TÜRK DIŞ POLİTİKASININ STRATEJİK DERİNLİK REVİZYONUNDA BALKANLAR

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 104 - 127, 31.05.2017

Yasin Avcı

Öz

Soğuk savaşın bitimine paralel olarak sona eren uluslararası sistemin iki kutuplu ve statik yapısı, uluslararası siyasal aktörlere yeni manevra alanları kazandırmıştır. Bu gelişmeye bağıtlı olarak, Türkiye de yakın kara havzaları üzerindeki etkinliğini arttıracak politika üretim kapasitelerini gözden geçirmeye başlamıştır. 1990'lı yıllara tekabül eden bu yaklaşımın teorik zemini ise Ahmet Davutoğlu ve Stratejik Derinlik doktrinine kadar oluşturulamamıştır. Bu noktada, oluşturulması gereken teorik zeminin pratik gelişmeler nezdindeki önemi ise teorilerin geleceğe yönelik projeksiyon oluşturmalarından ve dış politika alanında girişilen manevralar arasındaki dengeyi, tutarlılığı ve istikrarı sağlamalarından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla Türk dış politikasında sistematikleştirme ve kavramsallaştırma döneminin Ahmet Davutoğlu etkisinin yadsınamayacağı AK Parti dönemine tekabül ettiği aşikâr olmakla birlikte, teoride ortaya konan politik öncelik ve hedeflere ulaşmada ne kadar ilerleme sağlandığı sorusu yoğun bir şekilde tartışılmaktadır. Bununla birlikte, doktrin içerisinde Türkiye'nin yakın kara havzaları arasında zikredilen Balkanlar özelinde bu tartışma, yalnızca iç politik unsurlar tarafından değil aynı zamanda Balkan menşeli akademisyenler, medya ve düşünce kuruluşları nezdinde de yoğunlaşmaktadır. Bu noktadan hareketle, Türk dış politikasında yaşandığı iddia edilen değişimi, doktrinde önemli bir yere konulan Balkan havzası üzerinden bir tahlile tabi tutan çalışma, Davutoğlu'nun doktrini üzerinden teorize edilen politika ile bu politikanın Ak Parti tarafından uygulanışını analitik bir gözlem ile mukayese etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Dış Politikası, Stratejik Derinlik Doktrini, Ahmet Davutoğlu, Balkanlar, AK Parti

