ANADOLU LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINA VE ÇEVRE SORUNLARINA YÖNELİK TUTUMLARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 4 - 10, 25.10.2025

İbrahim Cumhur Erdoğan , Didem Parlak Aras , Esra Sudenur Ulusoy Ümmühan Basım Irmak Sözeyataroğlu

https://doi.org/10.37215/bilar.1420226

Öz

Bu araştırmada Anadolu Lisesi öğrencilerinin yenilenebilir enerji kaynaklarına ve çevre sorunlarına yönelik tutumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öğrencilerin yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin tutumları cinsiyet, eğitim gördükleri sınıf seviyesi ve mezun oldukları ortaokulların bağlı olduğu ilçe değişkenlerine göre araştırılmıştır. İnsan nüfusunun çoğalmasıyla beraber enerji ihtiyacını karşılamak zorlaşmaktadır. Bu sorunun çözümü için günümüz teknolojilerinin ilerlemesiyle alternatif enerji kaynakları öne çıkmaktadır. Alternatif enerji kullanımına yönelik farkındalık ve tutumların insanlara küçük yaşlardan itibaren kazandırılması gerekmektedir. Bu doğrultuda yapılan araştırma, lise öğrencilerinde çevre bilinci oluşturma açısından önem taşımaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak Güneş ve diğerleri (2013) tarafından geliştirilen 5’li likert özelliğe sahip “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Yönelik Tutum Ölçeği” gerekli izinler alınarak kullanılmıştır. Araştırma 2021-2022 eğitim öğretim yılı Dr. İlhami Tankut Anadolu Lisesinde eğitim gören öğrencilerle sınırlıdır. 25 maddeden oluşan anket 415 lise öğrencisinden oluşan örnekleme uygulanmıştır. Ölçek “uygulama isteği”, “eğitimin önemi”, “ülke çıkarları” ve “çevre bilinci ve yatırımlar” olmak üzere dört boyuttan oluşmaktadır. Anketler SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Öğrencilerin Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Yönelik Tutumlarının sınıf seviyeleri ve mezun oldukları ortaokulların bağlı olduğu ilçelere göre normallik varsayımı karşılandığından parametrik testlerden ANOVA, Cinsiyete Göre Analizi için T testi yapılmıştır. Analiz sonucunda “Uygulama İsteği” ve “Eğitimin Önemi” boyutlarında cinsiyet değişkeni bağlamında kızların tutum puanlarının erkeklere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Sınıf seviyelerine göre ise tüm alt boyutlarda anlamlı bir fark görülmemiştir. Aynı şekilde öğrencilerin mezun oldukları ortaokulların bağlı oldukları ilçelere göre de tüm alt boyutlarda anlamlı bir fark bulunmamıştır. Çalışma sonucunda, öğrencilerin yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik farkındalıklarının orta düzeyde olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yenilenebilir Enerji , Lise Öğrencisi , Algı Düzeyi , Çevre Duyarlılığı , Tutum

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Bilim Armonisi Dergisi'nin tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

DETERMINING THE ATTITUDES OF ANATOLIAN HIGH SCHOOL STUDENTS TOWARDS RENEWABLE ENERGY RESOURCES AND ENVIRONMENTAL PROBLEMS

Öz

This study aimed to determine the attitudes of Anatolian High School students toward renewable energy sources and environmental issues. In this context, the students’ attitudes toward renewable energy sources were examined according to the variables of gender, their educational grade level, and the district of these condary school from which they graduated. With the growth of the human population, meeting the demand for energy has become increasingly difficult. To address this issue, advancements in modern technology have brought alternative energy sources to the forefront. It is essential to instill awareness and attitudes toward the use of alternative energy in individuals from an early age. In this regard, the research conducted is significant in terms of fostering environmental consciousness among high school students. In the study, the 5-point Likertscale Attitude Scale toward Renewable Energy Sources developed by Güneş et al. (2013) was employed as the data collection instrument, following the acquisition of the necessary permissions. These arch was limited to students attending Dr. İlhami Tankut Anatolian High School duringthe 2021-2022 academic year. The questionnaire, which consisted of 25 items, was administered to a sample of 415 high school students. The scale comprises four dimensions: Application Request”, “The Importance of Education, Country Interest, and Environmental Awareness and Investments. The data were analyze dusing SPSS software. Since the normality assumption was met according to the class levels of the students’ attitudes towards Renewable Energy Sources and the districts of the secondary schools they graduated from, ANOVA, one of the parametric tests and T test was used for the analysis according to gender. The analysis revealed that the attitude scores of girls were higher than those of boys in thedimensions of Application Request and Importance of Education. No significant differences were observed in anysub-dimensions according to grade level. Similarly, no significant differences were found among the sub-dimensions based on the districts of the secondary schools attended by the students. Overall, the study determined that the students’ awareness of renewable energy sources was at a medium level.

