6360 Sayılı Kanun Sonrası Büyükşehir Belediyeleri Açısından Mali Özerkliğin Değerlendirilmesi

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 426 - 443, 20.12.2017

Mehmet Dağ , Furkan Kılınç

Öz

Ülkemizde ve dünyada
kamu hizmetlerinin sunumu açısından yerel yönetimlerin rolü ve önemi büyüktür. Bu
nedenle yerel yönetim birimlerinden biri olan belediyelerin sundukları
hizmetlerle orantılı olarak gelir elde etmeleri gerekmektedir. Türkiye’de Büyükşehir
Belediyesi sistemi, gerek uzun yıllara dayanan geçmişi, gerekse 30 ilde uygulanıyor
olmasına bağlı olarak ülke nüfusunun yüzde 70’den fazlasını kapsaması nedeniyle
yerel yönetim birimleri arasında büyük önem kazanmıştır. Büyükşehir Belediyeleri
6360 Sayılı Kanun ile mali yapıları ve sunacakları hizmetler açısından önemli
değişikliklere uğramıştır. Hizmet sunumunda etkinlik ve mali açıdan merkezi
yönetime bağlılığın azaltılması açısından mali özerklik büyük önem
taşımaktadır. Özellikle 6360 Sayılı Kanun sonrası dönemde Büyükşehir
Belediyelerinin mali anlamda özerkliğinin ve bu özerklik derecesinin tespiti
önem kazanmıştır.

            Bu çalışmada mali özerklik kavramı
üzerinde durulduktan sonra 6360 Sayılı kanunun Büyükşehir Belediyelerinin mali
yapısında yol açtığı değişiklikler ele alınacaktır. Daha sonraki kısımda ise
kanun sonrası dönemde ortaya çıkan mali yapının mali özerkliğe etkisi bazı
veriler üzerinden değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Büyükşehir Belediyeleri, Mali Özerklik, Vergi Gelirleri

