İslâm Arazi Hukukunda Mekke’nin Özel Konumu

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 67 - 83, 15.06.2024

Oğuzhan Kundak

https://doi.org/10.53442/bider.vi.1475028

Öz

İslâm arazi hukukunda arazinin fethediliş yöntemi, hukuki statüsünün belirlenmesinde temel bir ölçüttür. Zira savaş yapılmaksızın fethedilen araziler, belirli bir anlaşma doğrultusunda sulh ile fethedilen araziler ve savaşla fethedilen araziler ayrı statüde değerlendirilmekte ve faklı hükümlere tâbi olmaktadır. Mekke arazisinin nasıl fethedildiği, hangi statüde bir arazi olduğu ve ne şekilde hükme tâbi olması gerektiği İslam hukukuna göre tartışmalıdır. Bu makalede Mekke’nin fethediliş şekli, arazisinin statüsü, arazisi ve arazisi üzerinde bulunan gayrimenkullerde özel mülkiyetin mahiyeti incelenmiştir. Bu kapsamda belirlenen kaynaklarda yer alan malumatlar araştırılmış, Mekke’nin fethediliş şekli belirlenmiş, arazisinin hukuki statüsü tespit edilmiş ve arazisi ile üzerindeki akarlarda satış, kiralama, rehin, hibe ve miras gibi hukuki tasarruf yetkisinin keyfiyeti analiz edilmiştir. Netice itibariyle Mekke’nin savaşla fethedildiği fakat statüsünün belirlenmesinde genel kuraldan farklı olarak fethediliş şeklinin herhangi bir önem ifade etmediği ve arazisinde değil de arazisi üzerinde bulunan gayrimenkullerde özel mülkiyet hakkının mevcut olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arazi Hukuku, Mekke Arazisi, Özel Mülkiyet, Savaş, Sulh

Specific Position of Mecca in Islamic Land Law

Öz

In Islamic land law, the method of conquest of land is a fundamental criterion in determining its legal status. Inasmuch as, lands conquered without war, lands conquered through peace in accordance with a specific agreement and lands conquered by war are evaluated in a separate status and are subject to different provisions. How the land of Mecca was conquered, what status of land of it is and which it subject to provision is controversial in Islamic law. In this article, the method Mecca was conquered, the status of its land, its land, and the nature of private property in the real estate on its land were examined. The information contained in designated sources were examined, the method of conquest of Mecca was determined, the legal status of its lands was identified and circumstance of legal power of disposition selling, rent, mortgage, grant and inheritance like on its land and real estates were analyzed. As a result, it has been determined that Mecca was conquered by war, but unlike the general rule, the method of conquest does not have any importance in determining its status and that there is a private property right in the real estate on its land, but not in its land.

Anahtar Kelimeler

Land Law, Mecca Land, Private Property, War, Peace

Kaynakça

• Akdoğan, Mehmet Nur. Mekke’nin Fethi. Dicle Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Apaydın, H. Yunus. “Humus”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 18. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Atar, Fahrettin. “Sulh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 37. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Aykul, Abdülmuid. “Mekke Haremi Arazisinin Hukukî Statüsü ile İlgili Tartışmalar”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 41 (Haziran 2023).
• Belâzûrî, Ebü’l-Abbâs. Fütûhu’l-Büldân. Beyrût: Müessetü’l-Mâarif, 1981.
• Beyatlı, Yasir. Memlük Hanefîliği’nde İktâ Arazisinin İcâresi. İstanbul Üniversitesi, Doktora Tezi, 2022.