ADALET VE KALKINMA PARTİSİ DÖNEMİNDE KADINLARA YÖNELİK DÖNÜŞÜMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2017, Sayı: ICOMEP 2017 ÖZEL SAYISI, 28 - 42, 31.12.2017

Öznur Yavuz Hamza Ateş

Öz

Türkiye’nin
siyasi ve ekonomik açıdan son derece çalkantılı bir dönemi olan 2001 yılında
kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), on beş yıldır tek başına iktidar
konumunu sürdürmektedir. AK Parti’nin başarısındaki en önemli unsur,
Türkiye’deki dönüşüm ve çizdiği yol haritasıdır. Bu dönüşümlerden biri de kadın
sorununu bir demokrasi sorunu olarak gören AK Parti döneminde kadının
geleneksel rolünde gözle görülür şekilde yaşanan yeniliklerdir. AK Parti’nin
iktidara geldiği 2002 yılından günümüze kadar AK Parti hükümetlerinin, toplumun
yarısını oluşturan kadınların sosyal, kültürel, ekonomik, siyasi ve toplumsal
alandaki dezavantajlı konumlarını avantaja çevirmek için gerek mevzuat, gerekse
reform düzeyinde uygulamalar ile pek çok adım attığı yadsınamaz bir gerçektir.
Bu adımlar; kadınların hakları, bireysel ve toplumsal olarak güçlenmeleri,
karar alma mekanizmalarındaki etkinliklerinin artırılması, eğitim kalitelerinin
artırılması, pozitif ayrımcılıklarının sağlanması, istihdamlarının artırılması
olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, AK Parti Hükümeti’nin uyguladığı
kadın odaklı düzenlemeler, iyileştirme ve yenilikler; anayasa, kadına yönelik
şiddet, kadın ve istihdam, eğitim, sağlık, sosyal güvenlik, siyaset ve diğer
sosyal politikalar ana başlıkları üzerinden değerlendirilecektir. Böylelikle on
beş yıllık AK Parti iktidarının gerçekleştirdiği değişim ve dönüşümün
kadınların yaşamlarına nasıl etki ettiği ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Adalet ve Kalkınma Partisi, Kadın, Kadın Hakları, Dönüşüm

ASSESSMENT OF WOMEN'S TRANSFORMATION IN THE JUSTICE AND DEVELOPMENT PARTY PERIOD

Öz

            The Justice and Development Party (AK Party), which was established in 2001, a very turbulent period in terms of political and economic aspects of Turkey, has been in power for fifteen years. The most important element of the success of the AK Party is the roadmap of transformation in Turkey. One of these transformations is the visible changes in the traditional role of women, in that the government have began to approach the problems of women as a democracy issue. It is an undeniable fact that the AK Party governments have taken many steps to improve the status and position of women in the Turkish society in terms of social, cultural, economic, political and social aspects. These steps include improvements in women\'s legal rights, individual and societal empowerment of women, increasing the quality of education, ensuring positive discrimination for women and increasing woman employment. This study explores AK Party governments policies of pro-women reform such as the changes in the Constitution, steps taken to halt violence against women, efforts to increase woman employment in both private and public workplaces, and pro-women improvements in education, health, social security, politics and social policy fields. By this way the study will reveal how pro-women policies have affected lives of women in Turkey under AK Party governments of the last 15 years.

