Reflection of the Turkish Image and Turcophobia in the Turkish Translation of C. Marlowe’s Tamburlaine the Great through Bourdieu’s Notion of ‘Habitus’

Yıl 2025, Sayı: 113, 101 - 126, 30.04.2025

Alev Karaduman

https://doi.org/10.12995/bilig.7342

Öz

“The image of the Turk” has been proved to be a quite popular topic utilised in studies of English literature, art, and history. The mutual diplomatic “friendship” initiated by the official agreement between the English and Turks in the 15th century as opposed to the hegemony of the Spanish navy changed its route and turned to be a hostile one as a reaction to the political power of the Ottomans over the Europeans. The concept of “Turk”, used in the senses of “barbarian, vulgar, uncivilised, uncultured and gavur”, has begun to be employed as a vehicle to show the reaction and enmity against the Ottomans in many literary works. In this respect, Christopher Marlowe, being one of the most eminent representatives of the 16th century English drama, staged his masterpiece Tamburlaine the Great (1587) which was translated into Turkish with the title Büyük Timurlenk. In this specific work, he represents the “image of the Turk” and reflects “Turcophobia” that is known to be the enmity and fright of Turks as observed in 15th and 16th century Europe. The major distinction and aim of this article is to analyse Marlowe’s original work Tamburlaine the Great and to compare and contrast it with its Turkish translation entitled Büyük Timurlenk in the light of socio-cultural and political biases to show the negative attitudes towards the Turks, which would turn into Turcophobia later through Bourdieu’s notion of “Habitus”.

Anahtar Kelimeler

Christopher Marlowe , Tamburlaine the Great , Büyük Timurlenk , Turcophobia , Translation Studies , National prejudice , Bourdieu , Habitus

Bourdieu’nun ‘Habitus’ Kavramı Işığında C. Marlowe’un Büyük Timurlenk Olarak Çevirilen Eserinde Türk İmgesinin ve Türkofobinin Yansıtımı

Öz

“Türk İmgesi”, İngiliz edebiyatı, sanatı ve tarihi çalışmalarında konu edinilen bir unsurdur. XV. yüzyıl sonunda iki ülke arasında İspanya’nın denizlerdeki hâkimiyetine karşı ilk resmî Türk-İngiliz ittifak anlaşmasıyla
başlayan dostluk, zamanla farklı boyutlar kazanmış, Avrupa’da Osmanlı İmparatorluğu’na karşı sergilenen düşmanca tutum, İngiltere’yi de etkilemiştir. “Barbar, kaba, geri kalmış, kültürsüz, cahil, gâvur” anlamına
gelecek şekilde kullanılan “Türk” kavramı, birçok edebî eserde Türk karşıtlığı ve düşmanlığına dönüşmeye başlamıştır. Bu bağlamda, XVI. yüzyılın önemli İngiliz tiyatro oyun yazarlarından Christopher Marlowe,
1597 yılında Tamburlaine the Great adı ile kez sahnelenen ve Türkçeye Büyük Timurlenk olarak çevrilen başyapıtında, “Türk” kavramını ele almış, özellikle XV. ve XVI. yüzyıl Avrupasında derin Türk düşmanlığı ve
korkusu olarak adlandırılan Türkofobi’yi (Türk korkusunu) yansıtmıştır. Bu makalenin konu kapsamındaki diğer çalışmalardan farkı ve amacı, Marlowe’un bu eserinde, döneminin sosyo-kültürel ve ekonomik
önyargılarının Bourdieu’nün ‘Habitus’ kavramı ışığında, Türklere karşı sergilenen olumsuz yaklaşımın nasıl Türkofobi’ye dönüştüğünü, kaynak ve çeviri eser karşılaştırmasıyla ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Christopher Marlowe , Tamburlaine the Great , Büyük Timurlenk , Türkofobi , Çeviribilim , Ulusal ön yargı , Bourdieu , Habitus

