SABİT SERMAYE YATIRIMLARI İLE MİLLİ GELİR İLİŞKİSİ: KAMU VE ÖZEL KESİM AYRIMINDA 1963-2018 TÜRKİYE UYGULAMASI

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 19, 10 - 25, 30.06.2021

Ayşen Altun Ada

Öz

Milli gelirin pek çok yapı taşı bulunmakla birlikte, dikkate alınması gereken değişkenlerden biri sabit sermaye yatırımlarıdır. Bu çalışma; kamu ve özel sabit sermaye yatırımları ayrımında, sabit sermayenin milli gelir ile ilişkisini 1963-2018 dönemi için ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada, 3 değişkenden oluşan 56 yıllık veri setine zaman serisi analizi yöntemi kullanılarak, Johansen eşbütünleşme ve Granger nedensellik testleri uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre, değişkenler arası uzun dönemli eşbütünleşik ilişki bulunamamıştır. Milli gelir ile özel kesim arasında ve özel kesim ile kamu kesimi arasında tek yönlü nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Türkiye’de milli geliri arttırmak, kamu üzerindeki yükü hafifletmek ve özel sektör sabit sermaye yatırımlarına teşvik vermek amacıyla birçok politika uygulanmıştır. Analizden çıkarılan sonuçlara göre, kamunun sosyal politikalar ile ekonomideki yerini hissettirmesi ve özel sektör sabit sermaye yatırımlarının etkin bir şekilde kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamu Sabit Sermaye Yatırımları, Özel Sektör Sabit Sermaye Yatırımları, Mill Gelir, Johansen Eşbütünleşme Testi, Granger Nedensellik Testi

Relationship Between Fixed Capital Investments and National Income: The Case of Turkey in the Separation of Public and Private Sectors Between the Years 1963 and 2018

Öz

Although there are many variables of national income, one of the critical variables is fixed capital investments. This study aims to examine the relationship between fixed capital investment and national revenue for the 1963-2018 period by categorizing the investments into two groups: public capital investments and private capital investments. In this study, Johansen cointegration and Granger Causality Test was applied to 56 years of the data set made of 3 variables by using the time series analysis technique. The results of the analysis show that there was no long-term cointegrated relationship between the variables. Moreover, there was a one-way causality relationship between national revenue and the private sector, as well as the private and public sector. Many policies have been implemented to increase national income, relieve the burden on the public, and encourage private sector fixed capital investments in the Turkey.This study recommends that the public should be more active in the economy through social politics, and private sector fixed capital investments should be used more effectively.

Anahtar Kelimeler

Public Fixed Capital Investments, Private Sector Fixed Capital Investments, National Incıme, Johansen Cointegration Test, Granger Causality Test