Kaynakça

• ___“Serbest Ticaret Anlaşmaları Kılavuzu”, İstanbul İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği 2010.
• ARAL Berdal, “Dispensing with Tradition? Turkish Politics and International Society during the Özal Decade 1983-1993”, Middle Eastern Studies, Vol. 37, No: 1, 2001.
• ARAS Bülent, “The Davutoğlu Era in Turkish Foreign Policy”, Insight Turkey, Vol. 11, No: 3, 2009.
• ARSAVA Füsun, “Kıbrıs Sorununun Uluslararası Hukuk Açısından Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 51, Sayı: 1-4, 1996.
• AYDIN Mustafa, “Turkish Foreign Policy During the Gulf War of 1990-1991”, Cairo Papers in Social Sciences, Vol. 21, No:1, 1998.
• BEYLUR Suat, Turkey’s Balkan Policy Under Ak Party and Claims for Neo-Ottomanism, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
• ÇALIŞ Şaban, Erdem Özlük, “Jeopolitik: Mekânın Siyasallaştırılması ve Suiistimal Edilmesi”, Zeynep Dağı (ed.), Uluslararası Politikayı Anlamak, İstanbul: Alfa Yayınları, 2007.
• ÇALIŞ Şaban H., Hayalet Bilimi ve Hayali Kimlikler: Neo-Osmanlılık, Özal ve Balkanlar, Konya: Çizgi Kitabevi, 2015.
• ÇELİK Nihat, “The Black Sea and The Balkans Under Ottoman Rule”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 6, Sayı: 24, 2010.
• ÇINAR Yusuf, “Turgut Özal ve Ak Parti Dönemi Türk Dış Politikasına Teorik Bir Bakış Örneği: Liberal Düşüncenin Türk Dış Politikasına Etkisi”, Akademik Bakış, Sayı: 26, 2011.
• DAVUTOĞLU Ahmet, Stratejik Derinlik: Türkiye'nin Uluslararası Konumu, Küre Yayınları, İstanbul 2010.
• DEMİRTAŞ Birgül, “Turkey and the Balkans: Overcoming Prejudices, Building Bridges and Constructing a Common Future”, Perceptions, Vol. 18, No: 2, 2013.
• DEMİRTAŞ Birgül, “Turkish Foreign Policy Towards the Balkans: A Europeanised Foreign Policy in a De-Europeanised National Context”, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, Vol. 20, No: 10, 2015.
• ERSOY Eyüp, “Old Principles, New Practices: Explaining the AKP Foreign Policy”, Turkish Policy Quarterly, Vol. 8, No: 4, 2009.
• FUKUYAMA Francis, “The End of History?”, The National Interest, 1989.
• GRIGORIADIS Loannis N., “The Davutoğlu Doctrine and Turkish Foreign Policy”, Hellenic Foundation for European and Foreign Policy, Working Paper, No: 8, 2010.
• HUDSON, Valerie M., Christopher S. Vore, “Foreign Policy Analysis Yesterday, Today and Tomorrow”, Mershon International Studies Review, Vol. 39, Issue: 2, 1995.
• HUNTINGTON Samuel P., “The Clash of Civilizations?”, Foreign Affairs, 1993.
• LAYNE Christopher, “This Time It’s Real: The End of Unipolarity and the Pax Americana”, International Studies Quarterly, Vol. 56, Issue: 1, 2012.
• LECHA Eduard Soler i, “The Conceptual Architecture of Turkish Foreign Policy: An Update in Light of Regional Turbulence”, Mediterráneo, No: 18, 2011.
• MEARSHEIMER John J., “Back to the Future: Instability in Europe After the Cold War”, International Security, Vol. 15, No: 1, 1990.
• MUELLER Benjamin, At Cold War’s End: Complexity, Causes and Counterfactuals, Yayımlanmamış Doktora Tezi, London School of Economics and Political Science, 2015.
• MURINSON Alexander, “The Strategic Depth Doctrine of Turkish Foreign Policy”, Middle Eastern Studies, Vol. 42, No: 6, 2006.
• ORAN Baskın, “Türk Dış Politikası: Temel İlkeleri ve Soğuk Savaş Ertesindeki Durumu Üzerine Notlar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 51, Sayı: 1-4, 1996.
• ÖNİŞ Ziya, “Multiple Faces of the New Turkish Foreign Policy: Underlying Dynamics and a Critique”, Insight Turkey, Vol. 13, No:1, 2011.
