Okul Takımlarında Spor Yapan ve Yapmayan Erkek Lise Öğrencilerinin Okula Aidiyet Duyguları ve Akademik Başarılarının Karşılaştırılması

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 56 - 67, 30.06.2025

Ömer Serbest , Selami Yüksek , Burak Kural , Vedat Ayan

Öz

Amaç: Bu araştırmanın temel amacı, okul takımlarında yer alan erkek lise öğrencilerinin okul aidiyet duygularını incelemek ve bu öğrencilerle takımlarda görev almayanlar arasındaki farklılıkları karşılaştırmalı olarak değerlendirmektir. Materyal & Metot: Çalışma grubu, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Trabzon Merkez Ortahisar İlçesi’ndeki liselerde öğrenim gören 246’sı okul takımı üyesi ve 341’i takımda yer almayan toplam 587 erkek öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak, demografik bilgileri derlemek üzere hazırlanan “Kişisel Bilgi Formu” ile Goodenow (1993) tarafından geliştirilen ve Sarı (2015) tarafından Türkçeye uyarlanan “Okula Aidiyet Duygusu Ölçeği” kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde betimsel istatistiklerin yanı sıra, grup karşılaştırmaları için bağımsız örneklemli t-testi ve çoklu karşılaştırmalar için tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır. Bulgular: Okul takımlarında görev alan öğrencilerin, almayanlara kıyasla reddedilmişlik duygusunda düşük, okula bağlılık ve aidiyet düzeylerinde anlamlı derecede yüksek puanlar aldığı tespit edilmiştir. Ancak, akademik başarı ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Ayrıca, takım sporlarına katılan öğrencilerin aidiyet duygularının, bireysel spor yapan veya hiç spor yapmayan akranlarına göre daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Sonuç: Araştırma bulguları, okul takımlarında yer almanın erkek öğrencilerin aidiyet duygusunu güçlendirdiğini, sosyal reddedilme algısını azalttığını ve akademik performansı olumsuz etkilemediğini ortaya koymaktadır. Özellikle takım sporlarının, öğrencilerin okul kurallarına uyum, akademik sorumluluk alma ve olumsuz davranışlardan kaçınma gibi olumlu tutumları benimsemesine katkı sağladığı sonucuna varılmıştır. Bu bağlamda, okul takımlarının yaygınlaştırılmasının, ergenlerin psikososyal gelişimini destekleyeceği önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Aidiyet Duygusu , Spor , Okul Sporları

