Kırcaali Örneğinden Hareketle Bulgaristan’da Türkçenin Etnikdilsel Canlılığı

Yıl 2014, Sayı: 70, 259 - 282, 01.06.2014

Kadir Yalınkılıç

Öz

Bu çalışmanın amacı Bulgaristan'da tarihsel azınlık konumunda olan Türk nüfusun Türkçe ve Bulgarcanın etnikdilsel canlılığına ilişkin değerlendirmelerini betimlemektir. Çalışma sahasını Türk nüfusun yoğun olarak yaşadığı Kırcaali ili oluşturmaktadır. Katılımcı kümesi ise 259 kişiden oluşmaktadır. Araştırma sonucunda Türkçenin Bulgaristan'da demografik ve konumsal etmenler açısından yüksek bir dilsel canlılık gösterdiği, buna karşılık yeterli kurumsal destek alamadığı için Bulgarca karşısında daha düşük düzeyde bir canlılık gösterdiği bulgulanmıştır

Anahtar Kelimeler

Bulgaristan Türkleri, anadilin sürdürümü, etnik-dilsel canlılık, Kırcaali’de Türk kimliği, Türkçe

The Ethnolinguistic Vitality of Turkish in Bulgaria Based on the Kardzhali Sample

Öz

The aim of this study is to describe the assessments of the historical-minority Turkish population in Bulgaria on the ethnolinguistic vitality of the Turkish and Bulgarian languages. The study site is the city of Kardzhali, where the Turkish population lives intensively. The participants consist of 259 people. At the end of this study, it is discovered that Turkish language shows a high level of linguistic vitality in terms of demographic and orientational factors; however, because of the inability to get institutional support, it shows a low level of linguistic vitality in the presence of the Bulgarian language.

Anahtar Kelimeler

Bulgarian Turks, language maintenance, ethnolinguistic vitality, Turkish identity in Kardzhali Bulgaria, Turkish

Kaynakça

• Bosnalı, Sonel (2007). İran Azerbaycan Türkçesi: Toplumdilbilimsel Bir İnceleme. İstanbul: Kebikeç Yay.
• Bourhis, R.Y., H. Giles ve D. Rosenthal (1981). “Notes on construction of a “subjective vitality questionnaire” for ethnolinguistic groups”. Journal of Multilingual and Multicultural Development 2 (2): 145-155.
• Bourhis, Richard Y. ve Rodrigue Landry (2008). “Group Vitality, Cultural Autonomy And The Wellness Of Language Minorities”. The Vitality of the English-Speaking Communities of Quebec: From Community Decline to Revial. Ed. Richard Y. Bourhis. Montreal, Qebec: CEETUM, Univercity Montreal. 185-212.
• Clyne, Michael (1991). Community languages: The Australian experience. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• Dayıoğlu, Ali (2005). Toplama Kampından Meclis’e – Bulgaristan’da Türk ve Müslüman Azınlığı. İstanbul: İletişim Yay.
• Edwards, John (1992). “Sociopolitical aspects of language maintenance and loss”. Maintenance and loss of minority languages. Ed. W. Fase, K. Jaspaert, & S. Kroon. Amsterdam, the Netherlands /Philadelphia, PA: John Benjamins. 37-54.
• Extra, Guus ve Kutlay Yağmur (Eds.) (2012). Language Rich Europe: Trends in policies and practices for multilingualism in Europe. Cambridge: British Council/Cambridge University Press.
• Giles, H., R.Y. Bourhis ve D. M. Taylor (1977). “Toward a theory of language in ethnic group relations”. Language, Ethnicity and Intergroup Relations. Ed. H. Giles. London: Academic Press.
• Grosjean, François (1982). Life with two languages: An introduction to bilingualism. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
• Haksöz, Cengiz (2007). Linguistic Rights Of The Turkish Minority In Bulgaria. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Kaleşi, Hasan (1979). XV. Asırdan XVII. Asrın Nihayetine Kadar Yugoslav Topraklarında Şark Medeniyeti. Çev. Ali Aksu. Türk Dünyası Araştırmaları. C.1. S.1.
• Kipp, S., M. Clyne ve A. Pauwels (1995). Immigration and Australia’s language resources. Canberra, Australia: AGPS.
• Memişoğlu, Hüseyin (2002). Geçmişten Günümüze Bulgaristan’da Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• Meyerhoff, Miriam (2006). Introduction to sociolinguistics. NY: Routledge.
• Myers-Scotton, Carol (2006). Multiple Voices: An Introduction to Bilingualism. Blackwell.
• Mutlu, Emel ve Suzan Kavanoz (2010). “Mother Tongue Education of Turkish Minority in Bulgaria”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 3 (14): 363-384.
• Özlem, Kader (2008). “Bulgaristan Türklerinin Tarihsel İçinde Dönüşümü, AB Üyelik Süreci ve Türk Azınlığa Etkileri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi ½ (Winter): 341-371.
• Sachdev, Itesh ve Richard Y. Bourhis (2001). “Multilingual communication”. The New Handbook of Language and Social Psychology. Ed. W. P. Robinson and H. Giles. Chichester: Wiley. 407–28.
• _____. (2005). “Multilingual Communication and Social Identification”. Intergroup Communication. Multiple Perspectives. Ed. Harwood, J. And Giles, H. New York: Peter Lang. 65-91.
• Smolicz, J. J. (1981). “Core values and cultural identity”. Ethnic and Racial Studies 4: 75-90.
• Şimşir, Bilal (2009). Bulgaristan Türkleri. İstanbul: Bilgi Yay.
• Taş, Muharrem (2007). Bulgaristan ve Yunanistan’da Türk Azınlıkların Siyasi Hakları. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Toğrol, Beğlan (1989). 112 Yıllık Göç (1878–1989). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Matbaası.
• Yağmur, Kutlay (1997). “Sociolinguistic Aspects of First Language Attrition Among Turkish Migrants in Sydney”. VIII. Uluslararası Türk Dilbilimi Konferansı Bildirileri. Haz. Kamile İmer-N. Engin Uzun. Ankara Üniversitesi Basımevi. 231-241.
• _____, (2009). “Language use and ethnolinguistic vitality of Turkish compared with the Dutch in the Netherlands”. Journal of Multilingual and Multicultural Development 30 (3): 219-233.
• _____, (2011). “Does ethnolinguistic vitality theory account for the actual vitality of ethnic groups? A critical evaluation”. Journal of Multilingual and Multicultural Development 32 (2): 110-121.
• Yağmur, Kutlay, Kees de Bot ve Korzilius Hubert (1999). “Language Attrition, Language Shift and Ethnolingustic Vitality of Turkish in Australia”. Journal of Multilingual and Multicultural Development 20 (1): 51-69.
• Yağmur, Kutlay ve Mehmet Ali Akıncı (2003). “Language use, choice, maintenance, and ethnolinguistic vitality of Turkish speakers in France: intergenerational differences”. International Journal of The Sociology of Language 164: 107-128.
• Yağmur, Kutlay ve Martin Ehala (2011). “Tradition and innovation in the ethnolinguistic vitality theory”. Journal of Multilingual and Multicultural Development 32 (2): 101-109.
• Yağmur, Kutlay ve Fons J. R. van de Vijver (2012). “Acculturation and language orientations of Turkish immigrants in Australia, France, Germany, and the Netherlands”. Journal of Cross-Cultural Psychology 43 (7): 1110-1130.
• Yenisoy, Hayriye (2012). Bulgaristan’da Türkçe Basın (1865-2010). http://www.kircaalihaber.com/?pid=8&id_aktualno=296%20class= [Erişim tarihi: 08.06.2012}.