Kaynakça

• Abdiyeva, R., & Çetintaş, H. (2017). Kamu harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Kırgızistan örneği. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 19-34.
• Acar, F. (2013). Türkiye ekonomisine genel bakış (2001-2013). Çalışma Dünyası Dergisi, 1(2), 15-32.
• Ağayev, S. (2012). Kamu harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: eski Sovyetler Birliği ülkelerinde Wagner yasası analizi (1995-2009). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2), 8-9.
• Altunç, Ö. F., & Şentürk, B. (2010). Türkiye’de özel yatırımlar ve kamu yatırımları arasındaki ilişkinin ampirik analizi: sınır testi yaklaşımı. Maliye Dergisi, (158), 531-546.
• Altunöz, U. (2013). Kamu kesimi iç borçlanmasının özel yatırım harcamaları üzerinde etkisi: Türkiye örneği. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(2), 26-52.
• Antoniou, A., Katrakilidis, C., & Tsaliki, P. (2011). Wagner’s law versus Keynesian hypothesis: evidence from pre-wwıı greece. Panoeconomicus, 4, 457-472.
• Ardıç, H. (2004). 1994 Ve 2001 Yılı Ekonomik Krizlerinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Bilançosunda Yarattığı Hareketlerinin İncelenmesi. Uzman Yeterlilik Tezi. Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Muhasebe Genel Müdürlüğü.
• Arısoy, İ. (2005). Wagner ve Keynes hipotezleri çerçevesinde Türkiye’de kamu harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 63-80.
• Arslan, A. (2002). Kamu harcamalarında verimlilik, etkinlik ve denetim. Maliye Dergisi, 2-6.
• Aydın, C., & Altunç, Ö. F. (2016). Türkiye’de kamu sektörü büyüklüğü ve ekonomik büyüme ilişkisinin ampirik analizi. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 23(82), 79-98.
• Bayraktar, Y. (2009). İç borçlanmanın ekonomik ve sosyal etkileri: 1980 sonrası Türkiye deneyimi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (34), 285-313.
• Bayraktutan, Y., & Arslan, İ. (2008). Türkiye’de sabit sermaye yatırımlarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: ko-entegrasyon analizi (1980-2006). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Birimler Fakültesi Dergisi, (14), 1-12.
• Bojanic, A. N. (2013). Testing the validity of wagner’s law in bolivia: a cointegration and causality analysis with disaggregated data. Revista de Analisis Economics, 28(1), 25-45.
• Canbaz, M. (2019). Türkiye’de 2000 sonrası ekonomide Teşvik Politikaları ve 2018 Döviz Kuru Dalgalanmasının Karşılaştırmalı Analizi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 60-79.
• Chang, T. (2002). An econometric test of Wagner’s law for six countries based on cointegration and error-correction modelling techniques. Applied Economics, 34(9), 1157-1169.
• Cural, M., Eriçok, R. E., & Yılancı V. (2012). Türkiye’de kamu yatırımlarının özel sektör yatırımları üzerindeki etkisi: 1970-2009. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 73-88.
• Çakır, K. (2012). Devlet Yatırım Destekleri ve Kalkınma Bankacılığının Reel Sektör Üretken Sabit Sermaye Yatırımlarıyla İlişkisi: Türkiye’de 1990-2009 Döneminin Bağıntısal Analizi. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Çelik, N. (2016). Yapısal kırılmalar altında kamu-özel kesim yatırım harcamaları ilişkisi. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 653-669.
• Çetin, M. (2012). Sabit sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme: ampirik bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(1), 211-230.
• Çetinkaya, A. T., & Türk, E. (2014). Tasarruf ve yatırımların ekonomik büyümeye etkisi Türkiye örneği (1975-2012). Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 24(2), 45-60.
• Çetinkaya, M., & Şahin, A. (2009). Türkiye’de toplam kamu harcamaları ve üretim ilişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22), 105-115.
• Çil Yavuz, N. (2005). Türkiye’de kamu harcamalarının özel sektör yatırım harcamalarını dışlama etkisinin testi (1980-2003). Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Birimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 269-284.
• Demir, F. (2017). Türkiye’de dışlama etkisinin incelenmesi: 1983-2013 dönemi için bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (52), 75-87.
• Doğan, E. (2006). Goverment expenditure and national ıncome: causality tests for five south east Asian countries. Monash University International Business and Economics Research, 5(10), 49-58.
