Kadın Sağlık Çalışanlarında Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumların İş-Aile Yaşam Çatışması ile İlişkisi

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 3, 212 - 224, 26.12.2022

Leylicem Seçgin Kevser Tarı Selçuk

https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1150960

Öz

Amaç: Bu çalışmada kadın sağlık çalışanlarında toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumların iş-aile-yaşam çatışması ile ilişkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tipteki bu çalışmaya Türkiye’de herhangi bir sağlık kuruluşunda çalışan, araştırmaya katılmayı kabul eden 542 kadın sağlık çalışanı dahil edilmiştir. Pandemi süreci nedeni ile araştırma verileri Kasım 2021- Mart 2022 tarihleri arasında Google Forms üzerinden oluşturulan Tanıtıcı Bilgi Formu, Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği ve İş-Aile Yaşam Çatışması Ölçeğinin yer aldığı çevrimiçi anketle toplanmıştır. Veri analizinde sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, Students t, ANOVA, Mann Whitney U, Kruskall Wallis H testleri, Bonferroni ve Dunnett’s T3 posthoc testleri, Pearson korelasyon analizi ve çok değişkenli doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. İstatistiksel testlerin anlamlılık düzeyi olarak p<0.05 kabul edilmiştir.
Bulgular: Toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumların eşitlikçi yönde artışının iş-aile yaşam çatışmasının (β:-0.190, p:<0.001) negatif, toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumların eşitlikçi yönde artışının iş aile çatışmasının (β:0.111, p:0.009) pozitif ve aile-iş çatışmasının (β:-0.414, p:<0.001) ise negatif bir öngördürücüsü olduğu saptanmıştır.
Sonuç: Toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumların eşitlikçi yönde artışı iş-aile yaşam çatışmasında azalmayla ilişkilidir. Bu kapsamda kadın sağlık çalışanlarına yönelik endüstriyel sosyal hizmet bağlamında aile dostu politikaların hayata geçirilmesi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet rolü, iş-aile yaşam çatışması, Sağlık çalışanı, Sosyal hizmet

The Relationship Between Attitudes Towards Gender Roles and Work-family-life Conflict in Female Health Workers

Öz

Aim: In this study, it is aimed to examine the relationship between attitudes towards gender roles and work-family-life conflict in female health workers.
Material and Method: This descriptive and correlational study included 542 female health workers working in any healthcare institution in Turkey who agreed to participate in the study. Due to the pandemic process, the research data were collected through an online questionnaire including the Descriptive Information Form, Gender Roles Attitude Scale and Work-Family Life Conflict Scale created via Google Forms between November 2021 and March 2022. Number, percentage, mean, standard deviation, Students t, ANOVA, Mann Whitney U, Kruskall Wallis H tests, Bonferroni and Dunnett's T3 posthoc tests, Pearson correlation analysis and multivariate linear regression analysis were used in data analysis. The significance level of statistical tests was accepted as p<0.05.
Results: It has been determined that egalitarian increase in attitudes towards gender roles was the negative preditor (β:-0.190, p:<0.001) of work-family life conflict, was the positive predictor (β:0.111, p:0.009) of work family conflict and was the negative poredictor (β:-0.414, p:<0.001) of family work conflict.
Conclusion: Egalitarian increase in attitudes towards gender roles was associated with a decrease in work-family conflict. In this context, it is important to implement family-friendly policies in the context of industrial social work for female health workers.

