Ibn Hajar's Evaluation of Some Critics as Exaggerating in the Critique

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 22, 69 - 96, 31.12.2022

İsmail Kurt

https://doi.org/10.51553/bozifder.1186123

Öz

This article is about the claim of Ibn Hajar al-Askalani (d. 852/1449), who criticized some critics for being excessive in their narrator criticism. Our research covers his evaluations were found in his book named Taqrīb at-Tahdhīb. In determining the criticisms in question, the expressions of extrem that Ibn Hajar explicitly pointed out were taken as the basis. Taqrīb at-Tahdhīb consists of short but as many biographies as possible. With this aspect, the book mentioned above has been a reference source. Therefore, Ibn Hajar's criticisms in Taqrīb at-Tahdhīb are of great importance when his authority is taken into account. However, just as he has contributed to the science of rijal by evaluating the critics before him, it is also necessary to make new evaluations that will be a continuation of this understanding of criticism. In this context, firstly the data that will be the subject of our review has been obtained. Afterwards, it has been tried to determine all the evaluations about the narrators, which are the theme of the examination. According to the data obtained, analyzes were carried out to reveal how much Ibn Hajar hit in his criticism of some critics. It is seen that Ibn Hajar bases his claim on extremism on issues such as rijal criticism datas, names of authority in the field of rijal criticism, and if the critic, when evaluating a narrator has bigotry or not. As a result, it is understood that he failed to hit the mark in some of his objections.

Anahtar Kelimeler

Ḥadīth, al-Jarḥ wa-l-Taʿdīl, Ibn Ḥajar, Exaggerating., Taqrīb at-Tahdhīb

İBN HACER’İN BAZI MÜNEKKİTLERİ TENKİTTE AŞIRIYA GİTMEKLE ELEŞTİRMESİ

Öz

Bu çalışma, bazı münekkitleri, yaptıkları râvî tenkidinde aşırı gitmekle niteleyen İbn Hacer el-Askalânî’nin (öl. 852/1449) iddiasının analizini konu edinmektedir. Araştırmamız Taḳrîbu’t-Tehẕîb adlı eserinde tespit edilen ilgili değerlendirmelerini kapsamaktadır. Söz konusu eleştirilerin tespit edilmesinde İbn Hacer’in sarih bir şekilde işaret ettiği aşırılık ifadeleri esas alınmıştır. Taḳrîbu’t-Tehẕîb, kısa ancak olabildiğince fazla biyografiden oluşmaktadır. Bu yönüyle adı geçen eser, sahasında başvuru kaynağıdır. Dolayısıyla İbn Hacer’in Taḳrîbu’t-Tehẕîb’teki eleştirileri, kendisinin otoritesi dikkate alındığında büyük bir önemi haizdir. Bununla birlikte nasıl ki o, kendisinden önceki münekkitleri değerlendirmek suretiyle ricâl ilmine katkılar sunmuş ise bu tenkit anlayışının devamı niteliğinde yeni değerlendirmelerin yapılması da gereklidir. Bu bağlamda öncelikle incelememize konu olacak veriler elde edilmiş, akabinde incelemeye konu olan râvî/ler hakkındaki değerlendirmelerin tamamı tespit edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen veriler üzerinden İbn Hacer’in eleştirisinde ne oranda isabet kaydettiğini ortaya koyacak analizler gerçekleştirilmiştir. İbn Hacer’in aşırılık iddiasında bulunurken ricâl tenkit verileri, hadis alanında otorite isimleri, tenkitte bulunan kimsenin taassup sahibi olup olmaması gibi hususları esas aldığı görülmektedir. Netice itibarıyla onun, bazı itirazlarında isabet kaydetmediği de anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Cerh ve Ta‘dîl, İbn Hacer, Taḳrîbu’t-Tehẕîb, Aşırılık., Taqrīb at-Tahdhīb

