DEFAULT PENALTY APPLICATIONS IN ISLAMIC FINANCE

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 2, 131 - 142, 31.12.2020

Mustafa Dereci

Öz

İSLAMİ FİNANSTA GECİKME CEZASI UYGULAMALARI

Öz

Geleneksel finans sisteminde olduğu gibi İslami Finans ve bunun bir alt bileşeni olan İslami Bankacılık Sistemi, fon veya tasarruf fazlası olan birimlerin kaynaklarını İslam Hukuku çerçevesinde, fon ihtiyacı içerisinde olan birimlere aktaran alternatif bir finansal sistemdir. Bu açıdan, İslami Finans Kuruluşları, yoğunlukla borç alma, borç verme ve fon kullandırma araçlarını uygulamak durumundadırlar. Her tür borç verme işlemi tabii olarak belli oranda tahsil edilememe riskini taşımaktadır. Şu halde finansal aracılık hizmeti veren İslami Finans Kurumlarının, özelde ise İslami Bankaların, tahsil edilemeyen alacak yönetiminin önemli bir parçası olarak gecikme farkı veya gecikme cezası uygulamalarını iş süreçlerine dahil etmeleri kaçınılmazdır. İslami Banka fon kaynaklarının ortalama olarak %85’inin mevduat ve dış borçlanmalardan oluştuğu düşünüldüğünde tahsili geciken alacakların banka karlılığı ile birlikte mevduata dağıtılacak kar payı üzerinde olumsuz tesir icra edeceği anlaşılmaktadır. Esas itibariyle, İslami Bakaların gecikmiş kredi alacakları için alacakları cezai tedbirler, bu tarz olumsuz sonuçları en aza indirmeyi ve yönetilebilir bir seviyede tutmayı amaçlayacaktır. Bu makale, Türkiye’de ve Dünyada İslami Bankaların tahsili gecikmiş kredi alacakları için uyguladıkları cezai müeyyideleri ve bu konuda İslam Hukukçularının görüşlerini karşılaştırmalı olarak incelemeye çalışmaktadır. Netice olarak, bu konuyla ilgili yurt içi ve yurtdışında oluşturulmuş sınırlı sayıdaki bilimsel birikime katkı sağlanması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

İslami Finans, Tahsili Gecikmiş Alacaklar, Gecikme Cezası

Kaynakça

• 1. Aktepe, İ. E. (2017). Katılım Finans. Vadesinde Ödenmeyen Borçlar (s. 70-72). İstanbul: TKBB Yayınları.
• 2. AAOIFI (2017). Shari’ah Standards. Shari’ah Standard No. (3): Procrastinating Debtor. Bahrain: ISBN: 6-9616-01-603-978
• 3. Bayındır, A. Ödemeyi Geciktiren Borçluya Maddi Ceza https://www.suleymaniyevakfi.org/islam-iktisadi/odemeyi-geciktiren-borcluya-maddi-ceza.html. (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• 4. Bayındır, S. (2013). The Reciprocity Principle in Islamic Law and its Application as a Credit Risk Management Tool in Finance. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı 21, s. 293-306.
• 5. Bilmen, Ö. Nasuhi (1985). Hukukı İslamiye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. İstanbul: Bilmen Basım ve Yayınevi.
• 6. COMCEC (2016). Developing Islamic Finance 133 Strategies in the OIC Member Countries. http://www.comcec.org/wp-content/uploads/2016/05/6thFCWGProceedings007.pdf, (Erişim Tarihi: 20.05.2017).
• 7. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), https://islamansiklopedisi.org.tr (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• 8. Diyanet İşleri Başkanlığı, Din İşleri Yüksek Kurulu Kararları. https://fetva.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/959/borcunu-vaktinde-odemeyen-kisiye-takdir-edilen-mali-tazminati-almak-caiz-midir-?enc=QisAbR4bAkZg1HImMxXRn5PJ8DgFEAoa2xtNuyterRk%3d. (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• 9. Gül, A. (2017). İslâm’daki Faiz Yasağının Temeli Olarak Câhiliye Ribâsı Kavramı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 21 (1), 701-748. DOI: 10.18505/cuid.307384
• 10. İbn-i Mace. Sünen-i İbni Mace Tercemesi ve Şerhi. İstanbul: Ravza Yayınları, 2012.
• 11. İmam Müslim. Sahih-i Müslim Tercümesi ve Şerhi. İstanbul: Sönmez Neşriyat, 2018.
• 12. İmam Tirmizi. Sünen-i Tirmizi Tercümesi. Konya: Konya Kitapçılık, 2007.
• 13. Karaman, Hayrettin (1991). Karşılaştırmalı İslam Hukuku. İstanbul: Nesil Yayınevi.
• 14. Khan, Tariqullah & Ahmed, Habib, (2001), Risk Management: An Analysis of Issues in Islamic Financial Industry (Occasional Papers)," Occasional Papers 91, The Islamic Research and Teaching Institute (IRTI).
• 15. Komisyon. Kur’an-i Kerim ve Açıklamalı Meali, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2017.
• 16. Öçal, Akar (1965). Türk Hususi Hukukunda Gecikme Faizi. İstanbul: Sulhi Garan Matbaası.
• 17. Tunçomağ, Kenan (1976). Türk Borçlar Hukuku. İstanbul: Sermet Matbaası.
• 18. Tekinay, S. Sulhi (1979). Türk Borçlar Hukuku. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• 19. Yaran, Rahmi (1994). İslam Hukukunda Borçlunun ve Alacaklının Temerrüdü (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• 20. Yaran, Rahmi (1997). İslam Hukukunda Borcun Gecikmesi. İstanbul: Babil Yayınları. S.150.