SAĞLIK HARCAMALARI İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ ÜZERİNE EKONOMETRİK BİR İNCELEME

Yıl 2009, Cilt: 4 Sayı: 1, 57 - 70, 01.06.2009

Yrd. Doç. Dr.ibrahim Güran Yumuşak Arş. Gör.durmuş Çağrı Yıldırım

Öz

Bu çalışmada kalkınmanın kaynaklarından maddi olmayan sermaye ile iktisadi büyüme ilişkisi incelenmiştir. Beşeri sermaye fiziksel sermayenin yanında kalkınmanın belirleyicilerinden biridir. Beşeri sermayenin birçok unsuru olmakla birlikte bu çalışmada sağlık göstergeleri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki araştırılmıştır. Türkiye verilerinin kullanıldığı ampirik analizde 1980-2005 yılları arasında sağlık harcamaları, doğuşta yaşam beklentisi ve GSMH serileri incelenmiştir. Analizden elde edilen sonuçlar ise şöyledir: Türkiye'de sağlık harcamalarından hasılaya doğru bir nedensellik ilişkisi mevcuttur. Ancak bu ilişki küçük ve negatif çıkmaktadır. Diğer taraftan doğuşta yaşam beklentisinden hasılaya doğru bir nedenselliğin varlığı tespit edilmiştir.

Sağlık Harcamaları İktisadi Büyüme İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme

Öz

In this paper, the relationship between economic growth and non physical capital which is the sources of development is analyzed. Besides physical capital, human capital is one of the determinants of development. Although human capital has many other features, the relationship between health indicators and economic growth is analyzed in this paper. For the empirical analysis, health expenditure, life expectation at birth and GNP series of Turkey between the period 1980-2005 are used. The outcomes of the analysis show that there is a linear causality between health expenditure and GNP in Turkey. Yet, the causality is small and negative. In the other side, there is also a linear causality to GNP than life expectancy at birth.

