14-18 Yaş Arası Adölesanların Beslenme Bilgi Düzeyi ve Fiziksel Aktivite Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 147 - 162, 31.12.2024

Batuhan Şekeroğlu , Ahmet Mor

Öz

Bu araştırmanın amacı, 14-18 yaş arası adölesanların beslenme bilgi düzeyi ve fiziksel aktivite düzeyi arasında bulunan ilişkiyi incelemek ve farklılıkları ortaya koymaktır. Araştırmanın örneklemini Osmaniye ilinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören 506 adölesan lise öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Fiziksel Aktivite Ölçeği (FAÖ) ve Beslenme Bilgi Testi (BBT) kullanılmıştır. Değişkenlerin grup ortalamalarındaki farklılıkları görebilmek için, iki gruplu değişkenlerde bağımsız örneklem t-test, üç ve daha fazla gruplu değişkenlerde One-Way ANOVA Analizi uygulanmıştır. Ölçeklerin değişkenlerin birbirleri arasındaki ilişkinin yönünü ve gücünü tespit edebilmek için pearson korelasyon analizi uygulanmıştır. Cinsiyet değişkeni gruplarına göre FAÖ puanı istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde farklılık göstermektedir (p=,000<0,05). Cinsiyet değişkeni gruplarına göre BBT puanı istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde farklılık göstermektedir (p=,000<0,05). Yaş değişkeni ile FAÖ arasında negatif yönlü ve çok zayıf seviyede anlamlı bir ilişki bulunmaktadır (r=-,123; p=,005). Yaş değişkeni ile BBT arasında pozitif yönlü ve çok zayıf seviyede anlamlı bir ilişki bulunmaktadır (r=,117; p=,008). Okul değişkeni gruplarına göre FAÖ puanı istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde farklılık göstermektedir (p=,000<0,05). Okul değişkeni gruplarına göre BBT puanı istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde farklılık göstermektedir (p=,000<0,05). FAÖ ile BBT arasında negatif yönlü ve orta seviyede anlamlı bir ilişki bulunmaktadır (r=-,429; p=,000). Sonuç olarak, adölesan lise öğrencilerinde fiziksel aktivite ve beslenme bilgi düzeyi cinsiyet, okul türü ve sınıf düzeyi değişkenlerine göre farklılık göstermektedir. Elde edilen verilerden, yaş artıkça fiziksel aktivitenin düştüğü, fakat beslenme bilgi düzeyinin arttığı bulunmuştur. Ayrıca yapılan araştırmada, adölesan lise öğrencilerinin fiziksel aktivite seviyesi artıkça beslenme bilgisinin düştüğü tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Spor, Beden Eğitimi, Beslenme, Fiziksel Aktivite, Adölesan

