Examining the Relationship Between Hopelessness Levels of Medical Faculty Students and Their Attitudes for Brain Drain

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 396 - 410, 07.08.2025

Duygu Ürek

https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1535951

Öz

Aim: To determine the hopelessness levels and attitudes for brain drain of the students who are candidate physicians, to reveal whether these levels and attitudes differ according to the individual characteristics of the students and whether there is a relationship between these levels and attitudes.
Material and Method: The study was conducted on 4th, 5th and 6th year students enrolled in the faculty of medicine of a state university in the Eastern Black Sea Region. Data were collected through a questionnaire form consisting of “Descriptive Information Form”, “Beck Hopelessness Scale” and “Attitude For Brain Drain Scale”.
Results: Data obtained from 300 students showed that 32.3% of the students experienced moderate or severe hopelessness and their general tendency towards brain drain was above moderate level (57.30 ± 13.30). It was found that students' hopelessness levels showed significant differences in terms of family income level, perception of academic success, desire to work abroad and perceptions of society's approach to physicians. Students' general attitudes for brain drain showed significant differences according to gender, perception of foreign language proficiency, participation in a student exchange program, desire to work abroad and perceptions of society's approach to physicians (p<0.05). In addition, it was determined that the hopelessness level of students were positively correlated with their general attitudes for brain drain (r=0.33).
Conclusion: Brain drain is one of the leading problems of health systems worldwide. Therefore, determining the attitudes of medical students for brain drain before they start practicing their profession and strengthening their sense of hope for the future will play an important role in reducing these attitudes.

Anahtar Kelimeler

Health human resources , Medical students , Hopelessness , Attitude for brain drain

Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Umutsuzluk Düzeyleri ile Beyin Göçüne Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Öz

Amaç: Hekim adayı olan öğrencilerin umutsuzluk düzeyleri ile beyin göçüne yönelik tutumlarını tespit etmek, bu düzey ve tutumların öğrencilerin bireysel özelliklerine göre farklılık gösterip göstermediğini ve bu düzey ile tutum arasında ilişki olup olmadığını ortaya koymaktır.
Gereç ve Yöntem: Çalışma; Doğu Karadeniz Bölgesi’nde bulunan bir devlet üniversitesinin tıp fakültesinde 4., 5. ve 6. sınıfa kayıtlı olan öğrenciler üzerinde yürütülmüştür. Veriler; “Tanımlayıcı Bilgi Formu”, “Beck Umutsuzluk Ölçeği” ve “Beyin Göçüne Yönelik Tutum Ölçeği”nden oluşan anket formu aracılığıyla toplanmıştır.
Bulgular: 300 öğrenciden elde edilen veriler, öğrencilerin %32.3’ünün orta veya şiddetli düzeyde umutsuzluk yaşadığını ve beyin göçüne yönelik genel eğilimlerinin orta düzeyin üzerinde (57.30 ± 13.30) olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin umutsuzluk düzeylerinin aile gelir düzeyi, akademik başarı algısı, yurt dışında çalışma isteği ve toplumun hekimlere yaklaşımı algısı açısından anlamlı farklılıklar gösterdiği bulunmuştur. Öğrencilerin beyin göçüne yönelik genel tutumları ise cinsiyet, yabancı dil düzeyi algısı, öğrenci değişim programına katılma durumu, yurt dışında çalışma isteği ve toplumun hekimlere yaklaşımı algısına göre anlamlı farklılıklar göstermektedir (p<0.05). Ek olarak, öğrencilerin umutsuzluk düzeyinin beyin göçüne yönelik genel tutumlarıyla pozitif olarak ilişkili olduğu belirlenmiştir (r=0.33).
Sonuç: Beyin göçü, dünya çapında sağlık sistemlerinin önde gelen sorunlarındandır. Bu nedenle tıp öğrencilerinin henüz mesleklerini icra etmeye başlamadan beyin göçüne yönelik tutumlarını tespit edip bu tutumları azaltmada geleceklerine dair umut duygularını güçlendirmek önemli rol oynayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık insan kaynağı , Tıp öğrencileri , Umutsuzluk , Beyin göçüne yönelik tutum

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul onayı Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulu’ndan alınmıştır (Karar Tarihi:27.04.2023, Karar No:8, Dosya No:2023/38).

