BEDEN EĞİTİMİ ÖĞRETMENLERİNİN İŞ TATMİNİ VE MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ FAKTÖRLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2009, Cilt: 3 Sayı: 3, 259 - 271, 01.12.2009

Fikret Soyer Yusuf Can Fatma Kale

Öz

Bu araştırmada, Beden Eğitimi Öğretmenlerinin “cinsiyet, yas, medeni durum, çocuk sahibi olma, Beden Eğitimi Öğretmenliğini isteyerek seçme, mesleğe giriş, meslekteki hizmet yılı, toplam görev yapılan okul sayısı, şu an görev yaptığı okul, görev yeri, mesleki deneyimi, eğitim durumu” değişkenlerine göre mesleki tükenmişlik ve iş doyumları incelenmiştir. Araştırma kapsamına giren Beden Eğitimi Öğretmenleri Türkiye’nin çeşitli illerinden toplam 247 kişidir. Bireylerin özlük niteliklerini belirlemek için 12 sorudan oluşan kişisel bilgi formu, tükenmişlik düzeylerini belirlemek için 22 sorudan Maslach Tükenmişlik Ölçeği MTÖ ve İş Doyum Düzeylerini belirlemek için 20 sorudan oluşan Minnesota iş Doyum Ölçeği MİDÖ kullanılmıştır. MTÖ ve MİDÖ’den elde edilen puanların aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmıştır. Gruplar arasında anlamlı düzeyde farklı olup olmadığını tespit etmek amacıyla ikili gruplarda t-testi, çoklu gruplarda varyans analizi, farkın kaynağını bulmak amacıyla da TUKEY-HSD testi uygulanmıştır. Araştırmada anlamlılık düzeyi 0,05 olarak kabul edilmiştir. Ayrıca iş Doyum ve Tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek için korelasyon analizi yapılmış ve anlamlılık düzeyi bu durum için 0,01 olarak kabul edilmiştir. Sonuç olarak bu araştırma bulgularına göre Beden Eğitimi Öğretmenliğini isteyerek seçmeyenlerin tükenmişlik düzeylerinin yüksek, is doyum düzeylerinin ise düşük olduğu ortaya çıkmıştır. Mesleğe sınavla KPSS ile atananların kişisel başarı duygusunda azalma boyutunda daha fazla tükenmişlik yaşadığı ve stajyer öğretmenlerin uzman öğretmenlere göre iş doyum düzeylerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca görev yapılan toplam okul sayısı arttıkça Beden Eğitimi Öğretmenlerinin duygusal tükenme düzeylerinin arttığı ve iş doyum düzeylerinin azaldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Beden Eğitimi Öğretmeni, iş tatmini, mesleki tükenmişlik

TO EXAMİNE THE PHYSİCAL EDUCATİON TEACHER’S JOP SATİSFACTİON AND THE LEVEL OF EXHAUSTİON İN ASPECT OF SOME KİNDS OF VARİABELS

Öz

In this study, the sex, the age, the marital status and the children of Physical Education Teachers, selection of Physical Education Department intentionally, starting the job, how long the teachers have been working, the total number of schools being worked at, the schools that they are working at present, the location of the school, their vocational experience, vocational satisfactions and dissatisfactions in accordance with the variables of the position of Education are examined. The Physical Education Teachers examined in this survey are 247 teachers in total from the different cities of Turkey. The Personal Information Form which in made up of 12 questions to show the qualifications of the individuals. Maslach Burnout Scale MBS which is made up of 22 questions to show the levels of their dissatisfaction, Minnesota Job Satisfaction Scale MJSS which is made up of 20 questions to show the levels of their vocational satisfaction are used. The arithmetic averages and the Standard deviations of the points obtained from MBS and MJSS, T test in dual groups to determine the difference meaningfully between the groups, variance analysis in multi-groups and TUKEY-HSD test to find the source of the difference are applied. In the survey, the meaningfulness level is accepted as 0,05. In addition, correlation analysis is done in order to define the relationship between vocational satisfaction and dissatisfaction levels and meaningfulness level is accepted as 0,01 for this situation. Consequently, in this survey it has been concluded that the teachers select the Physical Education Department unintentionally are much more dissatisfied and much less vocational satisfaction. In Addition, it is determined that the teachers appointed to their jobs with on examination K.P.S.S have had much more dissatisfaction in their personal feeling of success and that probationary teachers have had much more vocational satisfaction than the expert teachers. In addition, it is determined that emotional dissatisfaction levels of the Physical Education Teachers increase end their vocational satisfaction levels decrease as the total number of the schools being worked at increases

