ÖZEL EĞİTİM MERKEZİNDE GÖREV YAPAN ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENLERİNİN YAŞADIĞI SORUNLAR

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 46 - 64, 30.12.2024

Ravza Çelik , İlhan Tomanbay , Mehmet Kale , Melike Çelik , Ömer Faruk Bahçehan

https://doi.org/10.20493/birtop.1491008

Öz

Araştırmanın amacı, özel eğitim öğretmenlerinin karşılaştıkları, yaşadıkları sorunlarını ve çözüm önerilerini sunmaktır. Araştırmada; nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Fenomoloji (olgu-bilim) yaklaşımından yararlanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formuyla görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler iki ayrı özel eğitim merkezinde birebir ve yüz-yüze gerçekleştirilmiştir. Katılımcı sayısı, 12 özel eğitim öğretmeninden oluşmaktadır. Analiz sonucunda çıkan araştırma bulguları; özel eğitimde ders saatinin yetersizliği, materyal eksikliği, uygulama sınıfı yetersizliği gibi temel sorunlar belirtilmiştir. Ayrıca düşük ücretler, mesleğe olan toplumsal bakış açısı ve istihdam sorunları da ortaya çıkmıştır. Öğrenciler-arası iletişimde, öğretmen-öğrenci iletişiminde yaşanan sorunlar, özellikle davranış problemleri olan öğrencilerle çalışırken artmaktadır. Materyal eksikliği ve ders saatinin yetersizliği de öğretmenlerin verimli eğitim vermelerini engellemektedir. Öğretmen-veli iletişiminde de bazı eksiklikler bulunmaktadır. Bu durum, öğrencinin evde ve okulda tutarlı bir eğitim almasını zorlaştırmaktadır. Sonuç olarak öğretmeni etkileyen bir faktör diğer bireyleri de etkilemektedir. Özel eğitim öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar ön plana çıkarılarak hem öğretmen hem de öğrencinin verimliliği düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

özel eğitim, özel eğitim öğretmeni, sorun

Etik Beyan

Çalışma için etik izin İstinye Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu’nun 2023/08 sayılı kararı ile alınmıştır. Tüm katılımcılar çalışmanın amaçları, yöntemi ve gizlilik koşulları hakkında bilgilendirilmiştir. Katılımcılardan yazılı olarak bilgilendirilmiş onam alınmış ve anonimliği sağlamak için analiz aşamasında temsili ifadeler kullanılmıştır.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

TBTK-0137-3090

Teşekkür

Araştırma uygulanmasının gerçekleştirilmesinde onay veren TÜBİTAK'a, gizlilik esası dikkate alınması hususunda İstinye Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu Üyelerine, görüşme yapılan Özel Avcılar Başak Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi'ne ve İlk Evin Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi'nde görev alan özel eğitim öğretmenlerine, İstinye Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü akademisyenlerine şükranlarımızı sunmayı borç biliriz.

THE PROBLEMS FACED BY SPECIAL EDUCATION TEACHERS WORKING IN SPECIAL EDUCATION CENTERS

Öz

The aim of the research is to explore the problems faced by special education teachers, their experiences and suggestions. In the research; qualitative research method and phenomenology (case science) approach were used. Interviews were conducted with a semi-structured interview form. The interviews were conducted one-on-one face-to-face at two separate special education centers. The number of participants consists of 12 special education teachers. The research findings obtained as a result of the analysis; The main problems such as insufficient lesson hours, lack of materials, lack of practical classes in special education have been stated. In addition, low wages, a social perspective on the profession and employment problems have also emerged. The problems experienced in inter-student communication and teacher-student communication are increasing, especially when working with students with behavioral problems. Dec. Lack of materials and insufficient lesson hours also prevent teachers from providing effective education. In addition, there are some shortcomings in teacher-parent communication, which makes it difficult for the student to receive a consistent education at home and at school. As a result, a factor that affects the teacher also affects other individuals. By highlighting the problems faced by special education teachers, the efficiency of both teachers and students has been considered.