Kaynakça

• Abur, M. (2022). Ortaokul Öğrencilerinin Fiziksel Aktivite ve Egzersizden Hoşlanma Düzeyleri ile Saldırganlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Aksaray: Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alper, Y., Pündük, Z., Akçakoyun, F., & Göktaş, Z. (2017). Balıkesir Fen Lisesi Öğrencilerinde Beslenme ve Fiziksel Aktivite Alışkanlıklarının İncelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 101-110.
• Arı, Y., & Çakır, E. (2021). Correlation between participation in physical activity and healthy nutrition: An example of a sports science faculty. Baltic Journal of Health and Physical Activity, 13(5), 37-45. doi:10.29359/BJHPA.13.3.05
• Aslan, T. V. (2023). Lise Öğrencilerinin Fiziksel Aktiviteye Katılım Motivasyonlarının İncelenmesi. Journal of Global Sport and Education Research, 40-53. doi:10.55142/jogser.1355621
• Aysan, H. A., Gökhan, İ., & Aktaş, Y. (2015). Spor Lisesi ve Fen Lisesi Öğrencilerinin Sportif Aktivite Düzeylerinin Vücut Kompozisyonuna ve Kemik Mineral Yoğunluğuna Etkileri. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), Special Issue 4, 37-46. doi:10.14486/IJSCS355
• Bahtiyar, A., & Can, B. (2016). Fen Öğretmen Adaylarının Bilimsel Süreç Becerileri İle Bilimsel Araştırmaya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 47-58.
• Baysal, A. (2011). Beslenme (13. b.). Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
• Bozkurt, T. M., & Tamer, K. (2020). Fiziksel Aktiviteye Katılım Motivasyonu Düzeyi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 5(3), 286-298. doi:10.31680/gaunjss.759018
• Conk, Z., Başbakkal, Z., Yılmaz, H. B., & Bolışık, B. (2013). Pediatri Hemşireliği. Ankara, Yenişehir: Akademisyen Tıp Kitapevi. https://doi.org/10.37609/akya.2093 adresinden alındı
• Crocker, P. R., Bailey, D. A., Faulkner, R. A., Kowalski, K. C., & McGrath, R. (1997). Measuring general levels of physical activity: preliminary evidence for the Physical Activity Questionnaire for Older Children. Medicine & Science in Sports & Exercise, 29(10), 1344-1349. doi:10.1097/00005768-199710000-00011
• Çakır, Z., & Coşkuntürk, O. S. (2022). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunda Öğrenim Gören Öğrencilerin Sporcu Beslenme Bilgi Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 105-118. http://dergipark.org.tr/usbd adresinden alındı
• Çalıştır, B., Dereli, F., Eksen, M., & Aktaş, S. (2005). Muğla Üniversitesi Öğrencilerinin Beslenme Konusunda Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. Uluslararası ønsan Bilimleri Dergisi, 2(2), 1-8.
• Çoşkun, A., & Karagöz, Ş. (2021). Adölesan Dönemdeki Çocuklarda Obezite Sıklığı, Fiziksel Aktivite Düzeyi ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının İncelenmesi. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 63-72. doi:DOI:10.32706/tusbid.995216
• Demir, G. T., & Cicioğlu, H. İ. (2019). Fiziksel Aktiviteye Katılım Motivasyonu ile Dijital Oyun Oynama Motivasyonu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Spormetre, 17(23), 23-34. doi:10.33689/spormetre.522609
• Ekiz, M. A., Kır, S., & Ulucan, H. (2021). Ortaokul ve Lise Öğrencilerinin Fiziksel Aktiviteye Katılım Motivasyon Düzeylerinin Karşılaştırılması. Uluslararası Türk Spor ve Egzersiz Psikolojisi Dergisi, 1-11.
• Erkan, T. (2011). Ergenlerde beslenme. Türk Pediatri Arşivi, 46(11), 49-53. https://doi.org/10.4274/tpa.46.34 adresinden alındı
• Ersoy, G. (2012). Egzersiz ve Spor Yapanlar İçin Beslenme. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Erten, R. (2021). Orta Ergenlik Dönemindeki Öğrencilerin Farklı Değişkenler Açısından Beslenme Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. Sportive, 4(2), 107-116. doi:10.53025/sportive.949805
• George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 Update (10th edition b.). Boston: Allyn & Bacon.
• Gerger, G. (2022). Ortaöğretim Öğrencilerinin Fiziksel Aktivite Düzeyleri ile Fiziksel Okuryazalık ve E-Sağlık Okuryazarlıklarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Aksaray: Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
• Gönen, M., & Ceyhan, M. A. (2022). Spor Bilimleri Fakultesi Öğrencilerinin Sağlıklı Beslenmeye Yönelik Tutumları. International Journal of Eurasia Social Sciences, 13(48), 625-637. doi:10.35826/ijoess.3154.