Anahtar Kelimeler

Health Expenditures, Economic Growth, Econometric

Kaynakça

• Bloom, D.E., Canning, D. ve Sevilla, J.(2001), “The Effect of Health on Economic Growth: Theory and Evidence”, NBER, Working Paper Series, No. 8587.
• Bloom, D.E. ve Sachs, D. (1998), “Geography, demography and economic growh in Africa, Brookings Papers on Economic Activity, 1998 No.2.
• Bhargava, A., JamIson, D. T., Lau, L ve Murray, C.JL. (2000), “The Modeling the Effects of Health on Economic Growth”, World Health Report GPE Discussion Paper Series: No. 33
• Brempong, K.G. ve Wilson, M. (2003), “Health human capital and economic growth in Sub- Saharan African and OECD Countries”, The Quarterly Review of Economics and Finance, ss. 1-25.
• Chakraborty, S. (2003), “Endegoneous lifetime and economic growth”, Journal of Economic Theory, ss.1-18.
• Dickey, David A., ve Wayne A. Fuller (1979), “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74, 1979, 427 – 431.
• Dickey, David A., ve Wayne A, “Fuller (1981), Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Econometrica, Vol. 49, No. 4., January, 1981, 1057- 1072.
• Dickey, David A., ve Sastry G. Pantula (1987), “Determining the Order of Differencing in Autoregressive Processes”, Journal of Business & Economic Statistics, Vol. 5, No. 4., (Eylül 1987), ss. 455-461.
• Erkan, Hüsnü, Bilgi Toplumu ve Ekonomik Gelişme, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 4. Baskı, 1998.
• Enders, Walter, Applied Econometric Time Series, United States of America: John Wiley&Sons, Inc., 1995, ss. 222-223.
• Engle, R.F. & Granger, C.W.J. (1987), “Cointegration and error correction: representation, estimation and testing”, Econometrica, 55 (2) March, ss. 251-276.
• Granger, C.W.J. (1969) “Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross- Spectral Methods”, Econometrica, 37, 24-36.
• Granger, C.W.J. & Newbold, P. (1974) “Spurious regressions in economics”, Journal of Econometrics, 2 (2) July, pp.111-120.
• Grossman, Michael, The Human Capital Model of Demand for Health, NBER, Working Paper, No: 7078, 1999, 1-100.
• Gujarati, Damodar N. (2006), Temel Ekonometri, 4. b., (Çeviri Ümit Şenesen ve Gülay Günlük Şenesen), İstanbul: Literatür Yayıncılık, Eylül.
• Güneş, İsmail, “Dışsallıklar Teorisi ve Ağ Dışsallıkları”, II.Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Kocaeli Bildiriler Kitabı, 2003 Derbent, ss. 117-130.
• Human Development Report 2003.
• Human Development Report 2007-2008.
• Johansen, S. (1988), “ Statistical Analysis of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, 12, ss.231-254.
• Johansen, S. ve Juselius K. (1990), “Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration –with Application to The Demand for Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52, ss. 169-210.
• Kalemli-Ozcan, Sebnem, Harl E. Ryder, and David Weil, Mortality Decline, Human Capital Investment, and Economic Growth, Journal of Development Economics, 62:1, 2000, 1- 23.
• Kar, M. ve Ağır, H. (2003), “Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Nedensellik Testi”, Bilgi Yönetimi, http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=234.
• Karaca, Orhan (2005), “Türkiye’de Faiz Oranı İle Döviz Kuru Arasındaki İlişki: Faizlerin Düşürülmesi Kurları Yükseltir mi?” , Türkiye Ekonomi Kurumu, Ekonomist Dergisi, Araştırma Bölümü, (Ekim 2005).
• Karagül, Mehmet (2002), Beşeri Sermayenin İktisadi Gelişmedeki Rolü ve Türkiye Boyutu, Ankara: Anıt Matbaa, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Yayın no: 37, 2002.
• Karagül, Mehmet (2003), “Beşeri Sermayenin Ekonomik Büyümeyle İlişkisi ve Etkin Kullanımı”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (5) , 2003, ss. 79-90.
• Kaufman, Neil A. and Gary D. Geroy (2007), “An Energy Model for Viewing Embodied Human Capital Theory”, Performance Improvement Quarterly, 20 (1) pp . 37 - 48.
• Mayer, D. (2001), “The Long-Term Impact of Health on Economic Growth in Latin America”, World Development, Vol. 29, No.6, ss. 1025-1033.
• Mazgit, İ. (2002) “Bilgi Toplumu ve Sağlığın Artan Önemi”, I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, (Hereke-Kocaeli), ss. 405-415.
• McDonald, S. ve Roberts, J. (2002), “Growth and multiple forms of human capital in an augmented Solow model: a panel data investigation”, Economic Letters, 74, ss. 271- 276.
• Mushkin, S. (1962), “Health as an Investment”, Journal of Political Economy, Vol.70, ss. 129-157.
• Mutlu, Ayşegül ve A. Kadir Işık, Sağlık Ekonomisine Giriş, Bursa: Ekin Yayınları, 2005.
• Ranis, G., Stewart, F ve Ramirez, A. (2000), “Economic Growth and Human Development”, World Development, Vol. 28,No. 2, ss. 197-219.
• Sab, R. Ve S. Smith (2001), “Human Capital: International Evidence”, IMF Working Paper, No. 32, Mart 2001, ss. 2-33.
• Taban, Sami, Muhsin Kar, Kalkınma Ekonomisi, Bursa: Ekin Kitabevi, 2004.
• Webber, D.J. (2002), “Policies to Stimulate Growth: Should We Invest in Health or Education”, Applied Economics, 34/13, ss. 1633-1643.
• Wößmann, Ludger, “Specifying Human Capital”, Journal of Economic Surveys, Vol. 17, No. 3, pp. 239-270.
• Yetkiner, İ. Hakan (2006), “Sağlık ile Büyüme”, Ekonomi, İşletme, Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimleri Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, Temmuz 2006, ss. 83-91.
• Yiğidim, Arslan ve Nezir Köse (1997), “İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki, İthalatın Rolü: Türkiye Örneği(1980-1996)”, Ekonomik Yaklaşım, Cilt 8, Sayı 26, (Sonbahar 1997).