Vatandaşlık Teorileri Bağlamında Dinin Kamusal Taleplerine İlişkin Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 125 - 149, 15.06.2020

Özlem Ülker Shahavatov

https://doi.org/10.33460/beuifd.700634

Öz

Küreselleşme süreçleri, çokkültürlü toplumların ortaya çıkışına ve bununla birlikte homojen bir topluma dayalı modern vatandaşlık anlayışının dönüşümüne ilişkin taleplerin yükselişine yol açmıştır. Eş zamanlı olarak, modernite ile benimsenen din-devlet ayrılığının sekülarist yorumları nedeniyle özel alana özgü bir olgu konumuna indirgenen dinin de kamusal taleplerinin yükselişi söz konusu olmuştur. Bu makale, küreselleşme ile birlikte ortaya çıkan, vatandaşlık ve dine dair bu eş zamanlı gelişmelerin birbiriyle ilişkisini ortaya koymayı hedeflemekte ve liberal teori, komüniteryan teori, katılımcı cumhuriyetçilik ve ılımlı post-modern çoğulculuktan oluşan dört temel vatandaşlık teorisinin seçtiğimiz temsilcilerinin, modern vatandaşlığın krizi karşısında, günümüz çokkültürlü/çok dinli toplumsal yapıyı dikkate alarak ürettikleri vatandaşlık anlayışlarından hareketle dinin kamusal taleplerine ilişkin sundukları cevaplar karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır. Bu doğrultuda, vatandaşlık ve dine dair sorunsallar, bireysel haklar/grup hakları, kamusal alan-özel alan, anayasal ilkeler ve demokrasi, kimlik-aidiyet ve çok-hukukluluk başlıkları altında tartışılmakta, devletin tarafsızlığı ve din özgürlüğü arasındaki dengenin sağlanmasında ortaya çıkabilecek açmazlar irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Vatandaşlık, Din, Küreselleşme, Liberalizm, Komüniteryanizm, Katılımcı Cumhuriyetçilik

Kaynakça

• BADER, Veit. Secularism or Democracy? Associational Governance of Religious Diversity. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2007.
• BERTEN, André vd. (ed.). Liberaller ve Cemaatçiler. çev. Başak Demir vd.. Ankara: Dost Kitabevi, 2006.
• CASANOVA, Jose. “Exploring the Postsecular: Three Meanings of “the Secular” and Their Possible Transcendence”. Habermas and Religion. ed. Craig Calhoun vd.. 27-48. Cambridge: Polity Press, 2013.
• CASANOVA, Jose. Public Religions in the Modern World. Chicago: Chicago University Press, 1994.
• DOYTCHEVA, Milena. Çokkültürlülük. çev. Tuba Akıncılar Onmuş. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
• HABERMAS, Jürgen. Between Naturalism and Religion. çev. Ciaran Cronin. Cambridge: Polity Press, 2008.
• HABERMAS, Jürgen. “Demokratik Hukuk Devletinde Tanınma Mücadelesi”. çev. İlknur Aka. “Öteki” Olmak, “Öteki”yle Yaşamak: Siyaset Kuramı Yazıları. Jürgen Habermas. 111-148. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 6. Baskı, 2012.
• HABERMAS, Jürgen. Doğalcılık ve Din Arasında: Felsefi Denemeler. çev.Ali Nalbant. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, 2012.
• HABERMAS, Jürgen. Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. çev.Tanıl Bora ve Mithat Sancar. İstanbul: İletişim Yayınları, 12. Baskı, 2014.
• HABERMAS, Jürgen. “The Political”: The Rational Meaning of a Questionable Inheritance of Political Theology”. The Power of Religion in the Public Sphere. ed. Eduardo Medieta-Jonathan Vanantwerpen. 15-33. New York: Columbia University Press, 2011.
• KAYA, Ayhan ve Turgut Tarhanlı. Türkiye’de Çoğunluk ve Azınlık Politikaları: AB Sürecinde Yurttaşlık Tartışmaları. İstanbul: Tesev Yayınları, 2005.
• KYMLICKA, Will. Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights. Oxford: Oxford University Press, 2003.
• KYMLICKA, Will. “Citizenship”. Routledge Encyclopedia of Philosophy: Brahman - Derrida, Jacques. ed. Edward Craig, 2/362-365. London: Routledge, 1998.
• KYMLICKA, Will ve Wayne Norman. “Citizenship in Culturally Diverse Societies: Issues, Contexts, Concepts”. Citizenship in Diverse Societies. ed. Will Kymlicka-Wayne Norman. 1-41. Oxford: Oxfrod University Press, 2003.
• LISTER, Michael ve Emily Pia. Citizenship in Contemporary Europe. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2008.
• MOUFFE, Chantal. “Preface: Democratic Politics Today”. Dimensions of Radical Democracy: Pluralism, Citizenship, Community. ed. Mouffe Chantal. 1-14. London: Verso, 2. Baskı, 1995.
• MOUFFE, Chantal. “Religion, Democracy, and Citizenship”. Political Theologies: Public Religions in a Post-Secular. ed. Hent de Vries-Lawrence E. Sullivan. 318-326. New York: Fordham University Press, 2006.
• MOUFFE, Chantal. The Return of The Political. London: Verso, 1993.
• MÜLLER, Jan-Werner. Constitutional Patriotism. Princeton: Princeton University Press, 2007.
• OLFIELD, Adrian. “Vatandaşlık Doğal Olmayan bir Pratik mi?”. çev. Can Cemgil. Vatandaşlığın Dönüşümü: Üyelikten Haklara. haz. Ayşe Kadıoğlu. 91-106. İstanbul: Metis Yayınları, 2. Basım, 2012.
• RAWLS, John. Halkların Yasası ve “Kamusal Akıl Düşüncesinin Yeniden Ele Alınması”. çev. Gül Evrin. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı, 2006.
• RAWLS, John. Siyasal Liberalizm. çev. Mehmet Fevzi Bilgin. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2007.

