Vocabulary in Turkish Language Teaching Sets for Children: An Evaluation Based on the ABC A2.2 Textbooks

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 2, 148 - 163, 15.06.2025

Zeynep Arıcı

Öz

Vocabulary plays a central role in interpersonal communication, as an individual's lexical repertoire significantly influences their ability to express themselves effectively. Consequently, vocabulary instruction is afforded particular importance in both first language and foreign language education. In foreign language teaching, it is essential to identify which lexical items learners should acquire at specific proficiency levels. In this regard, frequency studies serve as a key methodological tool. The present study aims to identify and analyze vocabulary elements-namely words, idioms, proverbs, and reduplications—found in instructional materials designed for A2-level learners of Turkish as a foreign language, and to provide pedagogical recommendations based on the findings. The research is based on document analysis and focuses on the texts within the Istanbul ABC A2.2 Turkish Language Teaching Set for Children, specifically the textbook and workbook. Vocabulary items in the texts were classified and analyzed accordingly. To determine word frequency, the study employed the “Cibakaya Indexing Program 2.4.1.” The findings were evaluated in terms of both frequency and quantity of vocabulary elements. As a result, the study offers insights into the lexical scope of the materials and proposes considerations for the effective selection and use of vocabulary in language teaching at the A2 level.

Anahtar Kelimeler

Teaching Turkish as a foreign language , Vocabulary , Word frequency , Textbooks

Çocuklara Yönelik Türkçe Öğretim Setlerinde Söz Varlığı: ABC A2.2 Kitapları Üzerinden Bir Değerlendirme

Öz

Kişiler arası iletişimde sözcükler önemli bir yere sahiptir. Nitekim kişilerin sahip olduğu sözcük hazinesi konuşmasını doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle gerek ana dil eğitiminde gerekse yabancı dil eğitimde sözcük öğretimi üzerinde önemle ve özenle durulmaktadır. Yabancı dil öğretiminde öğrencilerin hangi dil seviyesinde hangi sözcükleri öğreneceği oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Bu kapsamda sıklık çalışmalarına başvurulmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenler için A2 seviyesinde hazırlanmış olan ders ve çalışma kitaplarındaki söz varlığı ögelerini (sözcük, atasözü, deyim, ikileme) tespit edip analiz ederek önerilerde bulunmaktır. Çalışmada, araştırmanın veri kaynağını oluşturan ABC A2.2 ders kitabında yer alan metinler doküman incelemesi yöntemiyle ve söz konusu metinlerdeki söz varlığı unsurları sınıflama yöntemiyle incelenmiştir. Sözcük sıklığını belirlemek için “Cibakaya Dizin Programı 2.4.1” kullanılmıştır. Çalışmada İstanbul ABC A2.2 Çocuklar İçin Türkçe Öğretim Seti ders kitabı ve çalışma kitabı incelenip kitaplarda yer alan sözcükler, deyimler, atasözleri ve ikilemeler tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda söz varlığı unsurları, adet ve sıklık bakımından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi , Söz varlığı , Sözcük sıklığı , Ders kitapları

