YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ İLE UYKU KALİTESİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 3, 48 - 56, 03.12.2014

Sibel Şentürk

Öz

ÖZET
Amaç: Bu çalışma, yoğun bakım hemşirelerinin tükenmişlik düzeyleri ile uyku kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapıldı.
Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı tipteki bu çalışma, yoğun bakım ünitesinde çalışan ve araştır- maya katılmayı kabul eden 53 hemşireyle yapıldı. Veriler Kişisel Bilgi Formu, Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) ve Pittsburgh Uyku Kalitesi Ölçeği (PUKİ) ile toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde yüzdelik dağılımlar, Mann-Whitney U testi, Kruskall Wallis Varyans Analizi ve Sperman Korelasyon Analizi kullanıldı.
Bulgular: Araştırmaya katılan yoğun bakım hemşirelerinin duygusal tükenme alt boyutu puan or- talaması 14.45 ± 7.86, duyarsızlaşma alt boyutu puan ortalaması 3.92 ± 3.41, kişisel başarısızlık alt boyutu puan ortalaması 9.77 ± 3.92 olup, toplam PUKİ puanları ise 7.86 ± 3.58’di. Mesleği isteyerek seçme, mesleği değiştirmeyi düşünme, iş yaşamından memnun olma ve yoğun bakım ünitesinin kaygı düzeyini arttırdığını düşünme ile duygusal tükenme alt boyutu puan ortalamaları- nın istatistiksel olarak anlamlı derecede daha yüksek olduğu (p<0.01), uyku kalitesi toplam puanı ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma alt boyutları puan ortalamaları arasında ise pozitif yönde ve anlamlı düzeyde bir ilişkinin olduğu saptandı (p< 0.01).
Sonuç: Yoğun bakım hemşirelerinin uyku kalitesinin kötü olduğu ve düşük düzeyde tükenmişlik yaşadıkları ve aralarında anlamlı bir ilişki olduğu bulundu.
Anahtar Kelimeler: Tükenmişlik; Uyku kalitesi; Yoğun bakım hemşiresi.

ABSTRACT
Objective: This study was conducted in order to explore burnout levels and to evaluate the correlation between quality of sleep in the intensive care unit nurses.
Mateials and Methods: This study; which was descriptively conducted, was made with 53 nurses who worked at the intensive care unit and accepted to participate in the study. The data were collected using Personal Information Form, Maslach Burnout Inventory and Pittsburgh Sleep Quality Index. For the data evaluation; percentages, Mann-Whitney U test, Kruskall Wallis Variances Analysis and Spearman’s Correlation Analysis were used.
Findings: Mean score for emotional exhaustion of the participant intensive care nurses was 14.45 ± 7.86, mean score for depersonalization was 3.92 ± 3.41, mean score for personal accomplishment was 9.77 ± 3.92 and total PSQI score was 7.86 ± 3.58. It was found out that there was a statistically high correlation between choosing the profession voluntarily, idea to change the profession, being satisfied with the profession and idea that working at the intensive care unit increased anxiety level and mean scores for emotional exhaustion (p<0.01); and a positive and significant correlation existed between sleep quality total score and mean scores for emotional exhaustion and depersonalization (p< 0.01).
Result: It was found out that intensive care unit nurses had poor quality of sleep and there was a significant correlation among the subscales of burnout inventory and poor quality of sleep.
Key Words: Burnout, Sleep quality, Intensive care nurse.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik; Uyku kalitesi; Yoğun bakım hemşiresi.

