Tarikat ve Cemaatlerin Siyasetle İlişkisi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 17, 83 - 94, 30.06.2020

İshak Torun

Öz

Çalışmada, tarikat ve cemaatlerin toplumla, siyasetle ve ticaretle ilişkileri analiz edilmektedir. Çalışmanın konusu genel olarak din ve siyaset, özel olarak tarikat ve cemaatlerle siyaset arasındaki ilişkidir. Türkiye’de son yıllarda ortaya çıkan toplumsal değişme her tür ilişki biçimini işlevsizleştirmektedir. Bu değişim konjonktürü, bütün kurumları değişmeye zorlamaktadır. Tarikat ve cemaatler, bir dini kurum olarak, bu değişim sürecini yaşamaktadır. Değişim, kaçınılmaz olarak iki melez tip yaratmaktadır: Ataerkil ilişkileri elimine eden, irfanla bilimi birleştiren, siyasete ve ticarete mesafe koyan, sivil kamusal alana konumlanan, kamusal alanda ümmet ve toplum kimliğini kabul eden birinci tip. Ataerkil ilişkileri ve taassubu korumakta geleneksel, ticaret ve siyasete yönelmekte şehvetli, kamusal alana çıktığında mikro milliyetçi, yozlaşmış ikinci tip. Çalışma konusu, eleştirel yaklaşımla analiz edilmekte ve değerlendirilmektedir. Analizler ise siyaset sosyolojisi çerçevesinde, mücmel bir kapsamda yapılmaktadır.   

Anahtar Kelimeler

Tarikat, Cemaat, Devlet, Din, Siyaset

Cult and Religious Communities Relation with Politics

Öz

In this study, the relations of cult and religious communities with society, politics and trade are analyzed. The subject of the study is the relationship between religion and politics in general, cults and religious communities and politics in particular. emerging social change in Turkey in recent years has been functionless for all kinds of relationships. This conjuncture of change forces all institutions to change. cults and religious communities, as a religious institution, is going through this process of change. Change inevitably creates two hybrid types: the first type that eliminates patriarchal relations, unites wisdom and science, puts distance to politics and trade, is located in the civil public sphere, and accepts the identity of the ummah and society in the public sphere. The second type, which is traditional in preserving patriarchal relations and commitment, lustful towards trade and politics, micro-nationalist when it emerges in the public sphere. The subject of the study is analyzed and evaluated with a critical approach. Analyzes are carried out within the framework of political sociology in a splendid context.