Destekleyen Kurum

Yazar araştırmanın yürütülmesinde bir finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Kaynakça

• Adovor, E., Czaika, M., Docquier, F., Moullan, Y. (2021). Medical brain drain: How many, where and why?. Journal of Health Economics, 76, 102409. doi:10.1016/j.jhealeco.2020.102409
• Ahmad, O. B. (2004). Brain drain: The flight of human capital. Bulletin of the World Health Organization, 82, 797-798.
• Aksu, M., Engizek, S. (2024). Lisans öğrencilerinin umutsuzluk düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (48), 190-224. doi: 10.61904/sbe.1411182
• Aktekin, M., Karaman, T., Senol, Y. Y., Erdem, S., Erengin, H., Akaydin, M. (2001). Anxiety, depression and stressful life events among medical students: A prospective study in Antalya, Turkey. Medical Education, 35 (1), 12-17. doi: 10.1046/j.1365-2923.2001.00726.x
• Alpar, R. (2013). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler (4. gözden geçirilmiş bs.). Ankara: Detay Yayıncılık. AlShamlan, N. A., AlOmar, R. S., Al Shammari, M. A., AlShamlan, R. A., AlShamlan, A. A., Sebiany, A. M. (2020). Anxiety and its association with preparation for future specialty: A cross-sectional study among medical students, Saudi Arabia. Journal of Multidisciplinary Healthcare, 13, 581-591. doi: 10.2147/JMDH.S259905.
• Aluttis, C., Bishaw, T., Frank, M. W. (2014). The workforce for health in a globalized context–global shortages and international migration. Global Health Action, 7 (1), 23611. doi: 10.3402/gha.v7.23611
• Aydin, M. O., Ozkaya, G., Kafa, I. M., Haque, S., Alper, Z. (2023). Hopelessness among medical students caused due to COVID-19 Pandemic linked educational hiatus: A case study of Bursa Uludag University, Türkiye. Sustainability, 15 (4), 1-15. doi: 10.3390/su15043049
• Balsamo, M., Carlucci, L., Innamorati, M., Lester, D., Pompili, M. (2020). Further insights into the beck hopelessness scale (BHS): Unidimensionality among psychiatric inpatients. Frontiers in Psychiatry, 11, 1-10. doi: 10.3389/fpsyt.2020.00727
• Beck, A. T., Weissman, A., Lester, D., Trexler, L. (1974). The measurement of pessimism: The hopelessness scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42 (6), 861-865. doi: 10.1037/h0037562.
• Boniol, M., Kunjumen, T., Nair, T. S., Siyam, A., Campbell, J., Diallo, K. (2022). The global health workforce stock and distribution in 2020 and 2030: A threat to equity and ‘universal’health coverage?. BMJ Global Health, 7 (6), e009316. doi: 10.1136/bmjgh-2022-009316.
• Butt, A., Iftikhar, M., Mahmood, Z. (2022). Correlation in academic performance, purpose in life and hopelessness among final year medical students. Journal of Fatima Jinnah Medical University, 16 (4), 151-155. doi: 10.37018/ZQSZ5339
• Clark, P. F., Stewart, J. B., Clark, D. A. (2006). The globalization of the labour market for health-care professionals. International Labour Review, 145 (1-2), 37-64. doi: 10.1111/j.1564-913X.2006.tb00009.x
• Connell, J., Zurn, P., Stilwell, B., Awases, M., Braichet, J. M. (2007). Sub-Saharan Africa: Beyond the health worker migration crisis?. Social Science & Medicine, 64 (9), 1876-1891. doi: 10.1016/j.socscimed.2006.12.013
• Çam Çelikel, F., Erkorkmaz, U. (2008). Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler ve umutsuzluk düzeyleri ile ilişkili etmenler. Nöropsikiyatri Arşivi, 45 (4), 122-129.
• Dodani, S., LaPorte, R. E. (2005). Brain drain from developing countries: how can brain drain be converted into wisdom gain?. Journal of the Royal Society of Medicine, 98 (11), 487-491. doi: 10.1258/jrsm.98.11.487
• Erdem, Ş., Erdem, Ş., Akbulut, Ö. (2023). Diş hekimlerinin beyin göçüne yönelik tutumları ve yaşam memnuniyetlerinin değerlendirilmesi: Anket çalışması: Kesitsel araştırma. Türkiye Klinikleri Diş hekimliği Bilimleri Dergisi, 29 (3), 419-424. doi: 10.5336/dentalsci.2022-94791
• Erdoğan Kaya, A., Erdoğan Aktürk, B., Aslan, E. (2023). Factors predicting the motivation to study abroad in Turkish medical students: A causal investigation into the problem of brain drain. Journal of Health Sciences and Medicine, 6 (2), 526-531. doi: 10.32322/jhsm.1253308
• Eser, E., Cil, E., Sen Gundogan, N. E., Col, M., Yildirim Ozturk, E. N., Thomas, D. T., ... Turan, M. (2023). Push and pull factors of why medical students want to leave Türkiye: A countrywide multicenter study. Teaching and Learning in Medicine, 1-13. doi: 10.1080/10401334.2023.2229810.
• Filiz, M., Karagöz, M. B., Karagöz, N. (2022). Tıp fakültesi öğrencilerinin beyin göçüne yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (27), 679-692. doi: 10.38155/ksbd.1171838