Anahtar Kelimeler

Justice and Development Party, Women, Women's Rights, Transformation

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü. (2004). Türk Ceza Kanununun Yürürlükten Kaldırılmış Hükümleri. 01 30, 2017 tarihinde http://www.adlisicil.adalet.gov.tr/pdf/765.pdf adresinden alındı.
• Arslan, R. (2015). 98 Kadın Milletvekili Başarı Değil. 10 29, 2017 tarihinde BBC: http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/06/150608_kadin_kader_gs2015 adresinden alındı.
• Aydın, Ö. D. (2004). Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar. 05 05, 2017 tarihinde Türk Hukuk Sitesi: http://www.turkhukuksitesi.com/makale_175.htm adresinden alındı.
• BBC. (2008). TBMM’den Türbana Onay. 04 28, 2017 tarihinde BBC: http://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2008/02/080209_turkey_2update.shtml adresinden alındı.
• Benli, F. (2011). 1964 – 2011 Türkiye’de ve Dünyada Başörtüsü Yasağı Kronolojisi. İnsan Hakları ve Mazlumlar İçin Dayanışma Derneği.
• Centel, N. (2012). 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Cinsel Saldırı Suçu ve Cinsel Suçlar Değişiklik Tasarısı’nın Değerlendirilmesi. Türkiye Barolar Birliği Dergisi(99), 269-290.
• Cılga, İ. (2002). Aile Mahkemeleri Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme. Aile ve Toplum Dergisi, 2(5), 52-60.
• Çaha, H., Aydın, E., & Çaha, Ö. (2014). Değişen Türkiye’de Kadın. İstanbul: KADEM.
• Devlet Personel Başkanlığı. (2016). Kamu Personelinin Cinsiyet Dağılımı. 02 03, 2017 tarihinde DPB: http://www.dpb.gov.tr/tr-tr/istatistikler/kamu-personeli-istatistikleri adresinden alındı.
• Devlet Personel Başkanlığı. (tarih yok). İstihdam Türüne Göre Kamu Personelinin Cinsiyet Dağılımları. 02 03, 2017 tarihinde DPB: http://www.dpb.gov.tr/tr-tr/istatistikler/kamu-personeli-istatistikleri adresinden alındı.
• Eğitim Bir-Sen. (2016). Eğitime Bakış 2016 İzleme ve Değerlendirme Raporu. Ankara: Eğitim Bir-Sen Yayınları.
• Ergün, K., & Dinçer, T. (2011). Türkiye’de İşgücü Piyasası Sorunları ve Çözüm Önerileri. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Araştırma Raporu: 2011.
• Filiz, O. (2011). Türkiye’de Aile Mahkemeleri Uygulaması ve Uygulamanın Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Aile ve Toplum Dergisi, 7(25), 73 – 96.
• Gürcanlı, Z. (2014). İşte Seçilen Kadın Başkanlar. 10 25, 2017 tarihinde Hürriyet: http://www.hurriyet.com.tr/iste-secilen-kadin-baskanlar-26138818 adresinden alındı.
• KADER. (2014). Yerel Seçim Kampanyaları. 12 25, 2016 tarihinde Kader: http://www.ka-der.org.tr/tr-TR/Page/News/30/yerel-secim-kampanyalari.html?bid=410 adresinden alındı.
• Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2008). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2008-2013. Ankara: KSGM.
• Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2016). Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımı ve İstihdamı. 07 11, 2017 tarihinde T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü: http://kadininstatusu.aile.gov.tr/yayinlar/dagitimda-olan-yayinlar/dagitimda-olan-yayinlar adresinden alındı.
• Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2017). Türkiye’de Kadın. 11 04, 2017 tarihinde T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü: http://kadininstatusu.aile.gov.tr/uygulamalar/turkiyede-kadin adresinden alındı.
• Korkusuz, G. (2013). Cinsel Saldırı Suçu (TCK md. 102) . İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 71(1), 815-854.
• Kuyaksil, A. (2009). Türk Anayasalarında Kadın Hakları ve Gelişimi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 328-352.
• Mevzuat Bilgi Sistemi. (2003). İş Kanunu. 05 15, 2017 tarihinde Mevzuat Bilgi Sistemi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf adresinden alındı.
• Mevzuat Bilgi Sistemi. (2004). Büyükşehir Belediyesi Kanunu. 08 05, 2017 tarihinde Mevzuat Bilgi Sistemi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5216.pdf adresinden alındı.
• Mevzuat Bilgi Sistemi. (2005). Belediye Kanunu. 06 09, 2017 tarihinde Mevzuat Bilgi Sistemi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf adresinden alındı.
• Mevzuat Bilgi Sistemi. (2005). İl Özel İdaresi Kanunu. 02 05, 2017 tarihinde Mevzuat Bilgi Sistemi: http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.5302&sourceXmlSearch=&MevzuatIliski=0 adresinden alındı.
• Özer, Y. (2012). Türkiye’de Evlilik İçi Tecavüz Suçu Tartışmaları. Kadın Araştırmaları Dergisi, 2(11), 1-20.
• Resmi Gazete. (2001). Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun, Kanun No: 4709, Sayı: 24556 (Mükerrer). 11 02, 2017 tarihinde Resmi Gazete: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2001/10/20011017M1.htm adresinden alındı.
• Resmi Gazete. (2004). Personel Temininde Eşitlik İlkesine Uygun Hareket Edilmesi, 2004/7 Sayılı Başbakanlık Genelgesi”, Sayı: 25354,. 10 27, 2017 tarihinde Resmi Gazete: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/01/20040122.htm#11 adresinden alındı.
