Edirne Koşullarında Farklı Azot Dozu Uygulamalarının Sorgum x Sudan Otu (Sorghum bicolor (L.) Moench x Sorghum sudanense (Piper) Stapf) Melez Çeşitlerinin Verim ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkileri

Yıl 2020, , 221 - 230, 28.06.2020

Ertan Ateş , Murat Atalay

https://doi.org/10.35193/bseufbd.715571

Cited By: 1

Öz

Araştırma, Edirne ilinde ekilen sorgum x sudan otu melez çeşitlerine uygulanan farklı azot dozlarının erken dönemde yapılan biçimden elde edilen verim ve bazı kalite özelliklerine etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Edirne ili Havsa ilçesi Musulca Köyü’nün sulanabilen çiftçi arazisinde 2014 yılında yapılan çalışma Tesadüf Blokları Faktöriyel Deneme Desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Farklı azot dozları (0, 4, 8, 12, 16 kg/da) ve sorgum x sudan otu melez çeşitlerinin (Greengo and Sugar Graze II) yaprak sayısı, yaprak/sap oranı, sap çapı, toplam yeşil ve kuru ot verimi, ham protein oranı, toplam protein verimi, ham selüloz, ADF ve NDF oranlarını önemli ölçüde etkilediği saptanmıştır. Uygulanan azot miktarının artışı ile bitkide yaprak sayısı, sap çapı, toplam yeşil ve kuru ot verimi, ham protein oranı ve toplam protein verimi artarken; ham selüloz, asit deterjanda çözünmeyen lif ve nötr deterjanda çözünmeyen lif oranları ise düşmüştür. Azotlu gübreleme yapılmadığında, Greengo çeşidinin toplam yeşil (1585.60 kg/da) ve kuru ot (528.70 kg/da) verimleri ile toplam ham protein verimi (58.16 kg/da) en düşük saptanmıştır. Ham selüloz, asit deterjanda çözünmeyen lif ve nötr deterjanda çözünmeyen lif oranları ise dekara uygulanan saf azot miktarının artmasıyla düşmüştür. Çalışmadan elde edilen sonuçlar topluca irdelendiğinde; Trakya yöresinin farklı lokasyonlarında daha uzun süreli çalışmaların yapılmasının gerektiği ve yüksek verim ile kalite özellikleri bakımından Sugar Graze II çeşidinin dekara 16 kg saf azot uygulaması yapılarak ana ürün şeklinde yetiştirilebileceği sonucuna varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Azot Dozları, Kalite Özellikleri, Ot Verimi, Sorgum x Sudan Otu Melezi

Effect of Different Nitrogen Doses on Yield and Some Quality Properties in Sorghum x Sudan Grass Hybrid (Sorghum bicolor (L.) Moench x Sorghum sudanense (Piper) Stapf) Cultivars under Edirne Ecological Conditions

Öz

The aim of this investigation was to determine the effect of different nitrogen doses on yield and some quality properties of sorghum x Sudan grass hybrids (Sorghum bicolor (L.) Moench x Sorgum sudanense (Piper) Stapf) cultivars (Greengo and Sugar Graze II) in Musulca village-Edirne ecological conditions in 2014. The experiment was laid out in a two-factor factorial in randomized complete block design with four replicates. The different nitrogen doses (0, 4, 8, 12, 16 kg da-1) and cultivars (Greengo and Sugar Graze II) affected the leaves/plant, leaf/stem ratio, total green fodder yield, total hay yield and neutral detergent fiber ratio. Contrary to crude fiber ratio, acid detergent fiber and neutral detergent fiber; the stem diameter, the leaves/plant, leaf/stem ratio, total green fodder yield, total hay yield, crude protein ratio and total protein yield increased depending on the nitrogen doses. In cv. Greengo, total green fodder, hay and protein yields were 1585.60 kg da-1, 528.70 kg da-1 and 58.16 kg da-1, respectively, by not applying nitrogen. The nitrogen application at the rate of 16 kg da-1 significantly decreased crude fiber (28.03-29.20 %) and neutral detergent fiber (57.27 %) over control. According to results, cultivation of the cv. Sugar Graze II for higher forage yield and quality at the 16 kg da-1 application is recommended in Edirne province and similar ecological conditions.

