Ekmeklik Buğday Islah Programlarında Gluten Kalitesinin Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 141 - 151, 29.04.2021

Yaşar Karaduman Arzu Akın Emel Yılmaz Seda Doğan Savaş Belen

https://doi.org/10.46387/bjesr.903338

Öz

Gluten kalitesi, ekmeklik buğdayın birçok farklı son ürüne uygunluğunu belirleyen ana faktördür. Ekmeklik buğday hatlarının nihai ürüne uygunluğunun belirlenmesinde gluten kalitesini değerlendirmek için buğday ıslah programlarında birçok kimyasal ve enstrümantal test kullanılmaktadır. Numune sayısının fazla olduğu, seçim süresinin kısa olduğu ve analizlerin maliyetinin yüksek olduğu durumlarda, gluten kalitesinin değerlendirilmesinde az miktarda numune gerektiren ve hatta doğrudan tam buğday unuyla yapılan küçük ölçekli kimyasal testler tercih edilirken ileri aşamalarda ise daha kapsamlı testler yapılır. Bu çalışmada, Eskişehir Geçiş Bölgesi Tarımsal Araştırma Enstitüsü (GKATE) ekmeklik buğday ıslah programının farklı ıslah evrelerinde materyalleri gluten kalitesinin belirlenmesinde uygulanan yöntemler değerlendirilmiştir. Çalışma, özellikle seleksiyonda ıslah programlarına önemli katkılar sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Gluten Kalitesi, Ekmeklik Buğday, Islah Programı

Destekleyen Kurum

Tarım Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel müdürlüğü

Proje Numarası

TAGEM/TBAD/17/A07/P01/006

Teşekkür

Proje destekleri için Tarım Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü'ne teşekkür ederiz.