Anahtar Kelimeler

Gender role, Work-family life conflict, Health worker, Social work

Kaynakça

• Akbolat, M., Kahraman, G., Öztürk, T. (2016). Sağlık çalışanlarının iş yaşamında karşılaştıkları iş aile çatışması örgütsel bağlılıklarını etkiler mi?: Sakarya İli Örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2), 153-169.
• Baki, S., Piyal, B. (2020). COVID-19 pandemisi ve benzeri olağanüstü durumlarda sağlık çalışanları açısından iş-aile çatışması. Sağlık ve Toplum Özel Sayı Temmuz – 2020.
• Bakioğlu, F., Türküm, A. S. (2019). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), 717-725.
• Benli, A., Yenihan, B., Öner, M. (2016), Aile hekimlerinin iş tatmin düzeyleri ile yaşadıkları iş-aile çatışması seviyeleri arasındaki ilişki: Kocaeli Örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(27), 415-431.
• Beutell, N. J., Greenhaus, J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of Management Review, 10(1), 76-88.
• Bozkurt Özyolcu, Ç. (2018). İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi Ve İş Doyumu İle İlişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Candoğan, B. (2019). Toplumsal Cinsiyet Rollerinin İş Aile Yaşam Dengesi Tartışmaları İle Yeniden Üretimi. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Çakınberk Karaca, A. (2012),. İş’te Kadın Olmak. Ankara: Nobel Yayınları.
• Çavuşoğlu, O. (2020). Endüstriyel Sosyal Hizmet Bağlamında İş Doyumu Ve İş-Aile Yaşamı Çatışması İlişkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Çetinceli, K., Çarıkçı, İ. (2020). İş-aile çatışması neden ve sonuçları:kuramsal bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (37), 174-192.
• Çoban H. (2014). İş Aile Yaşam Çatışması ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Demirci, M. S. (2015). Toplumsal Cinsiyet Açısından Yeniden Evlenmeler:Kadın ve Erkeklerin Gözünden Niteliksel Bir İnceleme. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara, Türkiye: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dökmen, Z. (2015). Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolojik Açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Efeoğlu, İ. E., Özgen, H. (2007). İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu Ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 237-354.
• Erdilek, M. (2015). Sağlık personelinin iş stresi, iş-aile çatışması ve iş-aile hayat tatminlerine yönelik algılarının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 13 (26), 113-134.
• Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A.-G., Buchner, A. (2007). G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39, 175-191.
• Faul, F., Erdfelder, E., Buchner, A. Lang, A.-G. (2009). Statistical power analyses using G*Power 3.1: Tests for correlation and regression analyses. Behavior Research Methods, 41, 1149-1160.
• García-Cueto, E., Rodríguez-Díaz, F.J., Bringas-Molleda, C., López-Cepero, J., Paíno-Quesada, S., Rodríguez-Franco, L. (2015). Development of the gender role attitudes scale (gras) amongst young Spanish people. International Journal of Clinical and Health Psychology, 15(1), 61-68.
• Gültekin, L., Güneş, G., Ertung, C., Şimşek, A. (2013). Toplumsal Cinsiyet Yansımaları. Ankara: Atılım Üniversitesi Yayınları.
• Güney, S. (2016). Davranış Bilimleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• İçağasıoğlu Çoban, A., ve Özbesler, C. (2011 ). Türkiye'de aileye yönelik sosyal politika ve hizmetler. Aile ve Toplum, (5), 31-41.
• İrge, Necmiye Tülin (2021). İş-Yaşam Dengesini Etkileyen Risk Faktörleri. Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(3), 322-333.
• Karaca, A., Polat Dede, N. (2017). Kamu kurumlarındaki kadın çalışanların iş aile çatışma düzeyleri ile yaşam doyumları arasındaki ilişki: Tunceli örneği. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 150-158.
• Kinnunen, U., Mauno, S. (1998). Antecedents and outcomes of work-family conflict among employed women and men in Finland. Human Relations, 51(2), 157-177.
• Macit, M., K. Ardıç (2018). İşkoliklik, iş aile yaşam çatışması ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(3), 825-844.
• Netemeyer, R.G., Boles, J.S., Mcmurrian, R. (1996). Development and validation of work-family conflict and family-work conflict scales. Journal of Applied Psychology, 80.
• Oruç, E. (2019). Kadın Çalışanların İş-Aile Çatışması ve Yaşam Tatmini Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Özkan, Ç. (2019). İş-aile ve aile-iş çatışması: üniversite personeli üzerine bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(1), 574-596.
• Özmete, E., Eker, I. (2012). İş-aile yaşamı çatışması ve roller:kamu sektörü örneğinde bir değerlendirme. Çalışma İlişkileri Dergisi, (3), 1-23.
• Öztürk, H. İ. (2018). Kadın Öğretmenlerin Evlilik Doyumunu Yordamada İş Aile Yaşam Çatışması ve Tükenmişliğin Rolü. (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Pelit, M. (2019). İş-Aile Yaşam Çatışması: Sakarya Üniversitesi Akademisyenleri Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Polat, Ş., Kutlu, L., Ayyıldız Erkan, H., Afşar Doğrusöz, L. (2018). Bir üniversite hastanesindeki hemşirelerde iş-aile çatışması ile örgütsel sessizlik ve sosyal destek algısı arasındaki ilişkiler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9 (3), 195-204.
• Şaşman Kaylı, D., Şahin, F. (2016). Sosyal Politikanın Cinsiyet Halleri Toplumsal Cinsiyet ve Sosyal Hizmet. Ankara: Nika Yayınevi.
• Tekingündüz, S., Kurtuldu, A., Öksüz, S. (2015). İş-aile yaşam çatışması, iş tatmini ve iş stresi arasındaki ilişkiler. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3 (4), 27-42.
• Uzlu, T. (2018). Okul Müdürlerinin İş-Aile Yaşam Çatışması Düzeyleri ile İş Doyum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Yiğitel, S. (2021). İş-Aile Yaşam Çatışması Ve Zaman Yönetimi Becerilerinin Bireysel Performansa Etkisi: Sivil Havacılık Sektöründe Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.