Yaşar Kemal’s Story “Beyaz Pantolon” as an Example of Semiotic Analysis in Children's Literature

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 124 - 141, 30.12.2023

Ayşe Ebrar Yamaç , Bünyamin Sarıkaya

https://doi.org/10.47130/bitlissos.1276424

Öz

The aim of the research is to analyse Yaşar Kemal’s story “Beyaz Pantolon” at a narrative and discursive level with a semiotic approach. The importance of the research is that there is not any semiotic analysis of Yaşar Kemal’s works in the literature. Document analysis model, one of the qualitative research designs, was used in the study. The material of the research was Yaşar Kemal’s story “Beyaz Pantolon.” Data were collected using a documentary screening model. The data were analyzed using descriptive analysis. The story was analyzed using the steps of semiotic analysis. The work was initially divided into chapters and sections. After determining the general organization of the narrative, agents, axes, narrative trajectory and modalities, figurative contrasts, descriptions, points of view, and the matic roles were identified. The grammar of Yaşar Kemal's narrative was revealed. Suggestions were made in the context of the results.

Anahtar Kelimeler

Children’s Literature, Semiotic Approach, Yaşar Kemal, Beyaz Pantolon

Çocuk Edebiyatında Göstergebilimsel Bir Çözümleme Örneği Olarak Yaşar Kemal’in “Beyaz Pantolon” Adlı Öyküsü

Öz

Araştırmanın amacı Yaşar Kemal’in “Beyaz Pantolon” adlı hikâyesinin göstergebilimsel yaklaşımla anlatısal ve söylemsel düzeyde incelemektir. Alan yazınında, Yaşar Kemal’in eserlerine yönelik göstergebilimsel çözümlemeye rastlanmamış olması araştırmanın önemini oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden doküman analizi modeli kullanılmıştır. Araştırmanın materyalini Yaşar Kemal’in “Beyaz Pantolon” adlı hikâyesi oluşturmaktadır. Yapılan çalışmada belgesel tarama modeliyle toplanan veriler betimsel analiz tekniğine göre çözümlenmiştir. “Beyaz Pantolon” isimli eser, göstergebilimsel çözümleme basamaklarından faydalanılarak analiz edilmiştir. Eser öncelikle bölümlere ve kesitlere ayrılmıştır. Anlatının genel düzenlenişi belirlendikten sonra eyleyenler, eksenler, anlatının izlencesi ile kiplikleri, figüratif karşıtlıklar, betimlemeler, bakış açısı ve izleksel roller belirlenerek Yaşar Kemal’in anlatısındaki yapı ortaya konmuştur. Çalışmada ulaşılan sonuçlar bağlamında öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Edebiyatı, Göstergebilimsel Yaklaşım, Yaşar Kemal, Beyaz Pantolon.

Kaynakça

• Aydın, İ. & Uyar, Y. E. (2022). Göstergebilimsel bir çözümleme örneği olarak Cemil Kavukçu’nun ablam adlı öyküsü. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, (25), 263-298.
• Aydın, İ. & Yıldız, S. (2022). Eğitimde araştırma ve değerlendirmeler. Kılıç, Ç. & Baş, K. & Akgül, M. Ş. (Editör), Çocuk edebiyatında göstergebilimsel bir çözümleme örneği olarak Hasan Ali Toptaş’ın ben bir gürgen dalıyım adlı romanı. (ss. 77-100). Gece Kitaplığı.
• Baş, B. (2010). Söz varlığının oluşumu ve gelişiminde çocuk edebiyatının rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 137-159.
• Bertrand, Dénis (2000). Précis de Sémiotique Littéraire. Nathan.
• Tüfekçi-Can, D. (2014). Çocuk edebiyatı kuramsal yaklaşım. Eğitim Yayınevi
• Günay, V. D. (2002). Göstergebilim yazıları. Multilingual.
• Günay, V. D. (2008). Görsel okuryazarlık ve imgenin anlamlandırılması. Art-e Sanat Dergisi, 1(1), 1-29.
• İşeri, K. (2010). Onuncu Yıl Nutku’nun göstergebilimsel çözümlemesi. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(1), 207-226.
• Kaçar, M. (2019). Yaşar Kemal’in sarı sıcak adlı eserinin kelime grupları yönünden incelenmesi ve Türkçe eğitimine katkısı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Siirt Üniversitesi.
• Kemal, Y. (2016). Beyaz pantolon. Yapı Kredi Yayınları.
• Kıran. A. (1990). Dilbilim-göstergebilim ilişkileri. Dilbilim araştırmaları. Hitit Yayınevi.
• Kıran, A. & Kıran, Z. (2011). Yazınsal okuma süreçleri. Seçkin Yayıncılık.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf
• Sivri, M. & Örkün, B. (2013). Açıl kapı açıl ve açıl bahçe açıl adlı eserlere göstergebilimsel açıdan karşılaştırmalı bir yaklaşım. Humanıtas-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 171-195.
• Şakiroğlu, Y. (2019, 21-23 Haziran). Yaşar Kemal’in çocuğa ve çocuk edebiyatına bakışı [Konferans sunumu özet metin]. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Bilgi Şöleni, Erzurum, Türkiye.
• Şimşek, T. (2014). Çocuk edebiyatı tarihine ön söz. Türk Dili Dergisi, 7(756), 15-58.
• Uçan, H. (2003). Adalet Ağaoğlu'nun “yüksek gerilim” ve “bi sevmekten... bi ölümden” adlı kısa öykülerinin göstergebilimsel bir incelemesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 29-38.
• Uçan, H. (2013). Dilbilim, göstergebilim ve edebiyat eğitimi. Hece Yayınları.
• Uçan, H. (2016). Yazınsal eleştiri ve göstergebilim. İz Yayıncılık.
• Uzdu Yıldız, F. Çapan Tekin, S. & Tülü, T. (2018). Sabahattin Kudret Aksal'ın “Hovarda” adlı öyküsüne yönelik göstergebilimsel bir çözümleme. Journal of International Social Research, 11(61). 189-198.
• Yalçınkaya, S. (2016). Yaşar Kemal’in hikâye ve romanlarında çocuklar üzerine inceleme [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Doğu Akdeniz Üniversitesi.
• Yavuz, M. (2021). Yaşar Kemal’in öykülerinde değerler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (25), 439-451.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (Ed.). (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yiğitbaşı, K. G. (2018). “Yolculuk” adlı çocuk kitabının greimas’ın göstergebilimsel çözümlemesi ile incelenmesi. Middle East Journal of Refugee Studies, 3(1), 53-79.