Öz
Batı düşüncesi Varlık, Tanrı ve İnsan gibi temel
dünya görüşü veya zihniyet konularında İslam dünyasından çok farklı bir
paradigmaya sahiptir. Öz olarak “ilkesizlik” kavramıyla açıklayabileceğimiz bu
paradigma farklılaşmanın ana sebebidir.
Örneğin Amerikan dünya görüşünün ya da yaşam
felsefesinin gerisinde yatan isimler olarak bizzat Amerikalı düşünürler şu beş
ismi saymaktadır: Darwin, Marx, Freud, James, Dewey. Her bir ismin Varlık,
Tanrı ve İnsan anlayışlarının temelde örtüştüğünü söyleyebiliriz. Onlara T.
Hobbes, F. Nietzsche ve J. P. Sartre da ekleyebiliriz.
Tanrı’dan ateşi “çalan” Prometheusçu insan anlayışı
ile Tanrı’nın “Adem’e eşyanın isimlerini öğrettiğine” inanan insan anlayışı
neredeyse birbirine zıt Tanrı-İnsan ilişkisinden bahsetmektedir. Tanrı’dan
ateşi çalan insanın Tanrı anlayışı ile, Tanrı’nın kendisine bizzat “bilgi”yi
öğrettiği insanın Tanrı anlayışı, sadece farklılıktan ibaret kalmayacak insanın
bilim yapma ve bilgi anlayışına da etkileri olacaktır.
“Hakikat varsa özgürlük yoktur,” ifadesi bir bakıma
bugünkü Batı metafiziğini ve Varlık anlayışını özetler niteliktedir ve buna
göre, eğer bir hakikat varsa da bu “sosyolojik hakikat” olacaktır.
İslam dünyasında ise, özellikle Tanrı-insan ilişkisi konusunda
Tanrı’nın güç, kudret ve azametine halel gelmemesi adına insanın ihmal edildiği
bir kelamî problem hep var olmuştur. Bunun pratik sonucu “cılız insan”
anlayışıdır. Buna rağmen Müslüman dünyanın en azından teoride bir “ilke”si
daima var olmuştur, aynı şeyi bugünün Batı dünyası için söylemek zor görünüyor.
Anahtar Kelimeler
Dünya Görüşü Batı Metafiziği Varlık Tasavvuru Tanrı Tasavvuru İnsan Tasavvuru
Kaynakça
- AYDIN, Mehmet S. “İlim-İslam Münasebeti, Bilgi bilim ve İslam, İSAV Yay. İstanbul 1992.
- AYDIN, Mehmet S. İslam’ın Evrenselliği, Ufuk Kitapları, İstanbul 2000.
- BAUMER, Franklin Le Van, “Batı Düşüncesinin Anaakımları”, Batıya Yön Veren Metinler, Derleyen: Alev Alatlı, Alfa Yay. İstanbul 2014.
- CALVIN, Jean, “Hıristiyan Dininin Kurumları”, Batıya Yön Veren Metinler, Derleyen: Alev Alatlı, Alfa Yay. İstanbul 2014.
- CALVIN, Jean, “Tefecilik Üzerine Mektup”, Batıya Yön Veren Metinler, Derleyen: Alev Alatlı, Alfa Yay. İstanbul 2014.
- CARVALHO, John J. “Overview of The Structure of a Scientific Worldview”, Zygon, 41/1.
- FLEW, Anthony, A Dictionary of Philosophy, Gramercy Books, New York 1999.
- GARAUDY, Roger, İslam’ın Vadettikleri, Çev. S. Akdemir, Pınar Yay. 6. Baskı, İstanbul 1996.
- GAZO, Ernest W. “Batı’da ve İslam’da Allah Anlayışına Felsefi Bir Yaklaşım”, çev. İbrahim Özdemir, İslami Araştırmalar, 3/2.
- GÖKDOĞAN, M. D. “İslam Dünyasında Bir Bilim Rönesansı İhtiyacı ve Koşulları”, Ortaçağ İslam Dünyasında Bilim ve Teknik, Ed. Y. Unat, Lotus Yay. Ankara 2008.
- HAZARD, Paul, Batı Düşüncesindeki Büyük Değişme, Çev. Erol Güngör, Ötüken Yay. İstanbul 1994.
- HEIDEGGER, Martin, Profesör Heidegger 1933’te Neler Oldu? Çev. T. Ilgaz, YKY, 2. Baskı, İstanbu 1995.
- HUNTINGTON, Samuel P. Medeniyetler Çatışması, Der. M. Yılmaz, Vadi Yay. 7. Basım, Ankara 2002.
- KALIN, İbrahim, İslam ve Batı, İSAM Yay., İstanbul 2007..
- LOVERING, Robert P. The Concept of Worldview in Contemporary Philosophy of Religion, Colorado University Press, Colorado 2001.
- MOLCAR, Carol C.- Stuempfig, Daniel W. “Effects of World View on Purpose in Life”, The Journal of Psychology, 122/4.
- NASR, Seyyid H. Makaleler I, Çev. Ş. Yalçın, İnsan Yay, İstanbul 1995.
- NASR, Seyyid H. Söyleşiler, Çev. A. Kot, İnsan Yay, İstanbul 1996.
- NAUGLE, David K. A History and Theory of The Concept of “Weltanschauung” (Worldview), The University of Texas, 1998.
- ÖZEMRE, Ahmet. Y. “İslamiyet’te İlim” Bilgi, Bilim ve İslam, İSAV Yay. İstanbul 1992.
- POPPER, Karl, Açık Toplum ve Düşmanları, çev. M. Tunçay-H. Rızatepe, Liberte Yay. Ankara 2014.
- RAMAZAN, Tarık, İslam: Medeniyetlerin Yüzleşmesi, Çev. A. Meral, Anka Yay. İstanbul 2003.
- RUSSELL, Bertrand, Sorgulayan Denemeler, Çev. N. Arık, Tübitak Yay. Ankara 1997.
- SEZGİN, Fuat, İslam’da Bilim ve Teknik, İstanbul B. Şehir Bel. Kültür A.Ş. Yay. İstanbul 2008.
- SMART, Ninian, Worldviews, Crosscultural Explorations of Human Beliefs, Charles Scribner’s Sons, New York 1983.
- TOKAT, Latif, Varoluşçu Teoloji, Elis Yay. Ankara 2013.
- YILDIRIM, Cemal, Bilim Tarihi, Remzi Kitabevi, 4. Basım, İstanbul 1994.
- ZEIDAN, David, “Typical Elements of Fundamentalist Islamic and Christian Theocentric Worldviews”, Islam and Christian-Muslim Relations, 13/2.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Ekim 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 28 Ekim 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 |