Kaynakça

• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî. el-Câmiu’l-müsnedü’s-ṣaḥîḥu’l-muhtaṣaru min umûri Rasûlillâhi ve sünenihî ve eyyâmihî. Riyad: Dâru’s-Selâm, 1419.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî. et-Târîḥü’s-ṣaġîr. thk. Mahmûd İbrâhîm Zâyed. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1986.
• Büyükorhan, Şeyma. Cerh-Ta‘dîl İmamları ve Kategorileri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Cûzcânî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Ya’kûb b. İshâk es-Sa’dî. Aḥvâlü’r-ricâl. nşr. Abdülalîm Abdülazîz Bestevî. Faysalabad: Hadis Akademisi, 1431.
• Çakan, İsmail Lütfi. “Ebü’l-Feth el-Ezdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/319-320. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ömer b. Ahmed. ed-Ḍuafâ ve’l-metrûkîn. nşr. Muvaffak b. Abdullah b. Abdulkadir. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, 1404–1984.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ömer b. Ahmed. el-Müʾtelif ve’l-muḥtelif. nşr. Muvaffak b. Abdullah b. Abdülkādir. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1406/1986.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ömer b. Ahmed. Suâlâtu’l-Berkânî li’d-Dâreḳuṭnî. nşr. Abdurrahim Muhammed Ahmed el-Kaşkarî. Lahor: Kütüphane Cemîlî, 1404/1985.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ömer b. Ahmed. el-’İlelü’l-vâride fi’l-eḥâdîs̱i’n-nebeviyye. thk. Mahfûzu’r-Rahmân Zeynu’l-lâh, Muhammed b. Sâlih b. Muhammed ed-Debbâsî. 15 Cilt. Riyad-Demmâm: Dâru Taybe-Dâru İbnü’l-Cevzî, 1405.
• İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah b. Adî el-Cürcânî. el-Kâmil fî ḍuafâi’r-ricâl. nşr. Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Ali Muhammed el-Muavvid, Abdülfettâh Ebû Sünne. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman. el-Cerh ve’t-ta’dîl. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Fetḥü’l-bârî bi Saḥîḥi’l-Buḥârî. thk. Muhammed Fuad Abdülbâkî vd. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1379.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Lisânü’l-mizân. nşr. Abdülfettâh Ebû Gudde. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1423/2002.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Nüzhetü’n-nazar fi tavdîhi nuhbetü’l-fiker fî mustalahi ehli’l-eser. nşr. Abdullah b. Dayfullah er-Rahîlî. Riyad: Mektebü’l-Melik Fahd, 1422/2001.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Takrîbu’t-Tehzîb. nşr. Muhammed Avvâme. Haleb: Dâru’r-Reşîd, 3. Basım, 1411/1991.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Tehzîbu’t-Tehzîb. Haydarabad: Dâiratü’l-Maârifi’n-Nizâmiyyeti, 1325/1907.
• İbn Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. Kitâbü’l-İlel ve ma’rifetü’r-ricâl. nşr. Vasiyyullah b. Muhammed Abbas. 4 Cilt. Riyad: Dâru’l-Hânî, 2. Basım, 1422/2001.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim et-Temîmî el-Büstî Muhammed b. Hibbân b. Ahmed. Kitâbu’s-Sikât. nşr. Muhammed b. Abdülmuîd Hân. 10 Cilt. Haydarabad: Dâiratü’l-Maârifi’l-Osmâniyye, 1319/1973.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim et-Temîmî el-Büstî Muhammed b. Hibbân b. Ahmed. Kitâbü’l-Mecrûḥîn mine’l-muḥaddisîn. nşr. Hamdî Abdülmecid es-Silefî. 2 Cilt. Riyad: Dâru’l-Sumeyî, 1420/2000.
• İbn Maîn, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Maîn b. Avn b. Ziyâd b. Bistâm b. Abdurrahman. Suâlâtu İbnü’l-Cüneyd li Ebî Zekeriyyâ Yaḥyâ b. Maîn. thk. Ahmed Muhammed Nur Seyf. Medine: Mektebetü’d-Dâr, 1988.
• İbn Maîn, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Maîn b. Avn el-Bağdâdî. Târîḫu Yaḥyâ b. Maîn. nşr. Ahmed Muhammed Nur Seyf. Mekke: Merkezü’l-Bahsi’l-’İlmî, ts.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. ed-Ḍuafâ ve’l-metrûkîn. nşr. Abdullah el-Kâdî Ebü’l-Fidâ. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406/1986.