• PETROVIC Zarko, Dusan Reljic, “Turkish Interests and Involvement in the Western Balkans: A Score-Card”, Insight Turkey, Vol. 13, No: 3, 2011.
• RADAN Peter, The Break-up of Yugoslavia and International Law, London: Routledge, 2002.
• RÜMA İnan, “Turkish Foreign Policy Towards the Balkans: New Activism, Neo-Ottomanism or/so What”, Turkish Policy Quarterly, Vol. 9, No: 4, 2011.
• SOMUN Hajrudin, “Turkish Foreign Policy in the Balkans and Neo-Ottomanism:A Personal Account”, Insight Turkey, Vol. 13, No: 3, 2011.
• TOMJA Alida, “Polarity and International System Consequences”, Interdisiplinary Journal of Research and Development, Vol. 1, No: 1, 2014.
• TÜRBEDAR Erhan, “Turkey's New Activism in the Western Balkans: Ambitions and Obstacles”, Insight Turkey, Vol. 13, No: 3, 2011.
• TÜRBEDAR Erhan, “Üçlü Balkan Zirvesinin Nedenleri ve Önemi”, TEPAV Değerlendirme Notu, 2010.
• VATANSEVER Muzaffer, “Son Dönem Türk Dış Politikasında Balkanlar: Riskler ve Fırsatlar Ekseninde Bir Bölge”, USAK Gündem Avrupa, 2010.
• VATANSEVER Muzaffer, “Türkiye'nin Balkanlardaki Potansiyel ve Limitleri”, Analist, Sayı: 3, 2011.
• VRACIC Alida, “Turkey’s Role in the Western Balkans”, SWP Research Paper, No: 11, 2016.
• WALKER Jashua W., “Learning Strategic Depth: Implications of Turkey's New Foreign Policy”, Insight Turkey, Vol. 9, No: 3, 2007.
• WENGER Andreas, Doron Zimmerman, International Relations: From the Cold War to the Globalized World, Colorado: Lynne Rienner Publishers, 2003. ZLOBIN Nikolai V., “The United States, Russia and the New Challanges”, Demokratizatsiya, 2003.
• “Balkanlar'daki Osmanlı Restore Ediliyor'”, http://t24.com.tr/haber/balkanlardaki-osmanli-restore-ediliyor/4324, Erişim Tarihi: 11.01.2013.
• “Balkanlarda Türkiye'ye Vize Uygulayan Ülke Kalmadı!”, http://tatil.milliyet.com.tr/balkanlarda-turkiye-ye-vize-uygulayan-ulke-kalmadi-/anitur/haberdetay/08.12.2010/1323776/default.htm, Erişim Tarihi: 03.01.2013.
• “Balkan Ülkeleri ile İlişkiler”, T.C. Dışişleri Bakanlığı Resmi İnternet Sayfası, Erişim Tarihi: 03.01.2013.
• “Gizli Silah: Diziler”, http://ihaber.istanbul.edu.tr/medya/gizli-silah-diziler-h1243.html, Erişim Tarihi: 03.01.2013.
• “Gül Sırbistan'a Gidiyor”, http://www.sabah.com.tr/Gundem/2009/10/24/gul_sirbistana_gidiyor, Erişim Tarihi:12.01.2013.
• “Sırbistan'la Vizeler Kalktı”, http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/15283628.asp, Erişim Tarihi:12.01.2013.
• “TEB Kosova'da Hızla Büyüyor”, http://www.balkangunlugu.com/v3/index.php?option=com_content&view=article&id=1938%3Ateb-kosovada-hzla-bueyueyor&Itemid=150, Erişim Tarihi:03.01.2013.
• “Turkish Ziraat Bank Bosnia”, http://www.ziraatbosnia.ba/turkish/tr/text.php?tekst=15, Erişim Tarihi: 03.01.2013. “Türkiye Bastırdı, AB Bosna'ya Vizeyi Kaldırıyor”, http://www.habererk.com/haber/1890/turkiye-bastirdi-ab-bosna-ya-vizeyi-kaldiriyor.html, Erişim Tarihi:12.01.2013.
• “Türkiye Cumhuriyeti Genelkurmay Başkanlığı ile Sırbistan Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı Arasında Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşması”, http://www.mevzuatlar.com/sy/resmigazete/rga/10/07/030710014.htm, Erişim Tarihi:12.01.2013.
• “Türkiye'de 26 Bin Yabancı Öğrenci Var”, http://www.ntvmsnbc.com/id/25284803/, Erişim Tarihi: 11.01.2013.
• “Türkiye'nin Dış Ekonomik İlişkileri”, T.C. Dışişleri Bakanlığı Resmi İnternet Sayfası, http://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-dis-ekonomik-iliskileri.tr.mfa, Erişim Tarihi: 03.01.2013.
• “Türkiye-Sırbistan Savunma Sanayi İşbirliği”, http://t24.com.tr/haber/turkiye-sirbistan-savunma-sanayi-isbirligi/47491, Erişim Tarihi:12.01.2013.