Değişen Dünyada Değişmeyen Değerler: Türk Cumhuriyetlerinde Üniversite Öğrencilerinin İş Etiğine Yönelik Tutumları

Yıl 2018, Sayı: 87, 129 - 156, 30.10.2018

Seyil Najimudinova , Azamat Maksüdünov , Kenan Özden , Elşen Bağırzade , Raşid Tazhibayev

Öz

Son yıllarda gelişen işletmecilik anlayışları doğrultusunda işletmelerin yaşamında
saygın bir yer elde edebilmeleri ve başarılı olabilmeleri için işletmecilik uygulamalarında toplumsal sorumluluk ve etik konusu öne çıkmaktadır. Hızla değişen iş
dünyasında farklı kültürel ortamlara bağlı kalmaksızın, iş etiği ile ilgili eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetlerinin sürekli devam ettirilmesi önem kazanmaktadır. Bu
bağlamda yapılan çalışma, Kırgızistan, Türkiye, Azerbaycan ve Kazakistan özelinde
geleceğin potansiyel girişimcileri, liderleri ve yöneticileri olan işletme bölümü öğrencilerinin iş etiğine yönelik tutumları ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaç
doğrultusunda, Kırgızistan – Türkiye Manas Üniversitesi (n=97), Haliç Üniversitesi
(n=96), Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi (n=114) ve Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi’nde (n=100) İşletme eğitimi görmekte olan 407 öğrenci üzerine bir anket
uygulanmış ve karşılaştırma yapılmıştır. Genel olarak öğrencilerin iş etiği konusunda
bilinçli oldukları ve ülkeler arası etik tutumlarında anlamlı farklılıkların olduğu sonucuna varılmıştır. Araştırmadan elde edilen bilgiler, işletme alanında eğitim veren
kurumlar ve iş dünyasındaki gelecek kuşak girişimci ve yöneticiler açısından önem
taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

İşletme eğitimi, girişimcilik, etik, iş etiği, ATBEQ, değerler, iş değerleri, kültürlerarası araştırmalar, Türk Cumhuriyetleri

