Bâcurî’nin Nübüvvet Anlayışı

Yıl 2023, Sayı: 49, 541 - 566, 30.04.2023

Hamdi Yalçın

https://doi.org/10.28949/bilimname.1230805

Öz

Günümüzde ateizm ve deizm gibi akımların nübüvvet müessesine yaptığı itirazlar, bu meselenin ispatına yönelik yeni literatür çalışmalarını daha önemli kılmaktadır. Bâcûrî’nin nübüvvetin ispatı ve temellendirmesi bağlamında ortaya koyduğu argümanlar, nübüvvet müessesine olan inancın klasik delillerini yansıtması bakımından önem arz etmektedir. Bâcûrî bu konuda genel olarak Eş’arî ve Sünnî çizgiyi takip etmekte bazı noktaları ise tasavvufî şahsiyetlerden yaptığı nakiller ve birtakım kavramlardan hareketle açıklamaktadır. Böylece kelâm ve tasavvuf ilmini mezcetmeye çalışarak iki farklı disiplini birbirine yaklaştırmaktadır. Nübüvveti “insan aklının faal akılla iletişim kurması” şeklinde yorumlayan ve kesbîlik anlayışına zemin hazırlayan filozofların görüşlerini reddeden Bâcûrî, onun vehbî olduğunu, gayret ve cehdle kazanılamayacağını ifade etmektedir. Nübüvvetin aklen ve vâkıa olarak mümkün bir fiil olduğunu ve Allah için zorunluluk ifade edemeyeceğini belirtmektedir. Bâcûrî, reel ve ilkesel olarak nübüvveti muhal gören ve ontolojik anlamda reddeden Sümeniyye ve Berâhime gibi düşünsel akımlara karşı çıktığı gibi nübüvvetin Allah açısından vacip olduğu fikrini ileri süren Mu‘tezile’ye de çıkmaktadır. Hz. Muhammed’in, ruhunun diğer tüm ruhlardan önce yaratıldığını, melek, cin ve insanların yanı sıra tüm nebîlere ve geçmiş ümmetlere de gönderildiğini zikrederek onun sadece Araplara gönderildiğini iddia eden Îsevileri de eleştirmektedir. O, mûcizenin, kerâmet ve irhas gibi hârikulâde olaylardan ve aynı şekilde sihir, büyü ve benzerlerinden farklı olduğunu savunmaktadır. Bu çalışmanın amacı pek çok alanda şerh, haşiye ve müstakil eser kaleme alan 19. yy. âlimlerinden Bâcûrî’nin nübüvvet anlayışını incelemektir. Bu çerçevede makale, geçmişten günümüze uzanan nübbüvvet meselesine yönelik güncel kanaatlerin doğru ve sağlam bir zeminde anlaşılmasına katkı sağlamayı gaye edinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kelam, Bâcûrî, Nübüvvet, Nebî, Mûcize