Anahtar Kelimeler

Physical Education Teachers, Job Satisfaction, Professional Burnout

Kaynakça

• AKÇAMETE, G. KONER, S. VE SUCUOĞLU, B. (2001). Tükenmişlik İş Doyumu ve Kişilik Nobel Yayınları Ankara. ss. 74 – 75
• ASLAN, H. (1997). “Kocaeli’nde bir Gurup Sağlık Çalışanlarında İşe Bağlı Gerginlik ve Doyumu.”, Toplum ve Hekim, 12 (82) ss. 24 -29
• BAYSAL. A.(1995). Lise ve Dengi Okul Öğretmenlerinin de Mesleki Tükenmişliğe Etki Eden Faktörler. Doktora Terzi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, ss.3 – 162
• BODUR, S. (1997). “Sağlık Yöneticilerinde İş Doyumu”, Genel Tıp Dergisi, 7(1), ss. 12 - 14
• ÇAM. O. (1992). “Tükenmişlik Envanterinin Geçerlilik ve Güvensizliğinin Araştırılması”, VII. Ulusal
• Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara, ss. 155 – 160.
• ÇAM, O. (1989). Hemşirelerde Tükenmişlik ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, ss.156 – 159
• ERGENE.T.(1994). Müfettiş Adaylarını İş Doyum Düzeyleri. I. Eğitim Bilimleri Kongre Kitabı, Adana, ss. 697 – 706
• ERGİN, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Mesleki Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması, VII. Ulusal Psikoloji Türk Psikologları Derneği Yayınlar, Ankara, ss. 143 – 154
• FRIEDMAN, I.A. (1995) High And Lav Burnout Schools School Culture Aspects Of Teacher Bunauti The Journol Of Educationd Rescoch, 84(6) ss. 325 – 333
• GENCER, A. (2002) Öğretmenlerinin İş Doyumu ile Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, ss. 10 – 93
• GİRGİN, G. (1995). İlkokul Öğretmenlerinde Mesleki Tükenmişliğin Gelişimini Etkileyen Değişkenlerin Analizi ve Bir Model Önerisi. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, ss. 76 – 82
• GÖKÇAKAN, Z. ve ÖZER, R. (1999). Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik. Rize Rehberlik ve Araştırma Müdürlüğü Yayınları, Rize, 9(1), ss. 124 – 126
• KARLIDAĞ, R. ÜNAL, S. YOLOLU, S. (2001) “Hekimlerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyi”, Türk Psikiyatri Dergis,i 11(1) ss. 54
• MASLACH, C. VE JACKSAN, S.E. (1981) The Measurement Of Experienced Braund Journold Of Beloviour. Ss. 2 – 99 – 113
• ÖZYURT, A.(2003) İstanbul Hekimlerinin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri, İstanbul Tabip Odası, Golden Pirint Yayınları, İstanbul. ss.39
• SEĞMENLİ, S. (2001). Rehber Öğretmenlerinin Tükenmişlik Duygusunun İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara ss.57
• ŞALLI, S. (2006). Adana İlinde Çalışan Polislerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, ss.78 – 84
• TAN, N. (2003). Anadolu Lisesi Öğretmenlerinin İş Doyumunu Etkileyen Etmenler (Ankara İli Örneği.) Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, ss. 74
• TORUN, P. (1998). Türkiye’de İngiltere’de Farklı Pozisyonlarda Görev Yapan Hekimlerin İş Doyumuna İlişkin Karşılaştırılmalı Bir Çalışma. Uzmanlık Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, ss. 43 – 53 – 69
• TÜMKAYA, S. (1996). Öğretmenlerde Tükenmişlik Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başa Çıkma Davranışları. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, ss. 147
• TÜMKAYA, S. (1997). Çukurova Üniversitesi Öğretim Elemanlarının Akademik Tükenmişlik Düzeyleri 4. Ulusal Bilimleri Kongresi, 10 – 12 Eylül, Eskişehir, ss. 186 – 201