SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMININ AMBALAJ TASARIMINA ETKİLERİNİN İRDELENMESİ

Yıl 2016, 2016 Özel Sayı, 227 - 249, 01.12.2016

Ceyda Özgen Nigan Beyazıt

Öz

Sürdürülebilirlik kavramı sürdürülebilir gelişimi ya da sürdürülebilir yaşamı ifade etmektedir. Birleşmiş Milletler 1987 Bruntland Raporu’nda sürdürülebilirlik kavramı geniş bir şekilde yer almıştır. Bruntland Raporunda “Sürdürülebilir Gelişim: günümüz ihtiyaçlarının gelecek nesillerin ihtiyaçlarının buluşmasını tehlikeye atmaksızın buluşması” olarak tanımlanmıştır. Sürdürülebilir bir çevre anlayışı içerisinde, kaynakların korunduğu, ekonomik açıdan faydaları olan geri kazanımı, ürün servis sistemlerini ve çevreci üretim yöntemlerini vb. içeren sürdürülebilir ürün tasarımı modeli geliştirilmesi gereklidir. Sürdürülebilirlik kavramı sadece politik ve ekonomik yönüyle değil, firma yönetim kararları ve stratejileri, tasarımcı yaklaşımları ve çevresel etkileri içeren, enerji kullanımı, malzeme tüketimi ve işçilik maliyetleri açısından ele alınarak, bugünkü tercih ve eğilimlere, malzeme seçimine ve ürün yaşam döngüsüne olan etkileri göz önüne alınmalıdır. Bu çalışma kapsamında ‘Sürdürülebilirlik Kavramının’ firma yönetim kararlarına etkisi ve bu kararların sürdürülebilir ürün tasarımına etkisi üzerinde durulacaktır. “Üreticilerin sürdürülebilir ürün tasarımı sürecinde karar verme aşamalarında göz önünde bulundurmaları gereken önemli noktaları ortaya çıkarmak ve bunların kullanımını sağlamak” ve “ürün tasarımı için sürdürülebilir; global enerji sarfiyatı, işçilik maliyetleri, malzeme tüketimi, ürün servis sistemleri ve geri dönüşüm faaliyetlerini değerlendirmeye yarayan bir model geliştirmek” çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Ambalaj sektörü çalışma sahası olarak seçilmiştir. Ambalaj sektörü çerçevesinde yürütülen örnek olay çalışması ile ambalaj ürünlerinde sürdürülebilir tasarım kriterlerinin firma organizasyonel yapısı üzerinde etkilerinin saptanması sağlanmıştır. Seçilen değerlendirme birimlerinin incelenmesinde yaşam döngüsü analizi aşamalarında “enerji ve malzeme”nin sürdürülebilirliği araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