• Resmi Gazete. (2004). Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun, Kanun No: 5170, Sayı: 25469. 10 02, 2017 tarihinde Resmi Gazete: http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/05/20040522.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/05/20040522.htm adresinden alındı.
• Resmi Gazete. (2004). Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik, Sayı: 25548. 05 15, 2017 tarihinde Resmi Gazete: http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/08/20040809.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/08/20040809.htm adresinden alındı.
• Resmi Gazete. (2006). Çocuk ve Kadınlara Yönelik Şiddet Hareketleriyle Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi İçin Alınacak Tedbirler, 2006/17 Sayılı Başbakanlık Genelgesi, Sayı: 26218. 07 19, 2017 tarihinde , http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/07/20060704-12.htm adresinden alındı.
• Resmi Gazete. (2007). Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Sayı: 26483, Kanun No: 5615. 08 30, 2017 tarihinde Resmi Gazete: http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/04/20070404.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/04/20070404.htm adresinden alındı.
• Resmi Gazete. (2011). Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Sayı: 27857, Kanun No: 6111. 04 15, 2017 tarihinde http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/02/20110225M1-1.htm adresinden alındı.
• Sav, A., & Sav, N. (2013). Usulüne Göre Yürürlüğe Konulmuş Temel Hak ve Özgürlüklere İlişkin Milletlerarası Antlaşmaların Özü ve Kapsamı Hakkında. Türkiye Barolar Birliği Dergisi(109), 401-408.
• T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı. (2013). Türkiye Tarafından Hazırlanan 2012 Yılı İlerleme Raporu Yapılan Çalışmalar ve Kaydedilen İlerlemeler. Ankara: T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı. (2010). Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu Türkiye 2010. 09 04, 2017 tarihinde Sürdürülebilir Kalkınma Türkiye: http://www.surdurulebilirkalkinma.gov.tr/wp-content/uploads/2016/07/UNDP-TR-TR-2010-MDG-Report_TR.pdf adresinden alındı.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü. (2014). Belediyelere Ait İstatistikler, Seçimler İle İlgili İstatistikler, “30 Mart 2014 Mahalli İdareler Seçimleri Cinsiyetlerine Göre Üye Dağılımı. 10 28, 2017 tarihinde MİGM: http://www.migm.gov.tr/kurumlar/migm.gov.tr/BELED%C4%B0YELER/2014_yili_mahalli_idarelerin_cinsiyet_dagilimi.pdf adresinden alındı.
• Tahaoğlu, Ç. (2015). Kadın Vekil Oranı Düştü; 43 İlden Sadece Erkek Vekil Çıktı. 10 29, 2017 tarihinde Bianet: http://bianet.org/bianet/siyaset/168890-kadin-vekil-orani-dustu-43-ilden-%20sadece-erkek-vekil-cikti adresinden alındı.
• TBMM. (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. 09 11, 2017 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa82.htm adresinden alındı.
• TBMM. (2004). Devlet Memurları Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun, Sayı: 25529, Kanun No: 5223. 03 10, 2017 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5223.html adresinden alındı.
• TBMM. (2008). Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. 02 06, 2017 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi: https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5735.html adresinden alındı.
• TBMM. (tarih yok). Komisyonlar. 02 03, 2017 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi: https://komisyon.tbmm.gov.tr/komisyon_index.php?pKomKod=865 adresinden alındı.
• TÜİK. (2015). Cinsiyete Göre Rektör Sayısı ve Kadın Rektör Oranı, 2015. 10 30, 2017 tarihinde Türkiye İstatistik Kurumu: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1068 adresinden alındı.
• TÜİK. (2016). Öğretim Yılı ve Eğitim Seviyesine Göre Okullaşma Oranı, 1994-2016. 09 14, 2017 tarihinde Türkiye İstatistik Kurumu: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1068 adresinden alındı.
• UNICEF. (tarih yok). Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi. 08 30, 2017 tarihinde Unicef: https://www.unicef.org/turkey/cedaw/_gi18.html adresinden alındı.
• Üskül, Z. (2004). Son Anayasa Değişiklikleri Olumlu. 09 01, 2017 tarihinde Bianet: http://bianet.org/kadin/siyaset/33949-son-anayasa-degisiklikleri-olumlu adresinden alındı.
• Yavuz, Ö. (2015). Kadınların Toplumsal Hayata Katılımında Yerel Yönetimlerin Rolü. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Yumuşak, İ. G. (2003). Kadın Eğitiminin Ekonomik Boyutu. II. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi:Derbent.
• Yuvalı, E. (2013). 4857 Sayılı İş Kanunu’nun Ve İlgili Mevzuatın Kadın İşçiler İle İlgili Hükümlerine Genel Bir Bakış. TBB Dergisi, (106), 93 – 114.