Romanlar ve Taşralar: Türk Romanında Taşra Algıları Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2013, Sayı: 64, 285 - 316, 01.06.2013

Mehmet Narlı

Öz

Çalışma, roman ve taşra ilişkisini konu edinmektedir. Amacı, örnek metinler üzerinden bu ilişkinin niteliklerini ortaya koyarak romanlardaki taşra algıları konusunda bazı sonuçlara ulaşmaktır. Bunun için önce taşranın ne olduğu konusunda kavramsal bir çerçeve çizilmekte; kasaba ve şehir; cemaat ve cemiyet, gelenek ve hukuk süreçleri ve karşıtlıkları içinde, merkez, taşra, taşralılık, taşra siyaseti, taşra ruhu tartışılmaktadır. Tanzimat’tan bugüne romanda bir taşra probleminin var olduğunu örneklemek için konuyla ilgili birkaç romana tarihsel sırayla atıflar yapılmaktadır. Çalışmanın gövde kısmında siyasal, kültürel gelişmelere göre taşranın nasıl algılandığına dair birer roman çözümlemesine dayanılarak şöyle bir sınıflamanın yapılabileceği ileri sürülmektedir: 1.Realizm ve milli roman için taşra. 2. Taşrayı kalkındırma sevdaları. 3. Modern aydının taşrayla acı buluşması. 4. Demokrasi deneyinin taşradaki hali 5. Taşradaki iktidar/bürokrasi korkusu ve cehalet 6. Taşrada yurtsuzluk 7. Taşra özlemi. 8. Postmodern zamanların taşrası

Anahtar Kelimeler

Türk romanı, roman, taşra, merkez

Provincialism and the Novel: An Assessment of the Perception of Provincialism in the Turkish Novel

Öz

This study focuses on the relationship between the novel and provincialism. It aims to identify the nature of this relationship through an analysis of perceptions of provincialism in example texts. For this purpose the study first draws a conceptual framework concerning the meaning of provincialism and discusses the center and the province as well as provincial politics and the provincial spirit through dichotomies such as town and city, community and society, and tradition and law. The study refers in historical order to a number of novels in order to exemplify how the problem of provincialism has occupied a place in the Turkish novel from the Tanzimat period to the present. The body part of the study suggests that, based on the analysis of example novels, the following categorization of perceptions of provincialism in the novel can be made: 1. Provincialism for the purpose of realism and the national novel 2. The desire to improve the provinces 3. The bitter encounter of the modern intellectual with provincialism 4. The experiment of democracy in the provinces 5. Ignorance and the fear of authority / bureaucracy in the provinces 6. Homelessness in the provinces 7. Yearning for the provinces 8. Provincialism in postmodern times

Anahtar Kelimeler

Turkish novel, novel, provincialism, center

Kaynakça

• Ahmet Mithat (2000). Hayret- Bahtiyarlık. Haz. Nuri Sağlam. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Atılgan, Yusuf (1974). Anayurt Oteli. Ankara: Bilgi Yay.
• Baydar, Mustafa (1960). Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar. İstanbul: Ahmet Halit Matbaası.
• Bora, Tanıl (2006). “Taşralaşan ve Taşrasını Kaybeden Türkiye”. Taşraya Bak- mak. Ed. Tanıl Bora. İstanbul: İletişim Yay. 37-66.
• Buğra, Tarık (1981). Yağmuru Beklerken. İstanbul: Ötüken Yay.
• Çiğdem, Ahmet (2006). “Taşra Karalaması”. Taşraya Bakmak. Ed. Tanıl Bora. İstanbul: İletişim Yay. 101-114.
• Dündar, Leyla Burcu (2008). “Cemaatten Cemiyete: Bir Kasaba Romanı Olarak Anayurt Oteli”. http://www.leylaburcu.com/lbd-anayurt.pdf
• Gürbilek, Nurdan (1995). Yer Değiştiren Gölge. İstanbul: Metis Yay.
• Kutlu, Mustafa (2001). Akasya ve Mandolin. İstanbul: Dergâh Yay.
• _____, (2002). Mavi Kuş. İstanbul: Dergâh Yay.
• Laçiner, Ömer (2006). “Merkez(ler) ve Taşra(lar) Dönüşürken”. Taşraya Bakmak. Ed. Tanıl Bora. İstanbul: İletişim Yay.
• Mehmet Murad (1972). Turfanda Mı Yoksa Turfa Mı. Haz. Ertuğrul Düzdağ. İstanbul: Enderun Yay.
• Nabizade Nazım (1996). Karabibik. Haz. M. Fatih Andı. İstanbul: 3F Yay.
• Okay, Orhan (1990). Sanat Edebiyat Yazıları. İstanbul: Dergâh Yay.
• _____, (1991). Batı Karşısında Ahmet Midhat Efendi. İstanbul: Milli Eğitim Ba- kanlığı Yay.
• Orhan Kemal (1966). Müfettişler Müfettişi. İstanbul: Varlık Yay.
• _____, (1969). Üç Kağıtçı. İstanbul: Tekin Yay.
• Ömer Ali Bey (1997). Türkmen Kızı. Haz. M. Kayahan Özgül. Balıkesir: Zağnos Kültür Eğitim Vakfı Yay.
• Pamuk, Orhan (2002). Kar. İstanbul: İletişim Yay.
• Pekdemir, Melih (2006). “Taşranın Taşı Toprağı Altında Ne Var”. Taşraya Bak- mak. Ed. Tanıl Bora. İstanbul: İletişim Yay.
• Tahir, Kemal vd. (1960). Beş Romancı Tartışıyor. İstanbul: Düşün Yay.
• Türkeş, Ömer (2006). “Orda Bir Taşra Var Uzakta”. Taşraya Bakmak. Ed. Tanıl Bora. İstanbul: İletişim Yay.
• Yalçın, Alemdar (1992). Cumhuriyet Devri Türk Romanı. Ankara: Günce Yay.
• Yıldırım, İbrahim (2004). “Bir Taşra Tipi Yosturoğlu Üzerine Notlar”. Kitap-lık 73 (Haziran): 60-63.
• WINTER 2013 / NUMBER 64 285-316
• Provincialism and the Novel:
• An Assessment of the Perception of
• Provincialism in the Turkish Novel Mehmet Narlı