Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile Türkiye Arasında Sosyal Güvence İş Birliklerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2021, , 85 - 113, 27.10.2021

Mehmet Bulut

https://doi.org/10.12995/bilig.9904

Öz

Uluslararası göçün göçmenler açısından ortaya çıkardığı en önemli sorunlardan birisi sosyal güvence konusudur. Nitekim ülkelerinden yurtdışına çalışmaya giden kişiler sosyal güvenlik mevzuatlarındaki katı kuralların etkisi ile ya tamamen sistem dışında kalmış ya da her iki ülke sisteminin de parçası olmuşlardır. Bu sorunun çözümlenmesi açısından ülkeler iç hukuk sistemlerinin yanında ikili sosyal güvenlik sözleşmelerini devreye sokmaktadırlar. Türkiye ile Orta Asya Türk Cumhuriyetleri arasında yaşanan insan hareketliliği de yıllar içinde kümülatif olarak artmıştır. Bunun sonucunda gerçekleşmesi gereken sosyal güvence iş birliği ise henüz yeterli seviyede değildir ve bazı adımların atılması gerekmektedir. Mevcut durumda Azerbaycan ve Kırgızistan ile onaylanmış olan ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri bulunmaktadır. Ancak uygulama noktasında sıkıntılar yaşanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal güvenlik, ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri, uluslararası göç, emeklilik, iş birliği, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri.

Evaluation of Social Security Cooperation between Turkey and Central Asian Turkish Republics

Öz

One of the most important problems of international migration for immigrants is the issue of social security. As a matter of fact, the people who went to work abroad from their countries either
remained completely out of the system or became a part of both countries with the effect of strict rules in social security legislation. In order to solve this problem, countries are introducing bilateral social security agreements as well as domestic legal systems. The human mobility occurred between the Central Asian Turkish Republics and Turkey have increased cumulatively at over the years. As a result of this, the social security cooperation to be realized is not yet sufficient and necessary steps should be taken. Currently, there are bilateral social security agreements that have been ratified with Azerbaijan and Kyrgyzstan. However, there are problems at the point of application.

Anahtar Kelimeler

Social security, bilateral social security agreements, international migration, pension, cooperation, Central Asian Turkish Republics.

