Azerbaycan'da Sosyo-Kültürel Değişme, Din ve Dinsel Canlanma

Yıl 2003, Sayı: 25, 1 - 39, 01.12.2003

Abdulvahap Taştan

Öz

Azerbaycan XIX. yüzyıl Çarlık devrinden itibaren ve Sovyet­ler Birliği döneminde önemli derecede bir modernite tecrübesi ya­şamış, ateizm öğretisi çerçevesinde seküler bir dünya görüşüne en­telektüel seviyede sahne olmuştur. Bu arada din, ritüeller boyutun­dan büyük ölçüde soyutlanarak kültürel bir olgu olarak varlığını sürdürmüştür. Dinî ve millî değerler, özellikle defin merasimleri ve Nevruz kutlamalarında geleneklere bürünerek toplumsal hayatta varlıklarını devam ettirmiştir, İslam ve Müslümanlık, Azerbaycan ve diğer Orta Asya Türk toplumlarında ortak tarih ve kültür bilinci­nin sembolü olarak algılanmış ve bu ülkeler arasında kültürel bir bağ olarak işlev görmüştür. Bağımsızlık sonrası dönem sosyo-kültürel değişmeler için tarihi bir başlangıç sayılır. Bu süreçte kazanıl­mış deneyimler çerçevesinde, dinî değerlere yeniden dönüş olgusu yaşanmakta, belli ölçülerde dinsellikte bir artış gözlenmektedir. Bu çalışmada, Sovyet dönemi Azerbaycan'da dinin varlığını na­sıl koruduğu problemi ele alınmakta, dinsel canlanma ise sosyo­kültürel değişme bağlamında incelenmektedir

Anahtar Kelimeler

Sekülerizm, Resmi İslam-Paralel İslam, Dinî Modernizm, Dinsel Canlanma

Socio-cultural Change, Religion and Religious Revival in Azerbaıjan

Öz

Azerbaıjan experienced an ımportant modernity process from 19* century during Czarism and Soviet Union, and became an arena for secular world view on the intellectual level in the frame of atheism. During this period, religion continued its existence as a cultural phenomenon by being abstracted from its ritual orientations. Religious and national values especially merged in burying ceremonies and Newruz festi vals, influenced social and cultural life as a national tradition. islam was conceived as a symbol of the collective conscious of history and culture in Azerbaıjan and other Central Asian Turkic societies, and therefore, it functioned as a cultural bond among them. The period after independency from
Soviet Union can be considered as the beginning of social and cultural change. in this process, in the frame of achieved experiences,
religious revival has become as an important social phenomenon. This study examines how religion has maintained its existence in
Azerbaıjan during Soviet period. Besides religious revival was taken into consideration in the frame of social and cultural change.

Anahtar Kelimeler

Secularism, Official Islam-Parallel islam, Religious Modernity, Religious Revival