• Doruk, Ö. T., & Yavuz, H. B. (2018). 1980’den sonra Türkiye’de uygulanan istikrar politikalarının ekonomik büyümeye etkisi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 2237-2265.
• Durkaya, M. (2012). Türkiye’ de kamu harcamaları ve özel tüketim ilişkisi, Maliye Dergisi, (163), 118-129. Düzgün, R., & Bilgili, E. (2008). Kamu tüketim harcaması ve özel tüketim: orta Asya ülkeleri üzerine panel veri analizi. Sosyo Ekonomi Dergisi, (2), 75-88.
• Ebghaei, F. (2013). Türkiye’ de kamu yatırım harcamalarının özel sektör yatırım üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi Munich Personel Repec Archive, 1-13.
• Edizdoğan, N. (2007). Kamu Maliyesi. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Fedderke, J. (2004). Investment in fixed capital stock: testing for the ımpact of sectoral and systemic uncertainty. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 66(2), 165-187.
• Fikir, H. (2010). Türkiye’de Kamu Harcamaları ve İktisadi Büyüme Üzerine Etkisi. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi. Gelos, G. R., & Isgut, A. (2001). Fixed capital adjustment: ıs Latin America different?. Review of Economics and Statistics, 83(4), 717-726.
• Ghali, K. (1997). Goverment spending and economic growth in Suudi Arabia. Journal of Economic Development, 22(2), 165-172.
• Gharamaleki, H. H. (2007). Kamu Yatırımlarının Büyüme ve Özel Yatırımlar Üzerinde Etkisi: İran Örneği. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Giannaros, D., Kolluri, B., & Panik, M. (1999). An empirical analysis of the effects of government spending on capital investment: evidence from OECD Countries. International Economic Journal, 131, 45-55.
• Günaydın, İ. (2006). Türkiye’ de kamu ve özel yatırımlar arasındaki ilişki: ampirik bir analiz. Karadeniz Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 177-195.
• Gül, H. (2014). Türk Ekonomi Politikasında Kamu ve Özel Sektör Harcamalarının Kalkınma Açısından Önemi, Dışsal ve İçsel Etkileri: 2002-2012. Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Üniversitesi.
• Heitger, B. (2011). The scope of goverment and ıts ımpact on economic growth in OECD Countries. Kiel Institute Of World Economics, 1034, 1-34. Jaen, M. (2011). Empirical analysis of Wagner's law for the Spain's regions. Finance and Management Sciences. International Journal of Academic Research in Accounting, 1(1), 1–17. Kabaklarlı, E., & Er, P. H. (2014). Türkiye’de kamu harcamalarının ekonomik büyümeye etkisinin sınır testi yaklaşımı ile analizi. Maliye Dergisi, (166), 268-283.
• Karhan, G. (2018). The relationship between public expenditures and economic growth: a panel var approach. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 35-43.
• Kazgan, H., Toktamış, A., & Tekin, O. (1999). Osmanlı’dan Günümüze Türk Finans Tarihi. İstanbul: Creative Yayıncılık.
• Kesbiç, C. Y., Dündar, Ö., & Devrim, A. (2016). Kamu yatırımlarının özel sektör yatırımlarını dışlama etkisi: Türkiye örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 59-94.
• Kesgingöz, H. (2015). Döviz kurundaki değişimin Türkiye-Kırgızistan dış ticaretine etkisi: var analizi. Kastamonu University Journal of Economics & Administrative Sciences Faculty, (8), 91-99.
• Keynes, J. M. (1936). Genel Teori: İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi. U. Selçuk Akalın (Çev.). (2010). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Kılıç, J. (2017). Kamu Harcamalarının Özel Sektör Yatırım Harcamalarını Dışlama Etkisi: 1980 Sonrası Türkiye Ekonomisi Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
• Köksel Tan, B., Er, M., & Özdemir, Z. A. (2010). Kamu yatırımları ve ekonomik büyüme ilişkisine bir bakış: Türkiye 1969-2003. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 25-39.
• Mann, A. J. (1980). Wagner's law: an econometric test for Mexico, 1925-1976. National Tax Journal (pre-1986), 33(2), 189-201.
• Mucuk, M., & Alptekin, V. (2008). Türkiye’de vergi ve ekonomik büyüme ilişkisi: var analizi (1975-2006). Maliye Dergisi, 155(2), 159-174.
• Oktayer, N., & Susam, N. (2008). Kamu harcamaları- ekonomik büyüme ilişkisi: 1970-2005 yılları Türkiye örneği. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 154-164.