Kaynakça

• Adıgüzel, Ş. (2014). 6360 Sayılı Yasa’nın Türkiye’nin Yerel Yönetim Dizgesi Üzerine Etkileri: Eleştirel Bir Değerlendirme. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 6(13-14)
• Aksu, İ. Faruk (2012), "On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun", Siyaset, Hukuk ve Yönetim Araştırmaları Merkezi Bilgi Notu No:1.
• Alıcı, Orhan V. (2013). Büyükşehir İlçe Belediyelerinin İdari ve Mali Özerkliği. Yerel Politikalar, (3).127-152.
• Arıkboğa Ü. (2016). Türkiye’de Belediyelerin Gelir Yapısı: Sorunlar ve Çözüm Önerileri/Revenue Structure of Municipalities in Turkey: Problems and Solution Proposals. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33).
• Bağlı, M. S. Mali Yerelleşme Düzeyinin Ölçümü (Mali Özerklik Derecesi)., 2014, Çağdaş Yerel Yönetimler, 23(2)
• Baral, K.J. ve Suvedi, M. (2006), “Fiscal Autonomy: A Comparative Study of Kaski District Development Committee and Lamjung District Development Committee” Janapragyamanch, 7, 1-10.
• Başbakanlık (2005). Türkiye’de Yönetimler Arası Mali İlişkiler: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Ankara: T.C. Başbakanlık.
• Büyükşehir Belediyeleri Bütçe İstatistikleri (http://muhasebat.gov.tr, Erişim Tarihi:23-24.06.2017)
• Çubukçu, D. Ö. (2008). Avrupa birliği çerçevesinde yerel yönetimler ve gelir yapıları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(01), 081-120.
• Demircan, E. S. (2008). Yeni ekonomik düzende küreselleşme yerelleşme bağlamında belediyelerde yeni mali yönetim anlayışı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (30), 99-128.
• Egeli, H., & Diril, F. (2012). Türkiye’de yerel yönetimlerde mali özerklik ve vergilendirme yetkisi. Sayıştay Dergisi, 84, 26-44.
• Erat, V. (2016). Mahalli İdare Birimi Olarak Köyler ve 6360 Sayılı Yasanın Etkileri, Bitlis Eren Üniversitesi Akademik İzdüşüm Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, ss.87-98
• Erat V. ve Kaçer, F., (2016). 6360 Sayılı Kanun Bağlamında Merkezileşme ve Yerelleşme Eğilimi, 10. Kamu Yönetimi Sempozumu, 5-7 Mayıs 2016, İzmir.
• Gül, Z., Akın, S., & Çiftçioğlu, H. (2016). AB Yerel Yönetim Anlayışı: Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi Örneği. Journal of International Social Research, 9(43).
• Günal, A., AVTUR, S., & Dernek, K. O. (2014). 6360 Sayılı Yasanın Yerelleşme Bağlamında Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3).
• Güner, Ayşe (2006), “Yönetimler Arası Gelir Bölüşümü”, “Mali Yerelleşme”, Ed: Ayşe Güner ve Serdar Yılmaz, İstanbul, Güncel Yay., ss. 61-82.
• Güngör, H.(2013) 6360 Sayılı Kanun ve Mali Özerklik, VI. Yerel Yönetimler Mali Yönetimi Forumu, Ankara.
• Gürbüz, M., Yıldırım, U., & Belli, A. (2014). Büyükşehir Belediye Kanunu’nun Kahramanmaraş İli Ölçeğinde Analizi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(5), 102-135.
• İpek, S., & Engin, R. (2016). Belediye gelirleri içinde harcamalara katılma paylarının yeri ve önemi: Çanakkale Belediyesi örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi,14(28),467-481.
• İrdem, İ., & Mutlu, A. (2018) 6360 Sayılı Yasayla “Kır-Kent” Kavramlarının Muğlâklaşması Sorunu ve Olası Sonuçları., KAYSEM 2016, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• İzci F.., & Turan, M. (2013). Türkiye'de Büyükşehir Belediyesi Sistemi ve 6360 Sayılı Yasa ile Büyükşehir Belediyesi sisteminde Meydana Gelen Değişimler: Van Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1).
• Korlu, R. K., & Çetinkaya, Ö. (2015). Türkiye’deki Belediyelerin Mali Özerkliğinin Öz Gelirler Bağlamında Analizi ve Değerlendirilmesi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(4). Mahalli İdareler Faaliyet Raporu, 2013, muhasebat.gov.tr (2017)
• Mevzuat.gov.tr, 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu, www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2464.doc (18.06.2017).
• Özdemir H., & Demirkanoğlu, Y. (2015). 6360 Sayılı Yasaya Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Muhafazakar Demokrat Kimlik Tanımı Üzerinden Bakış: Pekişen İktidarla Merkezileşen Yerel Yönetime Doğru. Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:8, Sayı:2.
• Özer, M. A. (2013). Yerel Yönetimler Reformunda Reform: 6360 Sayılı Kanun’un Düşündürdükleri. Yerel Politikalar, (3).
• Özer, M.A.ve Akçakaya, Murat (2014), Yerel Yönetimler Teorik Boyut, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Ulusoy, A., & Akdemir, T. (2009). Yerel Yönetimler ve Mali Özerklik: Türkiye ve OECD Ülkelerinin Karşılaştırılması Balikesir University Journal of Social Sciences Institute, 12(21).
• Yıldırım, A. (2015) 6360 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu Üzerine, Route Educational and Social Science Journal Volume 2(1), Yılmaz, H, Bağlı, M.S. (2011). Karşılaştırmalı Bir Çerçevede Türkiye’de Mali Yerelleşme Düzeyi ve Belediyelerde Özgelir Yaratma Kapasitesi Üzerinde Etkisi. 4.Yerel Yönetimlerin Mali Forumu (Sunum), 27 Kasım Ankara.
• Yılmaz, S. ve Beriş, Y. (2006). Yönetimler arası mali transferler: teorik çerçeve ve Türkiye uygulaması. (Der.: A. Güner ve S. Yılmaz). Mali yerelleşme: teori ve uygulama üzerine yazılar. İstanbul: Güncel Yayıncılık. s.95-119.
• Yüksel, C . (2016). Yerel Yönetimlerde Kaynak Paylaşım Sistemleri ve 6360 Sayılı Kanun’la Türkiye’deki Değişimler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71 3), 731-756.
• Zengin, O. (2014). Büyükşehir belediyesi sisteminin dönüşümü: Son on yılın değerlendirmesi. Ankara Barosu Dergisi, 72(2), 91-116