Kaynakça

• Alonso-Almeida, Maria et al. (2015) “Corporate social responsibility perception in business students as future managers: a multifactorial analysis”. Business Ethics: A European Review 24 (1): 1-17.
• Al-shaikh, Fuat et al. (2012). “Business Students Attitudes towards Business Ethics: Evidence from Kuwait”. International Conference on Business, Economics, and Behavioral Sciences (ICBEBS’2012). April 13-15. Pattaya.
• Ahmad, Zauwiyah et al. (2008). “Malaysian university students’ attitudes to academic dishonesty and business ethics”. Asia Pacific Journal of Education 28 (2): 149–160.
• Armstrong, Mary Beth et al. (2003). “Ethics education in accounting: movingtoward ethical motivation and ethical behavior”. Journal of Accounting Education 21 (1): 1–16.
• Assudani, Rashmi et al. (2011). “The Effect of Pedagogy on Students’ Perceptions of the Importance of Ethics and Social Responsibility in Business Firms”. Ethics & Behavior Journal 21 (2): 103–117.
• Bageac, Daniel et al. (2011). “Management Students’ Attitudes Toward Business Ethics: A Comparison Between France And Romania”. Journal Of Business Ethics 98: 391-406.
• Barclay, Jean and Kenneth Smith (2003). “Business Ethics and the Transitional Economy: A Tale of Two Modernities”. Journal of Business Ethics 47 (4): 315-325.
• Bayraktaroğlu, Serkan vd. (2005). “Etik eğitiminde neredeyiz?: İİBFakülteleri örneği”. 2. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu’nda sunulan bildiri. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Chan, Kam C. et al. (2010). “Business Ethics Research: A Global Perspective”. Journal of Business Ethics 95 (1): 39-53.
• Comegys, Charles et al. (2013). “Attitudes Toward Business Ethics and Degree of Opinion Leadership of Future Managers in The United States, Finland, and China”. Journal of International Education Research 9 (1): 7-20.
• Eğri, Taha ve Lürfi Sunar (2010). “Türkiye’de İş Ahlakı Çalışmaları: Mevcut Durum ve Yönelimler”. İş Ahlakı Dergisi 3 (5): 41-67.
• Erdener, Carolyn (2011). “Business Ethics as a Field of Teaching, Training, and Research in Central Asia”. Journal of Business Ethics, Global Survey of Business and Economic Ethics 1 (104): 7-18.
• Fatoki, Olawale and Mathew Marembo (2012). “An Investigation into the Attitudes Toward Business Ethics by University Students in South Africa”. African Journal of Business Management 6 (18): 5865-5871.
• Felton, Edward L. and Ronald. R. Sims (2005). “Teaching Business Ethics: Targeted Outputs”. Journal of Business Ethics 60: 377-391.
• Galbraith, Sharon and Harriet Buckman Stephenson (1993). “Decision Rules Used by Male and Female Business Students in Making Ethical Value Judgments”. Journal of Business Ethics 12 (3): 227-233. Geybullayev, Geybulla ve Erol Kurubaş (2002). “Türk Cumhuriyetlerinin Entegrasyonu: Fırsatlar, Sorunlar ve Çözüm Yolları”. SDE İİBF Dergisi 7 (1): 19-45.
• Gölbaşı, Şükran (2009). “Ahlaki Davranışların Kurumsallaşmasında İşletmecilik Okullarının Rolü”. İş Ahlakı Dergisi 2 (4): 21-41.
• Gulova, Asena vd. (2013). “Attitudes towards Business Ethics: An Empirical Study on Turkish Senior Business Students”. 2nd International Conference on Economics, Business Innovation. May 19-20. Copenhagen, Denmark.
• ,Harris, Jared D. et al. (2009). “Ethics and entrepreneurship”. Journal of BusinessVenturing 24: 407–418.
• Jagger, Suzy and Richard Volkman (2013). “Helping students to see for themselves that ethics matters”. International Journal of Management Education 1-9.
• Kacetl, Jaroslav (2014). “Business Ethics for Students of Management”. Social and Behavioral Sciences 10: 9875 – 9879.
• Kum-Lung, Choe and Lau Teck-Chai (2010). “Attitude towards Business Ethics: Examining the Influence of Religiosity, Gender and Education Levels”. International Journal of Marketing Studies 2 (1): 225-232.
• Kutvan, Ali Bülent (2014). “A Research on Managerial Ethics in Azerbaijan Media Organizations”. Academic Journal of Information Technology 5 (16): 21-36.
• Ludlum, M.P. and Sergei Moskaloinov (2005). “Russian Student Views on Business Ethics: PostEnron”. College Student Journal 39 (1): 156-164.
• Lumsden, Jason and Olawale Fatoki (2013). “An Investigation into the Attitudes of Business and Non-business University Students toward Business Ethics in South Africa”. Anthropologist 15 (3): 249-253.
• Nurmakhamatuly, Arman (2009). Kamu ve özel sektör işletmelerinde yöneticilerin iş etiğine ve bireyselciliğe ilişkin tutum ve davranışları üzerinde kültürlerarası bir araştırma: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Türkiye örneği. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Nurmakhamatuly, Arman (2010). “Attitudes and Behaviors towards Business Ethics of Kazakh and Turkish Managers”. Turkish Journal of Business Ethics 3 (5): 69-96.
• Özalp, İnan vd. (2008). “İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinin Kurumsal Sosyal Sorumluluk Algılamaları Üzerine Bir Arastırma”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8 (1): 69–84.
• Özden, Kenan vd. (2014). “Üniversite Öğrencilerinin İş Etiğine Yönelik Tutumları: Kırgızistan ve Türkiye Örneği”. 6. Uluslararası Girişimcilik Kongresi Bildirileri. 24-26 Nisan 2014.
• Phau, Ian and Garick Kea (2007). “Attitudes of University Students toward Business Ethics: A Cross-National Investigation of Australia, Singapore and Hong Kong”. Journal of Business Ethics 72 (1): 61-75.
• Preble, John. F. and Arie Reichel (1988). “Attitudes towards Business Ethics of Future Managers in the U. S. and Israel”. Journal of Business Ethics 7 (12): 941-949.
• Rizvi, Shaheer et al. (2012). “Business Students’ Attitude Towards Business Ethics in Pakistan”. European Scientific Journal 8 (25): 178-188.
• Rossouw, Deon and Christoph Stückelberger (2012). “Global Survey of Business Ethics in Training, Teaching and Research”. Globethics.net Global No. 5. ISBN 978 2 940428 38 0.
• Shields, R. et al. (2013). “Undergraduate Attitudes toward Business Ethics: ACross-Cultural Comparison”. Journal of Studies in Education 3 (4): 72-80.
• Sims, Randi L. and A. Ercan Gegez (2004). “Attitudes towards Business Ethics: A Five Nation Comparative Study”. Journal of Business Ethics 50 (3): 253-265.
• Sims, Randi L. and Dominique Wimmer (2011). “Attitudes Towards Business Ethics: A Study of Austrian Student’s Views”. Academy of Business Disciplines Annual Conference. Fort Myers Beach, FL.
• Small, Michael W. (1992). “Attitudes towards Business Ethics Held by Western Australian Students: A Comparative Study”. Journal of Business Ethics 11 (10): 745-752.
• Yıldırım, Mehmet Halit ve Şerife Uğuz (2012). “İş Etiği ve Üniversite Öğrencilerinin Etik Algılarını Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi 4 (1): 177-187.