• Orhaner, E. (2000). Kamu Maliyesi. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Özcan, B., & Peker, A. (2018). Özel sektör yatırımlarının belirleyenleri üzerine bir analiz: Türkiye örneği. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(16), 150-166.
• Özker, A. N. (2012). Sabit sermaye mallarının yurt içi ölçek etkisi ve 2000 yılı sonrası Türkiye örneği. Maliye Dergisi, (162), 103-125.
• Öztaşkın, H. S. (2019). Kamu harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Erzurum Teknik Üniversitesi.
• Öztürk, L. (2012). Kamu yatırımları ve bölgesel eşitsizlik: bir nedensellik analizi (1975-2001). Ege Akademik Bakış Dergisi, 12(4), 487-495.
• Öztürk, S., & Özyakışır, D. (2005). Türkiye ekonomisinde 1980 sonrası yaşanan yapısal dönüşümlerin GSMH, dış ticaret ve dış borçlar bağlamında teorik bir değerlendirmesi. Mevzuat Dergisi, 94(8), 2-18.
• Paksoy, S., & Bakan, S. (2010). Türkiye'de uygulanan vergi politikaları ve ekonomik büyüme üzerine etkileri: 1980 sonrası. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 150-170.
• Pamuk, Ş. (2012). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Peacock, A., & Scott, A. (2000). The curious attraction of Wagner’s law. Public Choice, (102), 1-17.
• Richter, C., Dimitrios, P., & Avloniti, A. (2012). The validity of Wagner’s law in the United Kingdom for the period 1850-2010. International Network for Economic Research, 4131, 1-14.
• Sancar, C., Sancar, C., & Atay Polat, M. (2016). Bölgesel kamu yatırım harcamaları istihdam yaratmada etkin midir?: tr90 alt bölgesi örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 7(18), 1-11.
• Seçme, Z. O. (2010). Kamu Harcamaları Politikasının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• Smith, A. (1776). Ulusların Zenginliği. Ayşe Yunus & Mehmet Bakırcı (Çev.). (2017). İstanbul: Alan Yayınları.
• Siverekli Demircan, E. (2008). Girişimci sıfatıyla devlet: 1980 sonrası Türkiye analizi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 3(1), 35-58.
• Şimşek, M., & Kadılar, C. (2005). Türkiye’de kamu sabit sermaye yatırımlarının verimliliği: sınır testi ile ekonometrik bir yaklaşım, 1963–2002. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 87-102.
• TCMB (2018). Dünden Bugüne Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, (Erişim: 25.04.2020), https://www.tcmb.gov.tr/
• Teyyare, E. (2018). Sektörel bazda sabit sermaye yatırımlarının ekonomik büyüme üzerinde etkisi: Türkiye örneği. Maliye Araştırmaları Dergisi, 4(2), 115-129.
• Topal, M. H. (2017). Türkiye’de kamu yatırımlarının istihdam üzerindeki etkisi: bölgesel bir analiz (2004-2016). Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 6(12), 186-204.
• Tuna, K. (2013). Türkiye’de Wagner Kanunu’nun geçerliliğinin test edilmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 1(3), 54-57.
• Tülümce Yaraşır, S., & Buyrukoğlu, S. (2013). Türkiye’de kamu ve özel yatırımlar arasındaki ilişkinin ampirik analizi: dışlama etkisi (1980-2010). Mali Çözüm Dergisi, (119), 59-77.
• Türk, İ. (2002). Kamu Maliyesi. Ankara: Türhan Kitapevi. SNA, System of National Accounts. (2009). New York: United Nations and World Bank.
• Uysal, D., & Mucuk, M. (2004). Crowding-out (dışlama) etkisi: Türkiye örneği (1975- 2000). Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(5), 158-171.
• Wagner, A. (1883). Three Extracts On Public Finance. In Classics In The Theory Of Public Finance. R. Abel Musgrave & A. Turner Peacock (Ed.), (1958). London: Palgrave Macmillan.
• Yaraşır Tülümce, S., & Yayla, N. (2017). Türkiye’de kamu harcamalarının bileşenleri ve ekonomik büyüme ilişkisi: Wagner ya da Keynes. Social Sciences, 12(4), 163-184.
• Yavuz, H., & Gül, E. (2011). Türkiye’de kamu harcamaları ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi:1963-2008 dönemi. Maliye Dergisi, 160 72-85.
• Yılmaz, Ö., & Kaya, V. (2005). Kamu harcama çeşitleri ve ekonomik büyüme ilişkisi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(9), 259-261.
• Yörük, A. (2011). Türkiye ekonomisinde yapı değişmeleri planlı dönem (1963-1989). İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, (46), 95-151.
• Yu, Q. (1998). Capital investment, international trade and economic growth in China: evidence in the 1980–1990s.. China Economic Review, 9(1), 73-84.
• Yüksel, C., & Songur, M. (2011). Kamu Harcamalarının Bileşenleri ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Ampirik Bir Analiz (1980-2010). Maliye Dergisi, (161), 365-380.