• Gülbetekin, E., Güven, E., & Tuncel, O. (2021). Adolesanların Dijital Oyun Bağımlılığı ile Fiziksel Aktivite Tutum ve Davranışlarını Etkileyen Faktörler. Bağımlılık Dergisi – Journal of Dependence, 22(2), 148-160. doi:Doi: 10.51982/bagimli.866578
• Gülü, M., & Yapıcı, H. (2022). Adölesanların Fiziksel Aktivite Motive Edicilerine İlişkin Bakış Açıları: Kesitsel Bir Çalışma. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 24(2), 388-396. doi:10.24938/kutfd.1119505
• Gümüş, H., Işık, Ö., Karakullukçu, Ö., & Yıldırım, İ. (2014). Ortaöğretim Kurumlarında Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları. International Journal of Science Culture and Sport, Special Issue 1, 814-825. doi:10.14486/IJSCS152
• Güneş, Z. (2015). SPOR VE BESLENME - Antrenör ve Sporcu El Kitabı (7 b.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Hazar, Z., Demir, G. T., & Can, B. (2018). Lise Öğrencilerinin Spora Katılım Güdülerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(4), 225-235. doi:10.1501/Sporm_0000000405
• İşgüder, İ. H. (2019). Lise Öğrencilerinde Fiziksel Aktivite Düzeyi ve akademik Başarı İlişkileri. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
• Kara, A., & Şahin, M. (2021). Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Beceri, Fiziksel Aktivite ve Akademik Başarı Özelliklerinin İncelenmesi. Journal of Health and Sport Sciences (JHSS), 4(2), 30-41.
• Kartal, F. T., Burnaz, N. A., Yaşar, B., Sağlam, S., & Kıymaz, M. (2019). Adölesanların Beslenme Bilgi Düzeylerinin Beslenme ve Egzersiz Alışkanlıkları Üzerine Etkisinin İncelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(2), 280-295. doi:10.33459/cbubesbd.590620
• Keskin, K., Alpkaya, U., Çubuk, A., & Öztürk, Y. (2017). 12 – 14 Yaş Çocukların Fiziksel Aktivite Düzeyleri ile Beslenme Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Spor Bilimleri Dergisi, 7(3), 1303-1414.
• Mehmet Akman, S. T. (2012). Adölesanlarda Sağlıklı Beslenme ve Fiziksel Aktivite Durumu. Nobel Medicus Journal, 8(1), 24-29.
• Mor, A. (2020). Antrenör ve Sporcular İçin Sporda Beslenme ve Besin Takviyesi (2 b.). Ankara: Nobel Akademik Yayın.
• Özdemir, G. (2010). Spor Dallarına Göre Beslenme. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 8(1), 1-6.
• Özdoğan, Y. (2013). Adölesanların Yeme Davranışları ve Beslenma Bilgilerinin Saptamaya Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması. Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi.
• Öztürkler, M., & Güngör, A. E. (2020). Adölesanlarda Depresyon ile Beslenme Bilgisi, Beslenme Alışkanlığı ve Yeme Tutumu Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi. Gevher Nesibe Journal of Medical & Health Sciences, 5(9), 50-57. doi:http://dx.doi.org/10.46648/gnj.137
• Rezaee, S. g., Azizi, M., & Hoseini, R. (2012). A Comparison of Nutritional Knowledge and Food Habits of Physical Education and Non-Physical Education College Students. World Applied Sciences Journal, 20(9), 1277-1282. doi:10.5829/idosi.wasj.2012.20.09.2591
• Tanır, H. (2013). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinde Fiziksel Aktivite Düzeyi ve Bazı Antropometrik Özelliklerin Akademik Başarı ile İlişkisi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi.
• Wang, D., Stewart, D., Chang, C., & Shi, Y. (2015). Effect of a school-based nutrition education program on adolescents’ nutrition-related knowledge, attitudes and behaviour in rural areas of China. Environmental Health and Preventive Medicine, 20, 271-278.
• Yaman, Ç. (2019). Beslenme ve Obezite. İstanbul: Güven Plus Grup A.Ş. Yayınlar.
• Yarar, H., Yılmaz, S. K., Eskici, G., Köksal, B., Ceylan, H. B., Balıkçı, R., & Saraç, O. E. (2023). Adölesan Sporcuların Beslenme ve Egzersiz Davranışlarının İncelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(2), 350-361. doi:10.33459/cbubesbd.1240547
• Yetiş, Ü., Aytaç, K. Y., & Çalğan, G. (2022). Ortaöğretim Kademesinde Öğrenim Gören Öğrencilerin Beden Eğitimi ve Spor Dersine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 906-917. doi:10.38021asbid.1212514
• Yüksel, E., & Akıl, M. (2019). Adölesanların Fiziksel Aktivite Seviyeleri ile Obezite Farkındalık Düzeyleri ve Beslenme Davranışlarının İncelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(3), 185-193.