Bâcûrî’s Approach To Prophet

Öz

Throughout the history of thought, people have been suspicious of the institution of prophecy established by special and chosen intermediaries rather than accepting the existence and unity of Allah. Today, the objections of movements such as atheism and deism to the institution of prophecy make new literature studies more important to prove this issue. The arguments put forward by Ibrahim al-Bacuri (d. 1277/1860) in the context of proof and justification of prophecy are important in terms of reflecting the classical evidences of belief in the institution of prophecy. Bâcûrî generally follows the Ash'ari and Sunni line in this regard, and explains some points based on the transfers he made from Sufi figures and some concepts. Thus, he tries to unite the science of theology and mysticism, bringing two different disciplines closer together. The aim of this study is the 19th century, who wrote commentaries, annotations and independent works in many fields, including the science of kalam. The aim of this study is to examine Bâcurî's understanding of prophecy. Bâcûrî, who is a commentator and also a muhashishi, expressed original opinions on prophecy, as he did in many other points, and added dynamism to this discussion. In this context, the article aims to contribute to the understanding of current opinions on the issue of prophecy from the past to the present on a correct and solid ground. Bâcurî deals with the issue in terms of the definition, possibility, occurrence, nature and proof of prophecy in general, and Hz. It deals with the miracles of the Prophet, his virtue and superiority, in terms of being the last and universal prophet. He defends that it is wahbi to attain the rank of prophethood, and criticizes the opinion holders who claim that it can be won with effort and zeal. Based on this, Bâcurî rejects the views of philosophers who interpret prophecy as "the communication of the human mind with the active mind" and lay the groundwork for the understanding of kasbî. In this context, prophecy and prophecy are not a position assigned to the prophet due to his work or a special quality in him. One of the proofs put forward by Bâcurî regarding the vehbi nature of prophecy is the idea of Hatm-i prophecy. Stating that this thought points to the vehbîness of the prophethood, Bâcurî mentions that saying that he is a kasbî necessitates the disbelief of the person. Because Hz. It is fixed in the text that Muhammad's prophecy constituted the last link of the prophetic tradition. Nassa is a blasphemous claim. In addition, if the prophethood had been won by kasb and cehd, Hz. Those who struggled and worked on this issue after Muhammad should have been prophets. For this reason, Bâcurî accepts prophethood as a grace and benevolence that Allah chooses from among His servants and bestows on whomever He wishes, and clearly reveals that it is not a reward for deeds or a reward for obedience, but a gift from Allah. Bâcurî opposes the intellectual movements such as Sümeniyye and Berâhime, which see prophecy as real and in principle and reject the institution of prophecy in an ontological sense, and also opposes the Mu'tazila, who argues that prophecy is obligatory for Allah. He openly declares that the ideas of these groups in different categories are unacceptable, by revealing that prophethood is an act that is possible mentally and in fact, and that it cannot express necessity for Allah as in other acts. Thus, Bâcurî also opposes the idea of salah-aslah, which is one of the most basic principles of Mu'tazila, expressing the meaning that it is obligatory on Allah to create / do beneficial things, as in the act of sending a prophet. Besides, he also criticizes the Isevis, who claim that Muhammad was sent only to Arabs. He draws attention to the fact that their discourses are out of place, and Hz. He tries to reveal the universality of the Prophet's prophecy. In this context, Mr. He mentions that Muhammad was sent to all prophets and past ummahs as well as angels, jinn and humans. It states that this sending is from the spirit world. It states that his soul was created before all other souls. Bâcurî argues that the miracle is different from the marvelous events such as miracles and irhas, as well as from magic, sorcery and the like. Therefore, the extraordinary events presented by the person who claims to be a prophet to prove his claim and the extraordinary events shown by the soothsayer, magician and blindfolder are different from each other, and it is possible to distinguish one from the other.