Anahtar Kelimeler

special education, special education teacher, problem

Proje Numarası

TBTK-0137-3090

Kaynakça

• Ada, S., Baysal, Z. N., Korucu, s. (2005). Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf İçi Olumsuz Davranışlara Gösterdikleri Tepkilerin Karakter Eğitimi ve 2005 İlköğretim Programı Açısından Değerlendirilmesi. Journal of Values Education, 3(10), 9-20. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/302552
• Afat, N. & Çiçek, Ş. (2019). Özel Eğitim Öğretmenliği Lisans Programlarındaki Öğrencilerin Profili ve Alana Yönelik Görüşleri. İZÜ Eğitim Dergisi, 1(1), 68-99. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/716849
• Altınkurt, N. (2008). Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerinde Yaşanılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Kurumsal Akademik Açık Arşivi.
• Aydın, s. & Yılmaz, K. (2023). Özel Eğitim Öğretmenlerinin Karşılaştığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Bir Örneklem Çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(3), 1371-1384. https://doi.org/10.55008/te-ad.1284572
• Aydın, s. (2017). Özel Eğitim Kurumlarında Yaşanan Eğitsel-Yönetsel Yetersizlikler ve Çözüm Önerileri [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. DSpace@İZÜ Kurumsal Akademik Arşivi.
• Aydoğdu, F., & Kılıç, D. (2016). Sınıf, Okul Öncesi ve Özel Eğitim Öğretmenlerinin Aile Katılımına İlişkin Tutumlarının İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 266. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.280813
• Bogdan, R. & Biklen, s. K. (2022). Eğitimde Nitel Araştırma. Pegem Akademi.
• Çağlar, D. (1982). Atatürk ve Cumhuriyet Devrinde korunmaya muhtaç çocuklara sağlanan bakım ve öğretim olanakları. A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 15(2), 1-21. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/801952
• Çetin, Ç. (2004). Özel Eğitim Alanında Çalışmakta Olana Farklı Meslek Grubundaki Eğitimcilerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(1), 41-47. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/159209
• Çiftçi, H. D. (2015). Özel Eğitim Merkezlerinde Çalışan Öğretmenlerin Mesleki Yetkinlik ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 5(1), 221-241. https://doi.org/10.13114/MJH.2015111378
• Çuhadar, C., Bülbül, T., Ilgaz, G. (2013). Öğretmen Adaylarının Bireysel Yenilikçilik Özellikleri ile Teknopedagojik Eğitim Yeterlikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İlköğretim Online, 12(3), 797-807. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/90473
• Demir, A. (2023). İlkokul Yöneticilerinin Özel Gereksinimli Öğrencilere İlişkin Görüşleri: Sorunlar ve Çözüm Önerileri [Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi]. Pamukkale GCRIS Database.
• Demirtaş, H., Arslan, M., Güven, D. (2016). Özel Eğitim Okullarının Yönetimsel Sorunları. E-International Journal of Educational Research, 7(1), 21-49. https://doi.org/10.19160/e-ijer.43400
• Ercan, F. Z., Kırlıoğlu, M., Kalaycı, H. İ. (2019). Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Bu Durumu Kabulleniş Süreçleri ve Bu Duruma Dair Görüşleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(44), 597-628. https://doi.org/10.21560/spcd.v19i49119.459666
• Erdem, M., Meriç, E., & Bayat, D. İ. (2024). Özel Eğitim Öğretmenlerinde Sabır ve İş Doyumu İlişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 59(1), 28. https://doi.org/10.53444/deubefd.1318027
• Işıkhan, V. (2017). Özel Eğitim Alanında Çalışan Personelin Tükenmişlik Düzeylerine Etkide Bulunan Faktörlerinin İncelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 28(1), 7-26. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/515046
• İlgar, Ş. (2017). Öğretmen Adaylarının Özel Gereksinimli Öğrencilerle İlgili Farkındalığının İncelenmesi (İ.Ü. Hasan Ali Yücel eğitim fakültesi örneği). Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 333. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/324707
• Karasu, T. (vd.). (2014). Öğretmenlerin Perspektifinden Özel Eğitimde Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Muş İl Örneği. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 62. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/20403
• Kargın, T. (2003). Cumhuriyetin 80. Yılında Özel Eğitim. Milli Eğitim Dergisi, 1(160) https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/160/kargin.htm .
• Kargın, T. (2007). Eğitsel Değerlendirme ve Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hazırlama Süreci. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8(1), 1-15. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000103
• Kılıç, M. H. (2020). Özel Eğitim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Karşılaştıkları Sorunlar (Merkezefendi ve Pamukkale ilçe örneği). Pamukkale GCRIS Database, 1(1), 12-31. https://doi.org/10.29329/jpee.2020.282.2
• Kodal, B. (2006). Eskişehir İlinde Otistik Çocuklarla Çalışan Özel Eğitim Öğretmenlerinin Yaşadıkları Sorunlar ve Sorunların Çözümüne İlişkin Görüşleri [Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi]. ProQuest Database.
• Krysik, J. L. & Finn, J. (2015). Etkili Uygulama İçin Sosyal Hizmet Araştırması. Nika Yayınevi.
• Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. Bağlam yayıncılık.
• Mengi, A. (2020). Engelli Bireylerin Gözüyle Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerindeki Eğitim Durumlarının İncelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 19-33. https://doi.org/10.33206/mjss.540793
• Orhan, S. & Genç, K. G. (2015). Engellilere Yönelik Ülkemizdeki Özel Eğitim Hizmet Uygulamaları ve Örnek Ülke Karşılaştırması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 35(1), 1. https://doi.org/10.21560/spcd.35323
• Sadioğlu, G. (2012). Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Karşılaştıkları Sorunların İncelenmesi ve Çözüm Önerileri. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 1(1), 4-22. http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11352/4323/Sadio%C4%9Flu.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Sayıta, S. U. & Şirin, M. R. (2000). 1. İstanbul Çocuk Kurultayı İstanbul Çocuk Raporu. İstanbul Çocukları Vakfı Yayınları.
• Subakan, Y. & Koç, M. (2019). Özel Eğitim Gereksinimli Bireylerin Gelişim ve Eğitimlerinde Kullanılan Mobil Cihazlar ve Yazılımlar. Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Dergisi, 3(2), 52. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/586372
• Şahin, S. (2003). Özel Eğitimin Tarihçesi. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• T.C. Millî Eğitim Bakanlığı. (2012). Halkla İlişkiler ve Organizasyon Hizmetleri. megep.meb.gov.tr. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Halkla%20%C4%B0li%C5%9Fkiler%20Kavram%C4%B1.pdf .