Kaynakça

• Aksan, D. (2000). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. C.4. TDK Yayınları.
• Aksan, D. (2003). Dil, şu büyülü düzen. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Alyılmaz, C. (2010). Türkçe öğretiminin sorunları. Turkish Studies, 5(3), 728-749.
• Alyılmaz, S. (2018). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde hedef kitlenin / “öğrenen”in önemi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2452-2463.
• Arıcı, Z. (2023). Yabancılara Türkçe öğretiminde bildirme metinlerinin söz varlığı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Arslan, N. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında söz varlığı unsurlarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Aydın, M. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders ve okuma kitaplarındaki kelime sıklığı ve seviyelere göre sözcük hazinesi çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Aydın, M., & Açık, F. (2017). TÖMER kitaplarındaki kelime varlığı. International Journal of Language Academy, 5(1), 337-348.
• Bağcı, H., & Özdemir, A. (2021). A1 ve A2 seviyesi ders kitaplarında yer alan okuma metinlerinin söz varlığı açısından incelenmesi (Gazi Üniversitesi TÖMER örneği). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (60), 385-407.
• Baş, B. (2011). Söz varlığı ile ilgili çalışmalarda kullanılacak ölçütler. TÜBAR(XXIX), 27-61.
• Bozkurt, B. (2015). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde orta seviye (B1-B2 düzeyi) hedef sözcük belirleme çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Çelik, S. (2014). Yabancı dil olarak Almanca ve Türkçe öğretimi A1 ve A2 seviyesindeki ders kitaplarında kullanılan söz varlığının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çınar, İ., &İnce, B. (2015). Türkçe ve Türk Kültürü ders kitaplarındaki söz varlığına derlem temelli bir bakış. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 3(1), 198-209.
• Çiçek, M. (2015). Avrupa dil programı sözcük setleri ile yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarındaki sözcüklerin karşılaştırılması: Yunus Emre Enstitüsü Türkçe öğretim seti A1 ders kitabı örneği. International Journal of Language Academy, 3(2), 216-231.
• Çoban, İ., & Alyılmaz, C. (2019a). Türkçe öğretmeni adaylarının alıntı sözcükleri kullanma düzeyleri üzerine bir inceleme. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(17), 163-198. https://doi.org/10.33692/avrasyad.590614
• Çoban, İ., & Alyılmaz, C. (2019b). Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçedeki alıntı sözcükler hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (16), 40-68. https://doi.org/10.29000/rumelide.616884
• Çoban, İ., & Polatcan, F. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki bulmaca etkinliklerinin eş anlamlı kelime öğretimi açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(3), 1151-1166.
• Ergin, M. (1977). Türk dil bilgisi. Minnetoğlu.
• Göçen, G. (2016). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki söz varlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Göçen, G., & Ataş, N. (2022). “ABC Çocuklar İçin Türkçe (A1)” ders kitabındaki söz varlığı unsurları. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), 3(4), 207-225.
• Göçen, G., & Aydın, E. (2021). Yabancılar için hazırlanmış Türkçe okuma kitaplarındaki söz varlığı: Çocuk hikâyeleri dizisi A1-A2 örneği. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 4(1), 93-126.
• Göçen, G., & Buluş, F. (2022). Yabancılar için “Hayat Boyu Türkçe” ders kitaplarında yer alan söz varlığı unsurları. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), (Ö1), 70-87.
• Göçen, G., & Çakır, G. (2022). Yabancılar için hazırlanmış “Yenisey (C1+)” Türkçe okuma kitabında yer alan söz varlığı ögeleri. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), (Ö1), 189-225.
• Göçen, G., & İleri, A. (2022). Yabancı öğrenciler için Türkçe çalışma kitaplarındaki söz varlığı unsurları. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), (Ö1), 226-246.
• Göçen, G., & Yatmaz, H. (2023). “ABC Çocuklar İçin Türkçe (A2)” çalışma kitaplarındaki söz varlığı unsurları. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), (Ö2), 161-179.
• Göçen, G., Şen, B. ve Duman, S. (2020). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarındaki isim soylu kelimelerin kullanım sıklığı. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Hâlkbilimi Araştırmaları Dergisi, 21, 46-73.
• Gündoğdu, İ. (2019). Kültürler arası iletişim yaklaşımı açısından Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki deyimler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Hayran, T. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarında söz varlığına yönelik bir inceleme [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Kalfa, M. (2020). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültürel unsurların önemi. H. Karatay (Ed.), Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi El Kitabı içinde (ss. 111-121). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Kılıç, T. (2017). Yedi İklim Türkçe ve İstanbul Yabancılar İçin Türkçe öğretim setlerindeki fiilimsilerin kullanım sıklığının belirlenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Mustafaoğlu, R. (2018). Yabancı dil olarak İngilizce ve Türkçe öğretimi A1 ve A2 seviyesindeki ders kitaplarının söz varlığı bakımından karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Ölker, G. (2011). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğü (1945-1950) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Özdemirel, A. Y. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe ve İngilizce ders kitaplarındaki sözcüklerin kullanım sıklığı bağlamında değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Özkan K. N. (2020). Yabancı dil olarak Türkçede kelime öğretimi üzerine bir değerlendirme. BAYTEREK Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, (2), 126-130.
• Serin, N. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi için hazırlanmış ders kitapları ile bu kitapları kullanan öğrencilerin söz varlığının karşılaştırılması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Şimşek, N. D. (2015). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki metinlerin ilişkisel söz varlığı açısından değerlendirilmesi. International Journal of Science Culture and Sport, 809-827.
• TDK. (2025). Güncel Türkçe Sözlük. TDK Yay. www.tdk.gov.tr adresinden 08.04.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis.
• Yahşi, Ö. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde temel düzey söz varlığını belirleme: Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitapları ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı ve sözlü anlatım uygulamalarına dayalı söz varlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.