• İclî, Ebü’l-Hasan Ahmed b. Abdullah b. Sâlih. Ma’rifetü’s-sikât min ricâli ehli’l-ilmi ve’l ḥadîsi ve mine’d-ḍuafâi ve zikri mezâhibihim ve aḥbârihim. nşr. Abdülalîm Abdülazîm el-Bestevî. 2 Cilt. Kahire: Matbaʿatü’l-Medenî, ts.
• İsmail, Mohammad Yusuf Mohammad. Ebû İshâk el-Cüzcânî (259/873) ve Ahvâlü’r-Ricâl Adlı Eseri. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Karagözlü, Mustafa Macit. Zayıf Râviler Duafâ Literatürü ve Zayıf Rivâyetler. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2014.
• Karahan, Abdullah. “İbn Hazm’ın Râvi Tenkidinde Eleştirilen Yönlerinin Onun Tenkitçi Kimliğine Etkisi -el-Muhallâ Çerçevesinde Değerlendirme-”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/1 (2007), 121-152.
• Köktaş, Yavuz – Kurt, İsmail. “İbn Hibbân’ın Kitâbü’l-Mecrûhîn’deki Ricâl Tenkit Metodu”. Turkish Studies Comparative Religious Studies 14/4 (2019), 713-725. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.39893
• Kurt, İsmail. Hicrî Dördüncü Asır Ricâl Tenkidinin Mukayeseli İncelenmesi. İstanbul: Cinius Yayınları, 2020.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. thk. Beşşâr Avvâd Ma’ruf. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım, 1983.
• Moğultay b. Kılıç, Ebû Abdullah Alâuddîn. İkmâlü Tehzîbi’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. nşr. Âdil b. Muhammed, Üsâme b. İbrâhîm. 12 Cilt. Kahire: el-Fârûk el-Hadîsiyye li’t-Tıbâati ve’n-Neşr, 1422/2001.
• Nassâr, Rafet - İslîm, Leylâ Muhammed. “er-Ruvât ellezîne teakkabe fîhim el-İmâm İbn Hacer ale’l-Eimmeti bi Kavlihî ‘Tüküllime fîhi bilâ Hucce’ ve Kavlihî ‘Tüküllime fîhi bilâ Müstened’ ve Kavlihî ‘Du’ife bilâ Müstened’, ‘Dâifun Efrate men Nesebehû ile’l-Kizb’ ve Kavlihî ‘Galeta men Tekelleme fîhi’”. Mecelletü’l-Buhûsu’l-İslâmiyye 2/9 (2016), 259-284.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman b. Şuayb. Kitâbu’d-Ḍuafâ ve’l-metrûkîn. nşr. Mahmûd İbrâhîm Zâyed. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1406/1986.
• Öz, Mustafa. “Nâsıbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/393. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Polat, Selahattin. “Cerh ve Ta’dîl’in Tenkidi”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/2 (Ocak 1985): 221-248.
• Polat, Selahattin. “Mutâbaat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/180-181. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Şuayb el-Arnaût - Beşşâr Avvâd Ma’ruf. Taḥrîru Takrîbü’t-Tehzîb. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1997.
• Ukaylî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Amr b. Mûsâ b. Hammâd. ed-Ḍuafâu’l-kebîr. nşr. Abdülmu’tî Emin Kal’acî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Yıldırım, Enbiya. “Bir Büyük Muhaddisin Ardından: Şuayb el-Arnaût (1928-2016)”. İslam Araştırmaları Dergisi 36 (Aralık 2016), 215-221. https://doi.org/10.26570/isad.327267
• Yücel, Ahmet. “Sadûk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/431. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Men tüküllime fîhi ve hüve müves̱s̱aḳ. nşr. Abdullah b. Dayfullah er-Rahîlî. Medine: Mektebetü’l-Melik Fahd el-Vataniyye, 1426/2005.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Mîzânu’l-i’tidâl fî naḳdi’r-ricâl. nşr. Ali Muhammed Bicâvî. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Târîḫu’l-İslâm ve vefayâti’l-meşâhiri ve’l-a’lem. nşr. Beşşâr Avvâd Ma’ruf. 17 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 1423/2003.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân et-Türkmânî el-Fârikî ed-Dımaşkî. el-Kâşif fî ma’rifeti men lehû riyâyetün fi’l-Kütübi’s-Sitteti. thk. Muhammed Avvâme, Ahmed Muhammed el-Hatîb. Cidde: Dâru’l-Kıble, 1992.