Kaynakça

• Primary Sources Marlowe, Christopher. Büyük Timurlenk I-II. Translated by Özdemir Nutku, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2018.
• Marlowe, Christopher. Tamburlaine The Great I-II. Christopher Marlowe: The Complete Plays, edited by Frank Romany and Robert Lindsay, Penguin, 2003.
• Nashe, Thomas. The Unfortunate Traveller, edited by R. B. McKerrow, vol. 2, Blackwell, 1958.
• Secondary Sources Ağıl, Nazmi. “Timurlenk’i Marlowe’dan Okuyun!” Cumhuriyet, 04 Oct. 2020, https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/timurlenki-marlowedanokuyun-1771030.
• Akdemir, Erhan. “Avrupa Aynasında Türk Kimliği.” Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, vol. 7, no. 1, 2007, pp. 131-148.
• Aksoy, Nazan. Rönesans İngiltere’sinde Türkler. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2004.
• Akşin, Sinan. “Batı’da Türk İmgesi.” Mülkiye Dergisi, vol. 28, no. 245, 2014, pp. 23-31.
• Albiz, Ümmügülsüm. “Habitusu, Kültürel ve Sembolik Sermayesiyle Eleştirmen-Yazar ve Çevirmen: Nurullah ATAÇ.” Erdem, vol. 82, 2022, pp. 1-24. doi:10.32704/erdem.2022.82.001.
• Bedin, Cristiano. “Moena ‘Türkleri’ ve Geleneksel Türk İmgesi: Bir Folklorun (Yeniden) İcadı Meselesi.” Milli Folklor, vol. 18, 2023, pp. 186-198, doi:10.58242/millifolklor.1062119.
• Bloom, Harold. Christopher Marlowe. Chelsea House, 2002.
• Bourdieu, Pierre. Outline of a Theory of Practice. Cambridge University Press, 1977.
• Cole, Douglas. Suffering and Evil in the Plays of Christopher Marlowe. Princeton University Press, 1962.
• Coşan, Leyla. Tanrım Bizi Türklerden Koru. Yeditepe Yayınları, 2012.
• Coşan, Leyla. Kıyamet Alameti Türkler. Yeditepe Yayınları, 2012.
• Filiz, Şahin. “Türkofobinin Türkiyeli’leri.” Eğitişim Dergisi. vol. 79, July 2023, https://www.egitisim.gen.tr/t%C3%BCrkofobinin-t%C3%BCrkiyelileri/.
• Gençal, Ahmet. “Batı Felsefesinde Oryantalizm Ve Türk İmgesi.” Tarih Kritik Dergisi, vol. 6, no. 2, 2020, pp. 185-90.
• İnalcık, Halil. “Bayezid I.” TDV İslam Ansiklopedisi, vol. 5, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1992, pp. 231-233.
• Jansen, Godfrey. Militant Islam. Harper Row, 1979.
• Jones, Meredith. “The Conventional Saracen of the Song of Geste.” Speculum vol. 17, no. 2, 1942, pp. 201-225.
• Karaca, Taha Niyazi. “Dostluktan Çatışmaya Osmanlı Dönemi Türk-İngiliz İlişkileri.” Journal of Anglo-Turkish Relations, vol. 1, no. 1, 2020, pp. 11-32.
• Kula, Onur Bilge. Alman Kültüründe Türk İmgesi 1. Gündoğan Yayınları, 1992.
• Kula, Onur Bilge. Batı Felsefesinde Oryantalizm ve Türk İmgesi. İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
• Kula, Onur Bilge. Batı Edebiyatında Oryantalizm. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
• Kula, Onur Bilge. Avrupa(lılık) Nedir?: Türkiye Ne Kadar Avrupalıdır?. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
• Kuriyama, Constance Brown. Christopher Marlowe, A Renaissance Life. Cornell University Press, 2010.
• McInnis, David. “Introduction.” Tamburlaine: A Critical Reader, edited by McInnis, Arden Shakespeare, 2020, pp. 1-18.
• Ribner, Irving. “The Idea of History in Tamburlaine.” ELH, vol. 20, no. 4, 1953, pp. 251-266.
• Said, Edward. Orientalism. Penguin, 1978.
• Seber, Hande. “Lord Byron’ın The Giaour (Gâvur) Adlı Hikayesinde Türk Kültüründen İzler.” Bilig, vol. 74, 2015, pp. 199-218.
• Southern, R. W. Western Views on Islam in the Middle Ages. Harvard University Press, 1978.
• Şenlen, Sıla. “Rönesans Dönemi İngiliz Tiyatrosunda Osmanlı Türkleri.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Dergisi, vol. 47, no. 1, 2007, pp. 131-139.
• Tolan, John V. Saracens: Islam in the Medieval European Imagination. Columbia University Press, 2002.
• Turanlı, Gül. “Edward Said’in Oryantalist Söylem Analizi.” Şarkiyat Mecmuası, vol. 30, 2017, pp. 101-119.
• Ulağlı, Serhat. Batı’da “Öteki”nin Kültürel ve İdeolojik Dönüşümü: Türkofobi – İslamofobi. Efe Akademi Yayınları, 2017.
• Umunç, Himmet. “On Her Majesty’s Secret Service: Marlowe and Turkey.” Belleten, vol. 70, no. 259, 2006, pp. 903-918.
• Yardım, Müşerref. “Batı Muhayyilesinde Türkofobik Unsurlar ve Ötekileştirme Süreci.” Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol. 52, 2021, pp. 411-427. doi:10.21563/sutad.986650.