Ayasofya’nın Tekrar Camiye Dönüştürülmesi Meselesi ve Fetih Kutlamaları (1950-1970)

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 301 - 307, 31.12.2020

Ahmet İşler

https://doi.org/10.47130/bitlissos.819840

Cited By: 1

Öz

İstanbul’un fethinin sembolü ve Fatih’in emaneti olarak görülen Ayasofya Camii, 24 Kasım 1934’te Bakanlar Kurulu Kararı ile müzeye dönüştürülmüştür. Bu durum muhafazakâr, milliyetçi ve İslamcı kesimleri derinden etkileyen bir hadisedir. Özellikle Tek Parti döneminden sonra müzeye dönüştürülen Ayasofya’nın tekrar ibadete açılması için bir mücadele verildiği görülmektedir. Bu çalışmada 1950-1970 yılları arasında daha çok muhafazakâr/İslamcı düşünürlerin ortaya koyduğu mücadele ele alınmıştır. Yine Ayasofya ile bağlantılı ve Ayasofya meselesini her seferinde gündeme getiren İstanbul’un fethi yıldönümü bağlamında konu irdelenecektir. Ayasofya’nın bir iç mesele olduğu gibi dış politika konusu olduğu da göz önünde bulundurulmaya çalışılmıştır. Burada temel referans kaynağı söz konusu kesimlerin çıkarttığı gazete ve dergiler olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ayasofya,, Fetih Kutlamaları, Muhafazakarlık

Kaynakça

• Akgündüz, A. & Öztürk, S. & Baş, Y. (2005). Üç Devirde Bir Mabet, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Alp, A. R. (1964). “Ayasofya Camii İbadete Açılmalıdır”, Sebilürreşad, Cilt. XV, Sayı: 354.
• Burak, O. (1969). “Tarih Boyunca Milli Türk Talebe Birliği”, Milli Gençlik, Özel Sayı.
• Copeaux, E. (2006). Türk Tarih Tezinden Türk-İslam Sentezine, , çev. A. Berktay, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Coşkuner, K. F. (1964). “Ağlıyan Ayasofya Değil, Ayasofyanın Şahsında Müslüman Türk Milletidir”, Fedai, Sayı:11. Ekinci, E. B. (2013). “Ayasofya Câmii’ni Açmaya Kimin Gücü Yeter?”, http://www.ekrembugraekinci.com/article/?ID=432. Erişim: 27.10.2020.
• Çoruhlu, Y. E & Demir, O & Yıldız, O. (2016). Ayasofya Bilmecesi: Kilise, Cami, Müze, Hangisi?, TAAD, Yıl:7, Sayı:27, s. 17-32.
• Esra Güzel Erdoğan, E. G. (2012). “Bizans Dönemi’nde Ayasofya, Tarihçesi ve Mimari Özellikleri Hakkında Genel Bilgiler”, İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 1. s. 1-7.
• Eyice, S. (1991). “Ayasofya”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 4. cildinde, s. 206-210.
• Kandemir, İ. (2004). Ulu Mâbed Ayasofya, İstanbul: http://www.ulumabedayasofya.com/. Erişim: 25.10.2020.
• Karakoç, S. (1966). “Ayasofyanın Anlamı”, Diriliş, Cilt:2, Sayı: 2.
• Kısakürek, N. F. (1943). “1001 Çerçeveden, Kurtuluş”, Büyük Doğu, Cilt. I, Sayı: 5.
• Kısakürek, N. F. (1949). “1001 Çerçeveden, 500 üncü Yıla Doğru”, Büyük Doğu, Yıl. 5, Sayı: 11.
• Koçak, C. (2019). “Türk Milliyetçiler Derneği’nin Kısa Hikayesi”, Star Gazetesi, 11 Ekim 2015. http://www.star.com.tr/yazar/turk-milliyetciler-derneginin-kisa-hikayesi-yazi-1061933/, Erişim: (15.07.2019).
• Kuzucu, K. (2018). Kahramanı Yaratmak: İttihatçıların Alemdar Mustafa Paşa’yı Hatırlaması, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Öğün, S. S. (1992). Türkiye’de Cemaatçi Milliyetçilik ve Nuretttin Topçu, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Özdemir, H. (2014). “Fatih’in Vakfiyesi Ve Roma’nın Fethi Müjdesi”, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Bülteni, Ayasofya Özel Sayısı, s. 3-5.
• Sebilürreşad. (1952a). “Ayasofya Camii Hakkında Bazı Notlar”, Cilt. V, Sayı: 125.
• Serdengeçti, O. Y. (1952). “Ayasofya”, Serdengeçti, Yıl. 6, Sayı: 17.
• Tağmat, Ç. D. (2014). “Fetih Derneği ve İstanbul’un Fethinin 500. Yılı”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Cilt. 3, Sayı: 4, s. 46-60.
• Tevetoğlu, F. (1951). “500 üncü Yılı Karşılarken: Ayosofya Camîimîz”, Sebilürreşad, Cilt. 5, Sayı: 105.
• Topçu, N. (2016). Büyük Fetih, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Yazgan, M. (1966). “Ayasofya Selam Sana”, İslâm’ın İlk Emri Oku, Cilt. 5, Sayı: 53.
• (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi), BCA. 30.18.01.02. 20.37.18)
• (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi), BCA. 30.18.01.02. 49.79.6).