Kaynakça

• Allen, K. A., & Kern, M. L. (2017). School belonging in adolescents: Theory, research, and practice. Springer. https://doi.org/10.1007/978-981-10-5996-4
• Alaca, F. (2011). İki dilli olan ve olmayan öğrencilerde okul yaşam kalitesi algısı ve okula aidiyet duygusu ilişkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Altınsoy, F., & Özyer, K. K. (2018). School belonging sense for high school adolescence: The relationship with hopelessness and loneliness. Elementary Education Online, *17*(3), 1751–1764. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.466429
• Anderman, E. M. (2002). School effects on psychological outcomes during adolescence. Journal of Educational Psychology, *94*(4), 795–809. https://doi.org/10.1037/0022-0663.94.4.795
• Arslan, A., & Özdemir, N. (2022). Examination of school belonging in secondary school student in the context of school sports. Journal of History School, *59*, 2627–2647. http://dx.doi.org/10.29228/Joh.62863
• Arslan, G., & Duru, E. (2017). Initial development and validation of the School Belongingness Scale. Child Indicators Research, *10*(4), 1043–1058. https://doi.org/10.1007/s12187-016-9414-y
• Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, *117*(3), 497–529. https://doi.org/10.1037/0033-2909.117.3.497
• Bunke, S., Apitzsch, E., & Bäckström, M. (2013). The impact of social influence on physical activity among adolescents: A longitudinal study. European Journal of Sport Science, *13*(1), 86–95. https://doi.org/10.1080/17461391.2011.617390
• Capps, M. A. (2003). Characteristics of a sense of belonging and its relationship to academic achievement of students in selected middle schools in region IV and VI educational service centers [Unpublished doctoral dissertation]. Texas A&M University.
• Cemalcılar, Z. (2010). Schools as socialization contexts: Understanding the impact of school climate factors on students’ sense of school belonging. Applied Psychology: An International Review, *59*(2), 243–272. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.2009.00389.x
• Demanet, J., & Van Houtte, M. (2012). School belonging and school misconduct: The differing role of teacher and peer attachment. Journal of Youth and Adolescence, *41*(4), 499–514. https://doi.org/10.1007/s10964-011-9674-2
• Dukynaitė, R., & Dudaitė, J. (2017). Influence of school factors on students’ sense of school belonging. The New Educational Review, *47*, 39–52. https://doi.org/10.15804/tner.2017.47.1.03
• Eccles, J. S., & Roeser, R. W. (2016). School and community influences on human development. In M. H. Bornstein & M. E. Lamb (Eds.), Developmental science: An advanced textbook (7th ed., pp. 645–720). Psychology Press. https://doi.org/10.4324/9781315625869
• Farb, A. F., & Matjasko, J. L. (2018). Recent advances in research on school-based extracurricular activities and adolescent development. Developmental Review, *32*, 1–48. https://doi.org/10.1016/j.dr.2011.10.001
• Fındık, M. (2016). Takım sporu yapanlarla bireysel spor yapanların sosyal beceri düzeylerinin karşılaştırılması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gezer, E. D. (2010). Farklı spor branşlarındaki sporcuların sosyal beceri düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Goodenow, C. (1993). The psychological sense of school membership among adolescents: Scale development and educational correlates. Psychology in the Schools, *30*(1), 79–90. https://doi.org/10.1002/1520-6807(199301)30:1<79::AID-PITS2310300113>3.0.CO;2-X
• Gökdal, Ö. A., & Düşünceli, B. (2019). Ergenlerin okula aidiyet duyguları ve başa çıkma stratejilerinin incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, *10*(3), 815–834. https://doi.org/10.24315/tred.647828
• Knifsend, C. A., & Juvonen, J. (2017). Extracurricular activities and adolescent friendships: Social benefits of intersecting activity contexts. Journal of Research on Adolescence, *27*(1), 30–35. https://doi.org/10.1111/jora.12253
• Koçak, M. S., & Öcal, K. (2010). Okul sporlarının orta öğretim öğrencilerinin akademik başarı ve davranış gelişimine etkisi. Mediterranean Journal of Educational Research, *7*(1), 86–94.
• Liu, Y., & Lu, Z. (2011). Trajectories of Chinese students’ sense of school belonging and academic achievement over the high school transition period. Learning and Individual Differences, *21*(2), 187–190. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2010.12.007
• Sarı, M. (2015). Adaptation of the psychological sense of school membership scale to Turkish. Global Journal of Human Social Science: G Linguistics & Education, *15*, 59–64.
• Saygılı, G., Atay, E., Eraslan, M., & Hekim, M. (2015). Düzenli olarak spor yapan ve yapmayan öğrencilerin kişilik özellikleri ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, *23*(1), 161–170.
• Slaten, C. D., Ferguson, J. K., Allen, K. A., Brodrick, D. V., & Waters, L. (2016). School belonging: A review of the history, current trends, and future directions. The Educational and Developmental Psychologist, *33*(1), 1–15. https://doi.org/10.1017/edp.2016.6
• Singh, A., Uijtdewilligen, L., Twisk, J. W., Van Mechelen, W., & Chinapaw, M. J. (2012). Physical activity and performance at school: A systematic review of the literature including a methodological quality assessment. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, *166*(1), 49–55. https://doi.org/10.1001/archpediatrics.2011.716
• Smith, C., & Sandhu, D. S. (2004). Toward a positive perspective on violence prevention in schools: Building connections. Journal of Counseling & Development, *82*(3), 287–293. https://doi.org/10.1002/j.1556-6678.2004.tb00312.x
• Şahin, N. (2012). Elit düzeyde takım sporu ve bireysel spor yapan iki grubun iletişim becerilerinin karşılaştırılması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, *10*(1), 13–16.
• Tanbuğa, U. Z. (2018). Okul takımlarında spor yapan ve yapmayan lise öğrencilerinde beş faktör kişilik özelliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Thompson, S. (2005). Engaging students with school life. Youth Studies Australia, *24*(1), 10–15.
• Yanık, M. (2018). Orta öğretimde yapılan okul sporlarının öğrencilerin bağlılık düzeyine etkisi. Spormetre Dergisi, *16*(1), 73–78.
• Yılmaz, M. (2021). Okul aidiyet duygusu ile fiziksel aktivite yeterlik algısı arasındaki ilişkinin lise türü sınıf ve cinsiyete göre değişimi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.