Anahtar Kelimeler

Kalam, Bâcûrî, Prophecy, Prophet, Miracle

Kaynakça

• AY, Mahmut. “İşârî Tefsirlerde Hakîkat-i Muhammediyye Anlayışı”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 23 (2010), 77-120.
• BA‘ELEVÎ, Ebî Bekr b. Abdurrahman b. Şihâbüddin. Nevâfihu’l-Verdi’l-Cûrî bi-Şerhi Âkideti’l-Bâcûrî. thk. Muhammed Seyyid b. Yahya ed-Dağıstanî. haz. Muhammed Ebû Bekr Bâzîb. Amman: Dârü’l-Feth, 1442/2021.
• BÂCÛRÎ, İbrâhîm b. Muhammed b. Ahmed. Cevheretü’t-Tevhîd Şerhi: Tühfetü’l-mürîd Tercümesi. çev. Mithat Acat & Beytullah Acat. İstanbul: Mütercim Yayınları, 2018.
• BÂCÛRÎ, İbrâhîm b. Muhammed b. Ahmed. Fethu’l-karîbi’l-mecîd bi-şerhi Bidâyeti’l-mürîd fî ʿilmi’t-tevhîd. thk. Muhammed Abdulkâdir Nassâr. Kahire: Dârü’l-İhsân, 2018.
• BÂCÛRÎ, İbrâhîm b. Muhammed b. Ahmed. Hâşiyetü’l-Bâcûrî ʿalâ Şerhi’l-ʿAkâʾidi’n-Nesefî. haz. Enes Muhammed Adnan eş-Şerfavî & Hüsam Muhammed Yusuf Salih. Dımaşk: Dâru’t-Takvâ, 1441/2020.
• BÂCÛRÎ, İbrâhîm b. Muhammed b. Ahmed. Haşiyetü’l-Bâcûrî alâ Ümmi’l-Berâhîn meaha takrîrati’l- Allame Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed el-Enbâbî ve Allame Ahmed b. Ahmed el-Uchûrî. b.y.: Hâşimî Yayınları, ts.
• BÂCÛRÎ, İbrâhîm b. Muhammed b. Ahmed. Tahkîku’l-makâm ʿalâ Kifâyeti’l-ʿavâm fîmâ yecibü ʿaleyhim min ʿilmi’l-kelâm. thk. Ahmed Ferîd el-Mezîdî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1428/2007.
• BÂCÛRÎ, İbrâhim b. Muhammed b. Ahmed. Tühfetü’l-Mürîd alâ Cevhereti’t-Tevhîd ve meahu Hâşiyetü’t-Tahrîri’l-Hamîd li Mesâili İlmi’t-Tevhîd. Diyarbakır: Mektebetü’s-Seyda, 2017.
• BAĞDÂDÎ, Ebû Mansur Abdulkâhir. Usûlü’d-Dîn. thk. Ahmed Şemseddin. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1423/2002.
• BAĞDÂDÎ, Muhammed Emîn Mîr Selîm el-Bâbânî İsmail Paşa. Hediyyetü’l-ʿÂrifîn Esmâü’l-Müellifîn ve Âsârü’l-Musannifîn. İstanbul: Matbaatü’l-Behiyye, 1951.
• BARLAK, Muzaffer. Kelâm’da Nübüvvet Tartışmaları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• BARLAK, Muzaffer. “Peygamberlikte Vehbîlik ve Kesbîlik”, Sistematik Kelâm. ed. Mehmet Evkuran. Ankara: Bilay Yayınları, 2019.
• BULUT, Halil İbrahim. “Îseviyye, İslâm Dünyasında Ortaya Çıkan İlk Yahudi Mezhebi”. EKEV Akademi Dergisi, 8/18 (2004), 297–317.
• CÂVÎ, Muhammed Nevevî. Şerhu Ticâni’d-Derârî alâ Risâleti’l-Bâcûrî. İstanbul: Mektebetü’l-Hâşimî, 2013.
• CÜRCÂNÎ, Seyyid Şerif. Kitâbü’t-Tarîfât. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1403/1983.
• ÇINAR, Mahmut. “el-Yevâḳīt ve’l-cevâhir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/508-509. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• DEMİRCİ, Mehmet. “Hakîkat-i Muhammediyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/179-180. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• DENİZ, Gürbüz. Kelâm-Felsefe Tartışmaları (Tehâfütler Örneği). Ankara: Fecr Yayınları, 2009.
• EŞ’ARÎ, Ebü’l‐Hasen. Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve İhtilâfu’l-Musallîn. haz. Naim Zerzûr. Beyrut: Mektebetü’l-Âsîre, 1436/2015.
• FÎRÛZÂBÂDÎ, Muhammed Ya’kûb. Kâmûsü’l-Muhît. thk. Mektebetü’t-Tahkîk et-Türâs fî Müesseseti’r-Risâle. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 8. Basım, 1426/2005.
• İBN FÛREK, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen. Mücerredü Makâlâti’ş-Şeyh Ebi’l-Hasan el-Eşʿarî. thk. Daniel Gimaret. Beyrut: Dârü’l-Meşrık, 1987.
• İBN MANZÛR, Ebü’l Fazl el-Ensârî er-Rüveyfî. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sadr, 3. Basım, 1414.
• İSFAHÂNÎ, Ebü’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal er-Râgıb. el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân. thk. Savfân Adnan ed-Dâvûdî. Dımaşk-Beyrut: Dârü’l-Kalem-Dârü’ş-Şâmiyye, 1412.
• KÂDÎ ABDÜLCEBBÂR, Ebü’l-Hasen. Şerhu’l-Usûli’l-Hamse. thk. Abdülkerim Osman. Kahire: Vehbe Yayınları, 3. Basım, 1416/1996.
• KILAVUZ, Ahmet Saim. “Bacûrî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/416. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• KUR’ÂN-I KERÎM MEÂLİ. çev. Halil Altuntaş & Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 12. Basım, 2011.
• ÖZDEMİR, Muhammet. “Gazzâlî’nin Tehâfütü’l-Felâsife Adlı Eserinde Üç Meselenin Ele Alınışı ve İbn Sînâ’nın Görüşleriyle Mukayesesi”. MÜSBE, İstanbul: 2012.
• ŞEHRİSTÂNÎ, Ebü’l-Feth Abdilkerîm. el-Milel ve’n-Nihal. taʿlîk: Ahmed Fehmî Muhammed. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1413/1992.
• TEFTÂZÂNÎ. Sa’düddîn. Şerhu’l- ‘Akâʾid en-Nesefiyye. thk. Ali Kemal. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1436/2014.
• YAVUZ, Salih Sabri. İslâm Düşüncesinde Nübüvvet. İstanbul: İnsan OkurAkademi Yayınevi, 2020.
• YURDAGÜR, Metin. İslâm Düşünce Tarihinde Hatm-i Nübüvvet Meselesi. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15 (1997).
• ZİRİKLÎ, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed b. Alî b. Fâris ed-Dımaşkî. el-Aʿlâm. Beyrut: Dârü’l-ʻİlm liʼl-Melâyîn, 15. Basım, 2002.