Anahtar Kelimeler

Renewable Energy , Highschool Student , Perception Level , Environmental Awareness , Attitude

Kaynakça

• Akgül, A., Çevik, O.(2003), İstatistiksel Analiz Teknikleri: SPSS’te İşletme Uygulamaları, Emek Ofset, Ankara.
• Akpınar, M., Kaymakçı, S., Çolak, K. (2015). Sosyal bilgiler ders kitaplarında ve öğretmen adaylarının görüşlerinde yenilenebilir enerji kaynaklarının yeri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 59- 76.
• Baydaş, A., Tatlı, H. (2018). Hizmet firmalarının yenilenebilir enerji ile ilgili algı ve tutumlarının belirlenmesine yönelik uygulamalı bir araştırma. BJSS Balkan Journal of SocialSciences/Balkan Sosyal Bilim Dergisi, 30-55.
• Bilen, K., Özel, M., Sürücü, A. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının yenilenebilir enerjiye yönelik tutumları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36, 101- 112.
• Büyüköztürk, Ş. (2001). Deneysel Desenler: Öntest-Sontest Kontrol Grubu Desen ve Veri Analizi, 1.Baskı, PegemA Yayıncılık, Ankara
• Çelikler, D., Kara, F. (2011). İlköğretim matematik ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yenilenebilir enerji konusundaki farkındalıkları. In 2nd International Conference on New Trends In Education and Their Implications (ICONTE) kongresinde sunulan bildiri, Antalya, Turkey (27-29).
• Ember, (2021). Erişim adresi: https://ember-climate.org/project/europeanelectricity-review-h1-2021/ Son Erişim Tarihi: 23.12.2022
• Emlik, H. ve Ercan, O. (2022). Öğretmen Adaylarının Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Karşı Tutumları İle Enerjinin Etkin Kullanımı ve Teknolojik Kirlilik Farkındalıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 1194-1210. Erişim adresi: ttps://doi.org/10.33437/ksusbd.878687 Son Erişim Tarihi: 23.01.2023
• Euronews. (2021, 11 22). Erişim adresi: https://tr.euronews.com/green. Son Erişim Tarihi: 23.01.2023
• Güneş, T., Alat, K., Gözüm, A. İ. C. (2013). Fen öğretmeni adaylarına yönelik yenilenebilir enerji kaynakları tutum ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi - Journal of Educational Sciences Research, 3(2), 269-289. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.12973/jesr.2013.3214a Son Erişim Tarihi: 20.01.2023
• IEA (2022). https://www.iea.org/energy-system Son Erişim Tarihi: 20.01.2023.
• İpekoğlu, Y., Üçgül, H. İ., Yakut G. (2014). Yenilenebilir enerji anketi: Güvenilirlik ve geçerliliği. YEKARUM e-Dergi, 2(3), 20-26.
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen (Edt). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı.
• Karatepe, Y., Neşe, S. V., Keçebaş, A., Yumurtacı, M. (2012). The levels of awareness about the renewable energy sources of university students in Turkey. Renewable Energy, 44, 174-179.
• Leech, N.L., Barrett, K.C., Morgan, G.A. (2005), SPSS For Intermediate Statistics, Use and Interpretation, Second Edtion, Lawrence Erlbaum Associates, Publishers, Mahwah, New Jersey.
• MEB. (2021, 12 22). Erişim adresi: http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Yenilenebilir%20Enerji%20Kaynaklar%C4%B1%20I.pdf adresinden alındı Son ErişimTarihi: 18.10.2023
• Mertoğlu, Ç. (2019). “Üniversite öğrencilerinin yenilenebilir enerji kaynakları konusundaki farkındalık düzeylerinin belirlenmesi.” (Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp Son Erişim Tarihi: 18.10.2023
• Oral, M. (2020). Yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin bir farkındalık araştırması. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 387-397.
• Özgen, N. (2012). Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları: Türkiye Örneği. Kastamonu Education Journal, 20(2), 403-422.
• Türkiye Elektrik İdaresi Anonim Şirketi (TEİAŞ) (2022). Erişim adresi: file:///C:/Users/Sony/Downloads/Nisan%202022%20Kurulu%20G%C3%BC%C3%A7%20Raporu%20(1).pdf
• timeturk.com (2021). Erişim adresi: https://www.timeturk.com/ekonomi/turkiye-nin-parasi-enerjiye-akiyor/haber- 1705224 Son Erişim Tarihi: 18.10.2023
• Whiteman, A., Akande, D., Elhassan, N., Escamilla, G., Lebedys, A., Arkhipova, L. (2021, 01 05). Erişim adresi: :https://www.irena.org/media/Files/IRENA/Agency/Publication/2021/Apr/IRENA_RE_Capacity_ Statistics_2021.pdf Son ErişimTarihi: 18.10.2023
• Yenice, N., Tunç, G. A. (2018). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Farkındalıkları İle Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 207-222.
• Yılmaz, S., Aydoğdu, B. (2020). Fen bilimleri öğretmen adaylarının yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of Active Learning, 5(2), 127-141.
• Zarnikau, J. (2003). Consumer Demand for ‘Green Power’ and Energy Efficiency. Energy Policy, 31(15), 1661-1672.
• Zyadin, A., Puhakka, A., Ahponen, P., Pelkonen, P. (2014). Secondary School Teachers’ Knowledge, Perceptions, and Attitudes Toward Renewable Energy in Jordan. Renewable Energy, 62, 341-348.