• Genc, K. (2022). Turkish doctors emigrate amid low pay and rising violence. The Lancet, 400 (10351), 482-483. doi: 10.1016/S0140-6736(22)01524-0
• Güneş, D., Günaydın, N., Amarat, M. (2024). The mediating role of psychological well‐being on the effect of fear of future violent events at work on nurses’ intention to migration. International Nursing Review, 1-8. doi: 10.1111/inr.13001
• Gürgül, S., Şeker, F. B. (2022). Tıp fakültesi öğrencilerinin depresyon, anksiyete, umutsuzluk ve endişe düzeylerinin belirlenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 15 (2), 361-369. doi: 10.26559/mersinsbd.1111159
• İstanbul Ekonomi Araştırma (2022). Türkiye’de doktorların yaşam kalitesi. Erişim Tarihi: 10.08.2024, https://turkiyeraporu.com/wp-content/uploads/2022/05/Doktorlar-Raporu-Mayis-2022.pdf
• Köse Tosunöz, İ., Nazik, E. (2022). Career future perceptions and attitudes towards migration of nursing students: A cross-sectional multicenter study. Nurse Education in Practice, 63, 1-8. doi: 10.1016/j.nepr.2022.103413
• Küçükceran, H., Karaoğlu, N., Çayır, K. E., Küçükşen, K. M., Çukur, Y. C. (2024). Tıp fakültesi öğrencilerinde yaşam doyumu, umutsuzluk düzeyleri ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi. Mevlana Tıp Bilimleri Dergisi, 4 (1), 28-36. doi: 10.56752/Mevmedsci.2024.56
• Lofters, A. K. (2012). The “brain drain” of health care workers: causes, solutions and the example of Jamaica. Canadian Journal of Public Health, 103, e376-e378. doi: 10.1007/BF03404445
• Marchetti, I., Alloy, L. B., Koster, E. H. (2023). Breaking the vise of hopelessness: Targeting its components, antecedents, and context. International Journal of Cognitive Therapy, 16 (3), 285-319. doi: 10.1007/s41811-023-00165-1
• Mollahaliloğlu, S., Çulha, Ü. A., Kosdak, M., Öncül, H. G. (2014). The migration preferences of newly graduated physcians in Turkey. Medical Journal of Islamic World Academy of Sciences, 22 (2), 69-75. doi: 10.12816/0008175
• Öncü, E., Selvi, H., Vayısoğlu, S. K., Ceyhan, H. (2018). Hemşirelik öğrencilerinde beyin göçüne yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Cukurova Medical Journal, 43 (Ek 1), 207-215. doi: 10.17826/cumj.427962
• Öztürk Kaygusuz, T., Erensoy, A. (2020). Tıp fakültesi̇ son sınıf öğrenci̇leri̇ni̇n umutsuzluk düzeyleri̇ni̇n beli̇rlenmesi. Tıp Eğitimi Dünyası, 19 (58), 116-127.
• Sağlık Bakanlığı. (2024a). Sağlık istatistik yıllığı 2023 haber bülteni. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü.
• Sağlık Bakanlığı. (2024b). Sağlık istatistik yıllığı 2022. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1279, Ankara.
• Sancak, B., Selek, S. N., Sarı, E. (2023). Depression, anxiety, stress levels and five‐factor personality traits as predictors of clinical medical students' migration intention: A cross‐sectional study of brain drain. The International Journal of Health Planning and Management, 38 (4), 1015-1031. doi: 10.1002/hpm.3646
• Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C., Tekin, D. (1993). Umutsuzluk ölçeği: Geçerlilik ve güvenirliği. Kriz Dergisi, 1 (3), 139-142. doi: 10.1501/Kriz_0000000045
• Serour, G. I. (2009). Healthcare workers and the brain drain. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 106 (2), 175-178. doi:10.1016/j.ijgo.2009.03.035
• Siyam, A., Dal Poz, M. R. (2014). Migration of health workers: WHO code of practice and the global economic crisis. World Health Organization.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson.
• Türk Tabipler Birliği (TTB). (2023). Erişim tarihi 10.08.2024, https://x.com/ttborgtr/status/1740746140457279822
• Türk Tabipler Birliği (TTB). (2024). Sağlıkta şiddet çalıştayı: Çalıştay raporu. Ankara: Türk Tabipler Birliği Merkez Konseyi.
• Uzun, S. U., Kılıç, B. B., Yıldız, E. (2021, Aralık). Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin beyin göçüne yönelik tutumları ve ilişkili etmenler. Sözel bildiri, 5. Uluslararası, 23. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Ankara.
• Ünlü, H. Y., Daşlı, Y. (2024). Sağlık eğitimi alan öğrencilerin beyin göçüne yönelik tutumları. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 7 (8), 606-621. doi: 10.26677/TR1010.2024.1431
• Yılmaz, İ. A., Dursun, B. (2014). Genç bireylerin umutsuzluk düzeylerinin sosyo-demografik özellikleri ile ilişkisi: Kırklareli Üniversitesi Pınarhisar MYO örneği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 2 (4), 48-79.
• World Health Organization. (2022). Health systems in action: Türkiye. European Observatory on Health Systems and Policies & WHO Europe.