• Öztür, Adil Adnan (1998), “Sosyo-Ekonomik Yapıya Etkileri İle Rumeli’den İzmir’e Yapılan Göçler (1878-1912)”, Tarih Ve Toplum Dergisi (TTD), İletişim Yayınları, XXX/178, İstanbul Ekim.
• Sarınay, Yusuf (2001), “Cumhuriyet Döneminde Balkan Ülkelerinden Ankara’ya Yapılan Göçler (1923-1990)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXVIII/ 81, Kasım: 351-387.
• Saydam, Abdullah (1997), Kırım ve Kafkasya Göçleri (1856-1876), TTK, Ankara.
• Şimşir, Bilal (1968), Rumeli’den Türk Göçleri, I, Ankara.
• Sonyel, Salahi (1998), “Yunan Ayaklanması Günlerinde Mora'daki Türkler Nasıl Yok Edildiler?” Belleten, 62/233:107-120.
• Türkiye'nin Düzensiz Göçle Mücadelesi, T. C. Göç İdaresi Başkanlığı (2022), https://www. goc.gov.tr/turkiyenin-duzensiz-gocle-mucadelesi
• Tekeli, İlhan (2002), Osmanlı İmparatorluğu’ndan Günümüze Nüfusun Zorunlu Yer Değiştirmesi ve İskan Sorunu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Tekeli, İlhan (2008), Göç ve Ötesi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Uzdil, Mahmut Beliğ (2006), Balkan Savaşı’nda Çatalca ve Sağ Kanat Ordularının Harekâtı, Ankara.
• Uzun, Şenol (2017), “Geçmişten Günümüze Türkiye’nin Göç Yönetimi”, Uluslararası 11. Kamu Yönetimi Sempozyumu (Uluslararası Göç ve Mülteci Sorununun Çözümünde Kamu Yönetiminin Rolü) 28-30 Eylül 2017, Bildiri Kitabı, Elâzığ: 80-96.
• Yılmaz, Mehmet (1996), Konya Vilâyetinde Muhacir Yerleşmeleri (1854-1914), (Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Konya.