Kaynakça

• Ardıç K, Polatcı S. Tükenmişlik sendromu ve madalyonun öbür yüzü: işle bütünleşme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2000; 32(1): 21-46.
• Yıldırım M.H, İçerli L. Tükenmişlik sendromu: Maslach ve Kopenhag tükenmişlik ölçeklerinin karşılaştırmalı analizi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi. 2010;2(1): 123-31. Maslach C, Schaufeli WB, Leiter MP. Job burnout. Annual Review Psychology. 2001; 52(6): 397-422.
• Bakker A, Le Blanc MP, Schaufeli BW. Burnout contagion among intensive care nurses. Journal Of Advenced Nursing. 2005; 51(3): 276-87.
• Iglesias MEL, Vallejo RBB, Fuentes PS. The relationship between experiential avoidance and burnout syndrome in critical care nurses: A cross-sectional questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies. 2010; 47(1): 30-7.
• Poncet MC, Toullic P, Papazlan L. Burnout syndrome in critical care nursing staff. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 2007; 175(7):698-704.
• Åkerstedt T, Knutsson A, Westerholm P. Sleep disturbances, work stress and work hours: A cross-sectional study. Jornal of Psychosomatic Research. 2002; 53(3): 741
• Engin E, Özgür G. Yoğun bakım hemşirelerinin uyku düzen özelliklerinin iş doyumu ile ilişkisi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2004; 20(2): 45- 55.
• Karagözoğlu S, Bingöl N. Sleep quality and job satisfaction of turkish nurses. Nursing Outlook. 2008; 56(6): 298-307.
• Sönmez S, Ursavaş A, Uzaslan E. Vardiyalı çalışan hemşirelerde horlama, uyku bozuklukları ve iş kazaları. Türk Toraks Dergisi. 2010; 11(2): 105-8.
• Åkerstedt T, Landström U. Work place counter measures of night shift fatigue. International Journal of Industrial Ergonomics. 1998; 21(3-4): 167-178.
• Shen J, Botly LCP, Chung SA. Fatigue and shift work. Journal of Sleep Research. 2006; 15(1): 1-5.
• Kahıll, S. Symptoms of professional burnout: A review of the empirical evidence. Canadian Psychology. 1988; 29(3): 284Smith L, Tanigawa T, Takahashi M. Shiftwork locus of control, situational and behavioural effects on sleepiness and fatigue in shiftworkers. Industrial Health. 2005; 43(2): 151Vela-Bueno A, Moreno-Jimenez B, Rodriguez-Munoz A.
• Insomnia and sleep quality among primary care physicians with low and high burnout levels. Journal of Psychosomatic Research. 2008; 64(4): 435-42.
• Ekstedt M, Soderstrom M, Akerstedt T, Nilsson J, Perski A. Disturbed sleep and fatigue in occupational burnout. Scandinavian Journal of Work Environment & Health. 2006; 32(2): 121-31.
• Ekstedt M, Söderström M, Akerstedt T. Sleep physiology in recovery from burnout. Biological Psychology. 2009; 82(4): 267Dizer B, İyigün E, Kılıç S. Yoğun bakım hemşirelerinin tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi. Yoğun Bakım
• Hemşireliği Dergisi 2008; 12(1-2): 1-11.
• Maslach C, Jackson SE. The Measurement of Experience Burnout. Journal of Occupational Behavior.1981; 2(2):99
• Çam O. Tükenmişlik envanteri’nin geçerlik ve güvenirliğinin araştırılması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. Türk Psikologlar Derneği. 1992;2(2): 155Buysse DJ, Charles F, Reynolds CF. The pittsburg sleep quality index: A new intrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Research. 1989; 28(7): 193-213.
• Ağargün MY, Kara H, Anlar Ö. Pittsburgh uyku kalitesi indeksi’nin geçerliliği ve güvenirliliği. Türk Psikiyatri Dergisi. 1996; 7(2): 107-15.
• Çoban S, Yılmaz H, Ok G, Erbüyün K, Aydın D. Yoğun bakım hemşirelerinde uyku bozukluklarının araştırılması. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi. 2011; 9(1): 59-63.
• Luz EMS, Marqueze E, Moreno C. Job satisfaction and sleep quality in nursing professionals. Sleep Science. 2011; 4(2): 49-51.
• Barboza JIRA, Moraes EL, Pereira EA, Reimão RNAA. Evaluation of the sleep pattern in Nursing professionals working night shifts at the Intensive Care Units. Einstein. 2008; 6(3): 296-301.
• Demir Zencirci A, Arslan S. Morning-evening type and burnout level as factors influencing sleep quality of shift nurses: a questionnaire study. Croatian Medical Journal. 2011; 52(8): 527-37.