• RYAN, Alan. “John Rawls”. çev. Ahmet Demirhan. Çağdaş Temel Kuramlar. ed. Quentinne Skinner. 133-157. İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
• SANDEL, Michael. “Usuli Cumhuriyet ve Yükümsüz Ben”. çev. Eylem Özkaya. Liberaller ve Cemaatçiler. ed. André Berten vd.. 209-224. Ankara: Dost Kitabevi, 2006.
• SHACHAR, Ayelet. “On Citizenship and Multicultural Vulnerability”. Citizenship: Critical Concepts in Political Science. 4 Cilt. ed. Richard Bellamy-Madeleine Kennedy-Macfoy. 2/243-266. Oxon-New York: Routledge, 2014.
• SOYSAL, Yasemin Nuhoğlu. Limits of Citizenship: Migrants and Postnational Membership in Europe. Chicago: The University of Chicago Press, 1994.
• SOYSAL, Yasemin Nuhoğlu. “Changing Citizenship in Europe: Remarks on Postnational Membership and the National State”. Citizenship, Nationality and Migration in Europe. ed. David Cesarani ve Mary Fulbrook. 17-29. London: Taylor&Francis e-Library, 2003.
• TAYLOR, Charles. “The Politics of Recognition”, Multiculturalism: Examining the Politics of Recognition, ed. Amy Gutmann. 25-73. Princeton: Princeton University Press, 1994.
• TAYLOR, Charles. “Why We Need A Radical Redefiniton of Secularism”. The Power of Religion in the Public Sphere. ed. Eduardo Mendieta-Jonathan VanAntwerpen. 34-59. New York : Columbia University Press, 2011.
• TILLY, Charles. Citizenship, Identity and Social History. New York: Cambridge University Press, 2000.
• TURNER , Bryan S.. Religion and Modern Society: Citizenship, Secularisation and the State. Cambridge: Cambridge Univesity Press, 2011.
• WALZER, Michael. “Yorum”. çev. Yurdanur Salman . Çokkültürcülük: Tanınma Politikası. ed. Amy Gutman. 117-121. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 3. Baskı, 2010.
• YOUNG, Iris M. “Polity and Group Difference: A Critique of the Ideal of Universal Citizenship”. Ethics. 99/2 (1989), 250-274.