Anahtar Kelimeler

Cult, Religious Community, State, Religion, Politics

Kaynakça

• Akgündüz, A. (2012). Osmanlı’da Harem. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Aron, R. (1989). Sosyolojik Düşüncenin Evreleri. Korkmaz Alemdar (Çev.). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Atar, Y. (1998). Demokratik Toplumda Sivil Toplumun Fonksiyonu ve Sivil Toplum-Devlet Düalizmi. Yeni Türkiye, (18), 98-101.
• Bottomere, T., & Nisbet, R. (1990). Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi. Mete Tunçay ve Aydin Uğur (Çev. ve Der.). Ankara: Verso Yayınları.
• Çaha, Ö. (1997). 1980 Sonrası Türkiye’de Sivil toplum Arayışları. Yeni Türkiye, 3 (18), 28-64.
• Çakır, R. (11.07.2019). Türkiye’de Din –siyaset İlişkilerinde Yepyeni Bir Dönem. Medyascope.tv. (Erişim: 29.11.2019), https://www.youtube.com/watch?v=5VO1MBUvtJk
• Çiftçi, A. (2018). İbn-i Haldun. İçinde: Adem Çaylak (Ed), İslami Siyasi Düşünceler Tarihi (s.507-529). Ankara: Savaş yayınevi.
• Çoban, A.R. (2015). Giriş. İçinde: A.R.Çoban vd., (Ed.), Hukuk Devleti. Ankara: Adres Yayınları, 11-19.
• DİB (2019). Diyanetin Tarikatlar Raporu. O.Yıldırım (Yayıma Hazırlayan). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Doğan, İ. (2000). Sivil Toplum. Ankara: Sistem Yayıncılık.
• Erdoğan, M. (2000). Demokrasi, Laiklik, Resmi İdeoloji. Ankara: Liberte Yayınevi.
• Erdoğan, M. (2003). Türkiye’nin Siyasi Rejimini Tanımlamak. Tercüman Gazetesi. 03.11.2003’tarihli yazı.
• Faroqhi, S. (1997). Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam Ortaçağdan 20. Yüzyıla. Elif Kılıç (Çev.), No.48. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları
• Gezgin, M.F. (1990). Cemaat-Cemiyet Ayrımı ve Ferdinand Tönnies. İçinde: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mehmet Eröz’e Armağan, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını, (229), 183-201.
• Giddens, A. (2013). Sosyoloji. Cemal Güzel. (Yayıma Hazırlayan). İstanbul: Kırmızı Yayınevi
• Göle, N. (2003). Kamusal Alan ve Sivil Toplum Üzerine. Sivil Toplum, 1(3), 89-98.
• Göle, N. (2007). İslam ve Modernlik Üzerine Melez Desenler. İstanbul: Metis Yayınları
• Hanioğlu, Ş. (2009). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Zihniyet Siyaset ve Tarih. İstanbul: Bağlam Yayınları
• Hekman, S. (1999). Bilgi Sosyolojisi ve Hermeneutik. Hüsamettin Arslan ve Bekir Balkız (Çev.), İstanbul: Paradigma Yayınları.
• İbn-i Haldun, (1990). Mukkadime. Cilt 1, Zakir Kadiri Ugan (Çev.). İstanbul: MEB.
• İbn-i Haldun, (2018). Mukaddime. Cilt 1, Süleyman Uludağ (Haz.). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Kapani, M. (1992). Politika Bilimine Giriş. 6. b.,İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Kara, İ. (2000). Din ile Devlet Arasında Sıkışmış Bir Kurum: Diyanet İşleri Başkanlığı. M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, (18), 29-55.
• Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Türkçe Meali (2013). Hayrettin Karaman vd., (Haz.). Ankara: Diyanet Yayınevi.
• Magee, B. (1982). Karl Popper’in Bilim Felsefesi ve Siyaset Kuramı. Mete Tunçay (Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Öcal, M. (1998). Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Din Eğitim ve Öğretimi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 7 (7), 241-270.
• Ökçesiz, H. (1998). Hukuk Devleti Olgusu. Hukuk Devleti, H.Ökçesiz (Ed.) (s.44-56), İstanbul: AFA.
• Stowasser, B. (1984). İbn-i Haldun’un Tarih Felsefesi: Devletlerin ve Uygarlıkların Yükseliş ve Çöküşü. A.Ü.SBF Dergisi, (XXXIX).
• Torun, İ. (2002). Yusufeli Kasabasının Toplum Yapısı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Torun, İ. (2008). Cemaatten Kitleye, Kitleden Örgütlü Topluma: Türkiye’de Cumhuriyet ve Demokrasi. İçinde: Nafız Tok (Ed.), Cumhuriyetçilik, (s.229-269). Ankara: Orion.
• Torun, İ. (2014). Dünyevi Başarı- Uhrevi Kurtarılmışlık Üzerinden Gülen Cemaati, Star Gazetesi, 03.05.2014 tarihli yazı. (Erişim: 29.11.2019), https://www.star.com.tr/acik-gorus/dunyevi-basariuhrevi-kurtarilmislik-denkleminde-gulen-cemaati-haber-878611/
• Torun, İ. (2015). Türiye’nin Siyasallaşmış Sosyal Sorunları. İstanbul: Nobel Yayınevi
• Torun, İ. (2018). Kaşıkçı Cinayeti, Suud ve Terör Devleti. Yenişafak Gazetesi, 04.12.2018 tarihli yazı. (Erişim: 29.11.2019), https://www.yenisafak.com/hayat/kasikci-cinayetisuud-ve-teror-devleti-3412909
• Tosun, G. E. (2005). Türkiye’de devlet – Sivil Toplum İlişkisi ve Demokrasinin Pekişmesinin Önündeki Engeller. Sivil Toplum ve Demokrasi, (s.123-143). İstanbul: Kaknüs.
• Türköne, M. (2003). Müslümanlar ve Çoğulcu Bir Toplum Tasarımı. İçinde: Mustafa Dirik (Ed.), Türk Modernleşmesi, (324-332). Ankara: Lotus Yayınevi.
• Ünsaldı, L., & E. Geçgin, (2018). Sosyoloji Tarihi: Dünya’da ve Türkiye’de. Ankara: Heretik
• Weber, M. (1985). Protestan Ahlaki ve Kapitalizmin Ruhu. Zeynep Aruoba (Çev.). İstanbul: Hil Yayınları.
• Yelken, R. (2011). Cemaatler Dışa Açılarak Cemiyete Dönüşüyor. Star Gazetesi, 08. 04. 2011 tarihli yazı. (Erişim: 08. 04. 2011), http://www.stargazete.com/politika/cemaatler-disa-acilarak-cemiyete-donusuyor-342499.htm
• Yıldız, Ö. (2006). Neoliberalizm, Sosyal Devlet ve Türkiye’de Vakıflar. Sivil Toplum, 4(15), 15-24.