Kaynakça

• S. Aydoğan, M. Şahin, A. G. Akçacık, A., B. Demir, T. Yıldırım, S. Hamzaoğlu. “Yağışa dayalı koşullarda bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin (Triticum aestivum L.) verim ve bazı kalite özelliklerinin değerlendirilmesi”, KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, vol. 23, no. 3, pp. 713-721, 2020.
• M. Olgun, Y. Karaduman, N. G. A. Arpacıoğlu, M. Ardıç, O. Koyuncu, O. Sezer, Z. B. Başçiftçi, Z. Ş. Tunca, S. Belen, D. Aydın, D. Katar. “Ekmeklik bu day çeşitlerindeki RGB, HSV ve Lab renk değerleri ile nitrojen dozları ve kalite parametreleri arasındaki ı̇lişki”, Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, vol. 11, no.2, pp. 46-51, 2018.
• Z. Maryami, A. B. Huertas-Garcia, M. R. Azimi, N. Hernandez-Espinosa, T. Payne, F. Cervantes, V. Govindan, M. I. Ibba, C. Guzman. “Variability for glutenins, gluten quality, iron, zinc and phytic acid in a set of one hundred and fifty-eight common wheat landraces from Iran”, Agronomy, vol. 10, no.11, pp. 1797, https://doi.org/10.3390/agronomy10111797, 2020.
• Y. Karaduman, S. Belen, M. Olgun, M. Ceyhan, Y. Kartal, K. Özkan. “Ülkesel ekmeklı̇k buğday alım baremı̇nde ekmeklı̇k buğday çeşı̇tlerı̇nı̇n ayrımı: yapay zeka desteklı̇ örüntü tanıma uygulamalarının kullanılabı̇lı̇rlı̇ğı̇”, Research Journal of Biology Sciences Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, E-ISSN: 1308-0261, vol. 13, no. 2, pp. 45-59, 2020a.
• H. Gül, B. Kara, S. Acun, A. Öztürk, S. Türk Aslan. “Türkiye’nin Göller Bölgesi’nde yetiştirilen buğday çeşitlerinin bazı kalite özellikleri”, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, vol. 7, no. 3, pp. 586–595, doi: 10.30910/turkjans.663641, 2020.
• Y. Karaduman. “Ekmeklik buğday ıslah programları için teknolojik kalitenin değerlendirilmesinde CIMMYT modeli”, Türkiye 13. Ulusal I. Uluslararası Tarla Bitkileri Kongresi, pp. 33-38, 2019.
• W. Bushuk. “Wheat Breeding For End-Product Use, Euphytica, vol. 100, pp. 137-145, 1998.
• P. I. Payne, M. A. Nightingale, A. F. Krattiger, L. M. Holt. “The relationship between HMW glutenin subunit composition and the bread-making quality of British-grown wheat varieties”, Journal of the Science of Food and Agriculture, vol. 40, pp. 51–65, https://doi.org/10.1002/jsfa.2740400108, 1987.
• A. Troccoli, G. M. Borrelli, P. DeVita, C. Fares, N. DiFonzo. 2000. “Durum wheat quality:A multidisciplinary concept”, Journal of Cereal Science, vol. 32, pp. 99-113, 2000.
• N., Hernandes-Espinosa, S. Mondal, E. Autrique, H. G. Santoyo, J. Crossa, J. H., Espino, C. Guzman. Milling, processing and end-use quality traits of CIMMYT spring bread wheat germplasm under drought and heat stress, Field Crops Research, vol. 215, pp. 104–112, https://doi.org/10.1016/j.fcr.2017.10.003, 2018.
• W. S. Veraverbeke, J. A. Delcour. 2002. “Wheat protein composition and properties of wheat glutenin in relation to breadmaking functionality”, Critical Reviews in Food Science and Nutrition, vol. 42, pp. 179-208, 2002.
• C. Guzman, K. Ammar, V. Govindan, R. Singh. “Genetic improvement of wheat grain quality at CIMMYT”, Frontiers of Agricultural Science and Engineering, vol. 6, no. 3, pp. 265-272. https://doi.org/10.15302/J-FASE-2019260, 2019.
• Y. Karaduman, O. Önder, A. Sayaslan, N. Aydın. “Utilization of GlutoPeak tester on whole wheat flour for gluten quality assessment”, Quality Assurance & Safety of Crops & Foods, vol. 11, no. 3, pp. 295-304. https://doi.org/10.3920/QAS2018.1319, 2019.
• Ç. M. Güçbilmez, M. Şahin, A. G. Akçacık, S. Aydoğan, B. Demir, S. Hamzaoğlu, S. Gür, E. Yakışır. “Evaluation of GlutoPeak test for prediction of bread wheat flour quality, rheological properties and baking performance”, Journal of Cereal Science, vol. 90, pp. 102827. https://doi.org/10.1016/j.jcs.2019.102827, 2019.
• G. K. Chandi, K. Seetharaman. 2012. “Optimization of gluten peak tester: A statistical approach, Journal of Food Quality, vol. 35, pp. 69–75, 2012.
• J. Wang, G. G. Hou, T. Liu, N. Wang, J. E. Bock. “GlutoPeak method improvement for aggregation measurement of whole wheat flour”, LWT–Food Science and Technology, vol. 90, pp. 8-14. https://doi.org/10.1016/j.lwt.2017.11.059, 2018.
• Y. Karaduman, A. Sayaslan, A. Akın. “GlutoPik parameters of whole wheat flours for gluten quality evaluation in soft wheat breeding programs”, Journal of Cereal Science, vol. 95, no. 103031, pp. 1-11, https://doi.org/10.1016/j.jcs.2020.103031, 2020b
• G. Çeliker, H. Dizlek. “Glutopik analizinin aynı kategoride yer alan ekmeklik buğday çeşitlerinin (Triticum aestivum L.) sınıflandırma ve değerlendirmesinde kullanılabilirliğinin belirlenmesi”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, vol. 20, pp. 409-424 , 2020.
• Y. Karaduman, A. Akın , S. Türkölmez, Z. Ş. Tunca. “Ekmeklik buğday ıslah programlarında gluten kalitesinin değerlendirilmesi ı̇çin GlutoPik parametrelerinin kullanılabilirliğinin araştırılması”, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, vol. 24, no. 1, pp. 65-74, 2015.
• P. Kolster, C. F., Krechting, W. M. J. Van Gelder. “Quantification of individual high molecular weight subunits of wheat glutenin using SDS-PAGE and scanning densitometry”, Journal of Cereal Science, vol. 15, pp. 49–62, 1992.
• P. K. W., N. E., Pogna, F. Mellini, W. Bushuk. 1989. “Glu-1 allele compositions of the wheat cultivars registered in Canada”, Journal of Genetic & Breeding, vol. 43, no. 1, pp. 53–59, 1989.
• H. Özkaya, B. Özkaya. “Tahıl ve Ürünleri Analiz Yöntemleri”, Ankara. Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü, Gıda Teknolojisi Yayınları, No. 30, Ankara, 2005.
• AACCI. “AACC Method 54-21.01, 46-30.01, 38-12.02”, Approved Methods of American Association of Cereal Chemists, 2010.
• P. C. Williams, F. J. El-Haramein, H. Nakkaoul, S. Rıhawi. “Crop Quality Evaluation Chemistry and Technology”, International Center for Agricultural Research in the Dry Areas (ICARDA), Syria, pp. 13-16, 1986.
• R. J. Pena, A. Amaya, S. Rajaram, A. Mujeeb-Kazi. “Variation in quality characteristics associated with some spring 1B/1R translocation wheats”, Journal of Cereal Science, vol. 12, pp. 105-112, 1990.
• ICC. “Standard Methods of Analysis”, Vienna, Austria, ICC International, 2011.
• M. Koyuncu. “Screening of Local Durum Wheat Varieties in Terms of Important Parameters Affecting the Quality of Pasta”, The University of Gaziosmanpaşa, Department of Food Engineering, Tokat, 2009.