Basketbol Hakemlerinin Algıladıkları Stres Düzeyleri ve Başa Çıkma Yöntemlerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 192 - 200, 30.06.2023

Tugay Yılmaz

Öz

Amaç:Bu araştırma, Gaziantep ve Kilis illerinde faal olarak görev yapan basketbol hakemlerinin stres düzeyleri ve başa çıkma yöntemlerinin çeşitli değişkenler açısından incelemeyi amaçlamaktadır. Materyal & Metot:Araştırmanın örneklemini Gaziantep ve Kilis illerinde faal olan 2022/2023 sezonu içerisinde görev alan 53 erkek, 32 kadın basketbol hakemi oluşturmaktadır. Bağımsız değişkenler ile ilgili bilgi toplamak üzere, araştırmacılar tarafından geliştirilen, kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Hakemlerin stresle mücadele etme tarzlarının belirlenmesinde “Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçek Lazarus ve Folkman (1984) tarafından geliştirilmiş 66 maddeden bir ölçektir. Şahin ve Durak (1995) tarafından bu ölçek üniversite öğrencilerine uyarlanarak madde sayısı 30’a indirgenmiştir. Hakemlerin algıladıkları stresi ölçmek amacıyla kullanılan “Algılanan Stres Düzeyi Ölçeği” bulunmaktadır. Ölçek literatürde ilk olarak Cohen ve diğerleri (1983) tarafından geliştirilmiş, Baltaş ve diğerleri (1998) tarafından ölçek Türkçe’ye uyarlanmıştır. Yapılan çalışmada elde edilen bulgular değerlendirilirken, istatistiksel analizler için SPSS 22 kullanılmıştır. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metotlardan kullanılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız örneklem T-Test ve Anova Testi kullanılmıştır. Kullanılan analizlerde anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak belirlenmiştir. Bulgular: Elde edilen bulgularda katılımcıların yaş, cinsiyet, eğitim durumu, aktif hakemlik yılı değişkenleri açısından algılanan stres puanlarında ve stresle başa çıkma puanlarında üzerinde anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir.
Sonuç; stresle başa çıkma ortalama puanlarının klasman hakemleri lehine yüksek olduğu bulunmuştur. Aktif hakemlik yılı açısından algılanan stres ortalama puanların 4-6 yıl aktif çalışan hakemlerin lehine daha yüksek olduğu, stresle başa çıkma ortalama puanlarının 7 yıl ve üzeri hakemlerde yüksek olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Basketbol, Hakem, Spor, Stres

Kaynakça

• Abbas, H. A. A. (2020). Futsal Oyuncularının Psikolojik Dayanıklılık Ve Stres Algılarının Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Anshel M., Delany J. (2001). “Sources Of Acute Stress, Cognitive Appraisals, And Coping Strategies Of Male And Female Child Athletes.”, Journal Of Sport Behavior, Vol. 24 Issue 4, P329, 25p.
• Bakan, İ. (2004). Çağdaş Yönetim Yaklaşımları, Beta Basım Yayın, İstanbul, S.34
• Baltaş, A., Ve Baltaş, Z. (2002). Stres Ve Başa Çıkma Yolları. 21. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi, S.150-188
• Baltaş, Z., Atakuman, Y., Duman, Y. (1998). Standardization Of The Perceived Stress Scale: Perceived Stress İn Turkish Middle Managers. Stress And Anxiety Research Society. 19th International Conference: İstanbul.
• Biçer, T. (2008). Sporda Toplam Kalite Yönetimi Ve Futbol Uygulamaları, 1. Baskı, İstanbul: Beyaz Yayınları, S:104.
• Ceylan, M. (2005). Stresle Başa Çıkmada Bilişsel Stratejilerin Kullanılmasında Cinsiyet Ve Kişilik Değişkeninin Etkisi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir. 84s.
• Cohen, S., Kamarck, T., Melmerstein, R. (1983). A Global Measure Of Perceived Stress. Journal Of Health And Social Behavior, 24: 385-396.
• Gündüz, S. (2019). Beden Eğitimi Ve Spor Öğretmenliği Ve Sınıf Öğretmenliği Bölümü Öğrencilerinin Algılanan Stres Düzeyleri İle Stresle Başa Çıkma Tarzlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Hızıroğlu, Ö. S. (2018). Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Öznel İyi Oluş Ve Algılanan Stres Düzeylerinin Rekreatif Etkinlikleri Katılım Durumları Ve Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• İbiş, S., Gökdemir, K., Ve İri, R. (2004). 12-14 Yaş Grubu Futbol Yaz Okuluna Katılan Ve Katılmayan Çocukların Bazı Fiziksel Ve Fizyolojik Parametrelerinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(1), 285-292.
• Korkut, F. (2004). Okul Temelli Önleyici Rehberlik Ve Psikolojik Danışma. Ankara: Anı Yayıncılık. Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, And Coping. Springer Publishing Company.
• Morgan, (2000). T.C. Çev. Hacettepe Üni. Psikoloji Bölümü Öğretim Elemanları, Psikolojiye Giriş, Hacettepe Üni. Psikolji Bölümü Yayınları, Ankara, S:227-228.
• Morris, C. G. (2002). Psikolojiyi Anlamak: Psikolojiye Giriş. Ankara: Türk Psikologlar Derneği. Orta, L. (2000). Dünya’ Da Ve Türkiye’ De Futbol Hakemliğinin Başlangıcı Ve Gelişimi Semineri, Onsekiz Mart Üniversitesi Beden Eğitimi Ve Spor Bölümü, Çanakkale, 1-10.
• Özcan, Özkan, B. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Bağlanma Stillerinin Stres Düzeyi, Stresle Baş Etme Yöntemleri Ve Farklı Demografik Özelliklere Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kktc.
• Rowshan, A. (2002). Stres Yönetimi. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Şahin, N. H. Ve Durak, A. (1995). Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği: Üniversite Öğrencileri İçin Uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 56-73.
• Tabachnick and Fidell, 2013. B.G. Tabachnick, L.S. Fidell Using Multivariate Statistics (sixth ed.)Pearson, Boston Talimciler, A. (2006). Paranın Oyunun Ruhuna Attığı Gol: Endüstriyel Futbol, Din Ve Hayat Dergisi, 17, 2012, S. 112.
• İnal, A.N., Futbolda Eğitim Öğretim, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım, S:18.
• Uslu , M. S. (2018). Halk Oyuncularının Yarışma Öncesi Durumluk Kaygı Düzeyleri Ve Stresle Başa Çıkma Yöntemleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitü, Çorum.
• Uzun, B. (2004). Türkiye Futbol Federasyonu, Futbol Dergisi, İstanbul, S:11, 29.