sürdürülebilir tasarım, ambalaj tasarımı, yaşam döngüsü analizi

AN INVESTIGATION OF THE IMPACTS OF SUSTAINABILITY CONCEPT ON PACKAGING DESIGN

Öz

-

Anahtar Kelimeler

sustainable design, packaging design, life cycle assessment

Kaynakça

• AAKY (2011). Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, Ankara.
• Annan, K. (2001). Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, 97. Amerikan Coğrafyacılar buluşması, 14 Mart 2001.
• ASSR (2007). Ambalaj Sanayicileri Derneği, Ambalaj Sanayi Sektör Raporu, İstanbul.
• ASSR (2008). Ambalaj Sanayicileri Derneği, Ambalaj Sanayi Sektör Raporu, İstanbul.
• ASSR (2010). Ambalaj Sanayicileri Derneği, Ambalaj Sanayi Sektör Raporu, İstanbul.
• ASSR (2011). Ambalaj Sanayicileri Derneği, Ambalaj Sanayi Sektör Raporu, İstanbul.
• ASSR (2012). Ambalaj Sanayicileri Derneği, Ambalaj Sanayi Sektör Raporu, İstanbul.
• Bayazıt, N. (1994). Endüstri Ürünlerinde ve Mimarlıkta Tasarlama Metodlarına Giriş. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Bayazıt, N. (2005). Endüstriyel Tasarım Olarak Ambalaj, Yapı Dergisi, Sayı 284, Temmuz 2005, 101-105.
• Bektaşoğlu, S. ve Esen, B. (2007). Ambalaj Sanayi. Ankara: İGEME.
• Bhamra, T. Evans, Zwan, S. F., Cook, M. (2001). International Ecotechnology Research Centre, Cranfıeld University, Moving from Eco-Products to Eco-Services, Journal of Design Research, 1, 2.
• Bruntland, G. (1987). Our Common Future, The World Commission of Environment & Development. UK: Oxford University Press.
• Chung, K.W. (1992). The Meaning of Design Management and lts Strategic Value. Design Management Institute Fourth International Design Management Research and Education Forum, London Business School.
• EC (2003b). Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council on establishing a framework for the setting of Eco-design requirements for Energy-Using Products and amending Council Directive 92/42/EEC. Brussels: European Commission COM(2003) 453 final.
• EU (2005). European Union Directive 2005/32/EC of the European Parliament and of the Council, Establishing a framework for the setting of ecodesign requirements for energy-using products and amending Council Directive 92/42/EEC and Directive 96/57/EC and 2000/55/EC of the European Parliament and of the Council. Retrieved July 06, 2005 from http://ec.europa.eu/environment/waste/directive2005:32:D09242EEC_index.htm
• Gertsakis, J. Lewis, H. (2003). Sustainability and the Waste Management Hierarchy, A Discussion Paper on the Waste Management Hierarchy and Its Relationship to Sustainability. Mellbourne: EcoRecycle Victoria.
• Goosey, M. (2004). End-of-life Electronics Legislation – An Industry Perspective, Circuit World, 30, 2, 41-45.
• Kim, N.K. (2008). A Model of Component-based Product-Oriented Environmental Management System (C-POEMS) for Small and Medium-sized Enterprises (Doctoral Thesis). Brunel University School of Engineering and Design, London.
• Langrish, J., (1993). Case studies as a biological research process. Design Studies, 4 (14) October, pp.357-64.
• Lewis, H. & Sonneveld, K. (2004). Unwrapping the Discourse: Product Stewardshipand Sustainability in the Australian Packaging Industry, 14th IAPRI World Conference on Packaging, Lidingö, Sweden, June 13-16.
• Lewis, H., Fitzpatrick L., Verghese K., Sonneveld K., Jordon, R. (2007). Sustainable Packaging Redefined. Melbourne, Australia: Sustainable Packaging Alliance
• Opie, R. (1991). Packaging Source Book, A Visual Guide To a Century of Packaging Design. Little, UK: Brown and Company.
• Otto, B.K. (2005). About :Sustainability. Retrived from http://www.designcouncil.org
• Özgen, C. (2013). Sürdürülebilirlik Kavramının Firma Stratejisi Açısından Ambalaj Tasarımına Etkilerinin İrdelenmesi (Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Papanek, V. (1984). Design For The Real World. London: Van Nostrand Reinhold Co.
• Pilditch, J. (1973). The Silent Salesman: How to Develop Packaging That Sells. United States: Brookfield Publishing Co.
• Porter, M., & Van der Linde, C. (1996). Green and Compatitive: Ending the Stalement. In R. Welford ve R. Starkey (edt.), The Earthscan Reader in Business and The Environment. London: Eartscan.
• Southgate, P. (1994). Total Branding By Design: Using Design To Create Distinctive Brand Identities. UK: Kogan Page
• SPC 2006. Sustainable Packaging Coalition Report. Melbourne: Institutional Report, March 3.
• Stake, R. (1995). The Art of Case Research. Newbury Park, CA: Sage Publications.
• Tischner, U. & Charter, M. (2001). Sustainable Product Design in Sustainable solutions: Developing Products and Services for the Future (ed. Charter, Martin and Tischner, Ursula). Sheffield, UK: Greenleef Publishing, 118-138.
• Url-1 , CO2 Calculater,erişim tarihi 12.03.2013.
• Van Hemel, C.G. (1998). Ecodesign Emprically Explored; Design for Environment in Dutch Small and Medium Sized Enterprises (Doctoral Thesis), Delft University of Technology, Delft.
• Van Hemel, C.G., Brezet, J.C. (1997). Ecodesign; a Promising Approach to Sustainable Production and Consumption. Paris: United Nations Environmental Programme.
• Yin, R. (2003). Case Study Research: Design and Methods. CA: Sage Publishing.