Kaynakça

• Abrahamson, Peter. “The Welfare Modelling Business.” Social Policy and Administration, vol. 33, no. 4, 1999, ss. 394-415.
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. Çalışma Hayatı İstatistikleri. Ankara, 2017.
• Akengin, Hamza. “Türk Dünyası ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Üzerine Jeopolitik Bir Değerlendirme.” Mutad, vol. 4, no. 1, 2017, ss. 1-11.
• Alyılmaz, Semra. “Türk Dünyası Vatandaşlığı Projesi.” Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, vol. 4, no. 1, 2015, ss. 77-85.
• Arıcı, Kadir. Türk Sosyal Güvenlik Hukuku. Gazi Kitabevi, 2015.
• Aslanlı, Araz. “Türkiye-Azerbaycan Ekonomik İlişkileri.” Yönetim ve Ekonomi, vol. 25, no. 1, 2018, ss. 15-27.
• Aygün, Oğuzhan. “Türk Birliği, Avrupa Birliği’ne Alternatif Olabilir mi?” ECONDER, vol. 1, no. 1, 2017, ss. 35-52.
• Bağırzade, Elşen Resuloğlu. “Türk Cumhuriyetleri Arasında Ticari İşbirliği: Mevcut Durum ve Perspektifler.” Istanbul Journal of Sociological Studies, no. 41, 2011, ss. 41-60.
• Balıkçıoğlu, Nevzat. “Türkiye İle Diğer Türk Cumhuriyetleri Arasında Dış Ticaretin Gelişimi: 2000-2017 Dönemi.” CUJOSS, no. 1, 2019, ss. 225-245.
• Baştürk, Şenol. Sosyal Politika, ed. Aysen Tokol ve Yusuf Alper, Dora Yayıncılık, 2014.
• Castles, Stephen et al. The Age of Migration. Palgrave Mcmillan, 1998.
• Çağlar, Türken. “Göç Çalışmaları İçin Kavramsal Bir Çerçeve.” Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, vol. 5, no. 8, 2018, pp. 26-49.
• Çağlayan, Savaş. “Göç Kuramları, Göç ve Göçmen İlişkisi.” Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), no. 17, 2006, ss. 67-91.
• Çubuk, Ali. Sosyal Politika ve Sosyal Güvenlik. Gazi Üniversitesi İİBF Yayınları, 1983. Demir, Müslim. “Türkiye’de Yabancıların Sosyal Güvenliği.” Sosyal Güvenlik Dergisi, vol. 6, no. 1, 2016, ss. 71-93.
• Demirhan, Yılmaz, ve Seyfettin Aslan. “Türkiye’nin Sınır Ötesi Göç Politikaları ve Yönetimi.” Birey ve Toplum Dergisi, vol. 5, no. 9, 2015, ss. 23-62.
• Doru, Ömer, ve Mehmet Barış Aslan. “Türkiye İle Türk Cumhuriyetleri Arasındaki Ekonomik İlişkiler: Dış Ticaret, Turizm ve Yatırım Açısından Bir Değerlendirme.” Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol. 9, no. 17, 2019, ss. 427-442.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. 2016 Türkiye Göç Raporu. Ankara, 2016.
• Gürel, Begüm. “Yurtdışında Geçen Sürelerin Sosyal Güvenlik Bakımından Değerlendirilmesi.” Hukuki Haber, 23 Ağustos 2019, https://www.hukukihaber.net/yurtdisinda-gecen-surelerin-sosyal-guvenlik-bakimindan-degerlendirilmesi-makale,6046.html.
• Güzel, Ali vd. Sosyal Güvenlik Hukuku. Beta Yayınevi, 2003.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye’de Yasal Olarak İkamet Eden Yabancıların Profili ve Yaşam Koşulları. 2017.
• Kurt, Resul. “İki Ülkede Geçen Sigortalılık Sürelerinin Birleştirilmesi.” Dünya Gazetesi, 14 Mart 2014.
• Levent, Recep. “Yurt Dışında Çalışan veya Bulunanlar ile Göçmenlerin Sosyal Güvenliği.” TBB Dergisi, no.116, 2016, ss. 315-334.
• Limoncuoğlu, Siyami Alp. “İkili Sosyal Güvenlik Anlaşmalarının Kapsamı.” D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, no. 19, 2017, ss. 2165-2191.
• Nurdoğan, Ali Kemal, ve Menekşe Şahin. “Türkiye’ye Yönelen Uluslararası Göç İşsizliğin Bir Nedeni mi?” OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, vol. 11, no. 18, 2019, ss. 2201-2223.
• Orha Ajans (2018). “Kırgızistan-Türkiye Sosyal Güvenlik Anlaşması Nasıl Uygulanacak?” Orha Ajans, 24 Ağustos 2019, https://orhaajans.com/kirgizistan-turkiye-sosyal-guvenlik-anlasmasi-nasil- uygulanacak.
• Özcan, Nazlı Şenses. “Düzensiz Göç Üzerine Bir İnceleme: Küresel Dinamikler, Ulus-Devletler, Göçmenler.” İdeal Kent Dergisi, no. 15, 2015, ss. 22-39.
• SGK. Yurtdışındaki Vatandaşların Sosyal Güvenlik Hakları ve Yurtdışı Borçlanma. Ankara, 2013.
• SGK. Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri. Ankara, 2019.
• Sözer, Ali Nazım. “İkili Anlaşmalarla Sosyal Hukukun Koordinasyonu.” Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, no. 5, 2005, ss. 203-221.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı. Onbirinci Kalkınma Planı. 2019.
• Şenkal, Abdulkadir vd. “Avrupa Birliği’nin Karşılaştırmalı Refah Modelleri ve Sosyal Politikada Devletin Değişen Rolü.” Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol. 14, no. 2, 2007, ss. 146-175.
• TÜİK. “Dış Ticaret İstatistikleri (2010-2018).” 21 Ağustos 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do? alt_id=1046.
• TÜİK. “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt İstatistikleri (2014-2018).” 21 Ağustos 2019, http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1059.
• TÜİK. “Uluslararası Göç İstatistikleri (2017-2018).” 21 Ağustos 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do? alt_id=1067.
• Türk Dil Kurumu (TDK). Güncel Türkçe Sözlük. http://sozluk.gov.tr.UNHCR. UNHCR Master Glossary of Terms. Rev.1. Cenevre, 2006.
• United Nations Development Programme. Human Development Indices and Indicators. 2018.
• Ülgen, Gülden vd. “Refah Rejimleri Sınıflandırma Çalışmaları: Cinsiyet Boyutları.” Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, vol. 39, no. 2, 2017, ss. 637-656.
• Yalçın, Cemal. Göç Sosyolojisi. Anı Yayınları, 2004.
• Yardım, Müşerref. “Göç ve Entegrasyon Politikaları Işığında Fransa’da Toplumsal Kabul.” Göç Araştırmaları Dergisi, vol. 3, no. 2, 2017, ss. 100-136.
• Yel, Aytül. Taraf Olduğumuz İkili Sosyal Güvenlik Sözleşme Uygulamalarında Yaşanan Olumsuzlukların Analizi ve Çözüm Önerileri. Sosyal Güvenlik Uzmanlığı Tezi, 2013.
• Yıldız, Ayselin. “Göç ve Entegrasyon Politikalarında Vatandaşlık.” Göç Araştırmaları Dergisi, vol. 3, no. 1, 2017, ss. 36-67.
• Yılmaz, Abdurrahman. “Uluslararası Göç: Çeşitleri, Nedenleri ve Etkileri.” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, vol. 9, no. 2, 2014, ss. 1684- 1704.
• Yılmaz, Serdar. “Kazakistan-Türkiye Ekonomik ve Kültürel İlişkileri: Vaatler ve Gerçekler.” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, vol. 6, no. 2, 2017, ss. 813-834.
• Zhanadilova, Aigul. “Farklı Kuramlar Çerçevesinde Uluslararası Göç Sorunu.” Muhakeme Dergisi, vol. 1, no. 2, 2018, ss. 116-122.