Ebu’l-Berekât en-Nesefî’nin Nesih Anlayışı

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 42 - 56, 15.12.2022

Fatih Doğan

https://doi.org/10.53442/bider.vi.1191031

Bu makale için 15 Haziran 2023 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bider/issue/77856/1309572

Öz

Bu çalışmada Hanefî fıkıh usûlü âlimlerinden Ebu’l-Berekât en-Nesefî’nin nesih anlayışı hakkında bilgi verilmiştir. Neshin sözlük anlamını belirlemede farklı görüşler ortaya konulmuştur. Nesefî’ye göre nesih sözlükte ref, izâle ve nakil anlamlarında kullanılmaktadır. Terim olarak nesih, Allah katında malum olan mutlak hükmün müddetinin bittiğini beyan etmektir. Buna göre İslam dininde neshin olmadığı ve olamayacağı görüşünü savunan müslümanları, aklî ve naklî deliller getirerek neshi kabul etmeyen Yahudileri ve neshi kabul etmekle birlikte Ku’an’ın Kur’an’ı, sünnetin de sünneti neshedebileceği savunan imam Şâfiî’yi eleştirmektedir. Nesefî’ye göre Kur’an ve mütevâtir sünnet birbirlerini neshedebilir. Ancak haber-i vâhid, kıyas ve icmâ nâsih olarak kullanılamazlar. Nesih, hükmün ve metnin neshedilmesi, metni bâki kalıp hükmün neshedilmesi ve hükmü bâki kalıp metnin neshedilmesi şeklinde gerçekleşmiştir. İmam Şâfiî’ye göre nass üzerine yapılan ziyade tahsis ifade etmektedir. Nesefî ise nass üzerine yapılan ziyadeyi nesih olarak görmüştür.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Ku’rân, Sünnet, İcmâ, Kıyas, Nesefî, Nesih.

Destekleyen Kurum

Cü İlahiyat Fakültesi

Teşekkür

İlgi ve alakanızdan ötürü teşekkür ederim.

Kaynakça

• Aclûnî, İsmail b. Muhammed. Keşfu’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs ‘amme’ştehere mine’l-ehâdîs ‘alâ elsineti’n-nâs. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye. 1408/1988. 1/86- II/423-424. Buhâri, Alâddin Abdülaziz b. Ahmed. Keşfu’l-Esrar an usûli Fahri’l-İslam el-Pezdevî. tahk.: Abdullah Mahmud Muhammed Ömer. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye. 2009.
• Cüveynî, İmâmu’l-Haremeyn Ebu’l Abdülmelik b. Abdullah. el-Burhân fi usûlü’l-fıkıh. nşr. Salah b. Muhammed b. Arîza en- Nîsâbûrî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye. 1997. 2/246.
• Ebû Hâka, Ahmed. Mu’cemu’ı-Nefâis. Beyrut: Dâru’n-Nefâis. 2007.
• Gazâlî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed. el-Mustasfâ min ulumu’l-usul. tahk. Muhammed Süleyman Eşkır. 2 Cilt. Beyrut: Risâletü’l-âlem. 1/207.
• el-Muʿcemü’l-Vasîd, Mecmeʿu’l-Lügati’l-Arabiyye. Kahire: Mektebetü’l-İslamiyye. 1960.
• Hüseynî, Seyyid Muhammed Murtaza ibn Muhammed. Tâcu’l-A’rûs min Cevâhiri’l-Kâmûs. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye. 1967.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem b. Ali Ebu’l-Fazl Cemalüddîn. Lisânü’lArab, Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye. 2013.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd, Keşfü’l-esrâr fî şerhi’l- musannifi alâ’l- Menâr. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye. 2002.
• Razî, Fafreddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. el-Mahsûl. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risale. 2016.
• Serahsî, Ebu Bekir b. Ahmed b. Ebi Sehl. Usûlü’s-Serahsî. tahk. Ebu’l-Vefâ el-Afkânî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye. 2005.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî. el-Câmiu’s-Sağîr. 2 Cilt. Mekke: Dâru’l- minhâc. 1998.
• Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. tahk. Ahmed M. Şâkir. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye. 1940.