Anahtar Kelimeler

Nitrogen Doses, Quality Traits, Forage Yield, Sorghum x Sudan Grass Hybrid

Kaynakça

• Yüksel, A. N. (2013). Orman ve Su Kaynakları, Özel İhtisas Komisyonu Raporu. https://www.trakyaka.org.tr/upload/Domain/trakyaka/28062013NJ-TY.pdf, (21.07.2017).
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2017). 2017 Bölgesel İstatistikler. https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/tabloOlustur.do.
• Meşe, A., Gülümser, E. & Mut, H. (2019). Bilecik ili yem bitkilerinin mevcut durumu. BŞEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 6, 336-343.
• Ateş, E., & Tekeli, A. S. (2017). Farklı taban gübresi uygulamalarının yem bezelyesi (Pisum arvense L.)’nin ot verimi ve kalitesine etkisi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20, 13-16.
• Skerman, P. J., & Riveros, F. (2017). Tropical Grasses. FAO Plant Production and Protection Series No. 23, Rome.
• Avcıoğlu, R., Geren, H., & Kavut, Y. T. (2009). Sorgum Sudan otu Sorgum x Sudan otu Melezi. Yem bitkileri Buğdaygil ve Diğer familyalardan Yem Bitkileri, Ed: Avcıoğlu, R., Hatipoğlu, R. & Karadağ, Y., T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Yayınları, İzmir, 680-695.
• Grubinger, V. (2017). Sorghum-Sudangrass: A Vıgorous Cover Crop. University of Vermont Extension, Burlington, New Jersey, ABD.
• Tekeli, A. S. (1988). Buğdaygil Yem Bitkileri. T.Ü Tekirdağ Ziraat Fakültesi Yayın No: 64, Ders Notu: 49, 45 s, Tekirdağ,
• Ateş, E. (2012). Sorgum x sudanotu melezi (Sorgum bicolor (L.) Moench x Sorgum sudanense (Piper) Stapf). Hasad Hayvancılık, 28, 70-71.
• Mut, H., Gulumser, E., Dogrusoz, M. C., & Basaran, U. (2017). Effect of different nitrogen levels on hay yield and some quality traits of sudan grass and sorghum x Sudan grass hybrids. Animal Nutrition and Feed Technology, 17, 269-278.
• Acar, R. (1995). Sulu şartlarda ikinci ürün olarak bazı baklagil yem bitkileri ve tahıl karışımlarının yetiştirilme imkanları. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Wright, B., Wheeler, T., & McKinley, J. (2016). Forage Sorghum-Sudan Grass. Ministry of Agriculture, Food and Rural Affairs, Stone Road West, Guelph, Ontario, Canada.
• Ates, E. (2011). Determination of forage yield and its components in blue melilot (Melilotus caerulea (L.) Desr.) grown in the western region of Turkey. Cuban Journal of Agricultural Science, 45, 299-302.
• Tekeli, A. S., & Ateş, E. (2003). Determination of some agricultural and botanical characters of some annual clovers (Trifolium sp.). Bulgarian Journal Agricultural Science, 9, 505-508.
• Ates, E., & Tenikecier, H.S.(2019). Hydrocyanic acid content, forage yield and some quality features of two sorghum-Sudan grass hybrid cultivars under different nitrogen doses in Thrace, Turkey. Current Trends in Natural Sciences, 8, 55-62.
• Association of Official Analytical Chemists. (1990). Official Methods of Analysis. 15th ed., Washington DC., USA.
• Goering, H. K., & Van Soest, P. J. (1970). Forage Fiber Analysis: Apparatus, Reagents, Procedures and Some Applications. Agric. Handbook No. 379. ARC, USDA, Washington DC., USA.
• Açıkgöz, N., İlker, E., & Gökçöl, A. (2004). Biyolojik Araştırmaların Bilgisayarda Değerlendirilmeleri. Ege Üniversitesi TOTEM Yayın No. 2, İzmir.
• Yüksel, O. (2006). Sorgum x sudanotu (Sorghum bicolor (L.) Moench x Sorghum sudanense (piper) Stapf.) melezinde farklı azot dozu uygulamalarının verim ve bazı kalite özelliklerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Başaran, R. (2011). Bartın’da sorgum (Sorghum bicolor (L.) Moench) çeşitlerinin ikinci ürün silajlık olarak yetiştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Medina Lucia, B., Riquelme Villagran, E. O., & Valdez-Oyervidez, A. (1986). The effect of nitrogen and phosphorus fertilizer and population density on lowland fodder sorghum production under irrigation. Herbage Abstract, 56, 3789.
• Turgut, I., Bilgili, U., & Açıkgöz, E. (2005). Production of sweet sorghum (Sorghum bicolor L. Moench) increases with increased plant densities and nitrogen fertilizer levels. Acta Agri. Scandinavica, Sec. B-Plant Soil Science, 55, 236-240.
• Aslan, H. (1998). Tokat ekolojik şartlarında sorgum x sudanotu melezinde farklı sıra aralığında, ekim normu ve azot dozlarının verim ve bazı agronomik özelliklere etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Acar, R., & Yıldırım, A.İ. (2001). Farklı bitki sıklıklarının süpürge darısında (Sorghum vulgare var. technicum Jav.) ot verimi ve verim unsurları üzerine etkileri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15, 128-133.
• Acar, R., Akbudak, M. A., & Sade, B. (2002). Konya ekolojik şartlarında silajlık sorgum x sudanotu melezlerinin verimleri ile verimi etkileyen bazı özelliklerin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16, 88-95.
• Güneş, A., & Acar, R. (2005). Karaman ekolojik koşullarında silajlık sorgum x sudanotu melezinin ikinci ürün olarak yetiştirme imkanlarının belirlenmesi. Selçuk Üniverisitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19, 8-15.
• Miko, S., & Manga, A. A. (2008). Effect of intra-spacing and nitrogen rates on growth and yield of sorghum (Sorghum bicolor L.). Production Agriculture and Technology, 4, 66-73.
• Özkurt, M. (2013). Tokat ekolojik koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilebilecek silajık sorgum (Sorghum bicolor (L.) Moench) çeşitlerinde farklı sıra aralıklarının bazı morfolojik ve tarımsal özellikleri üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Baytekin, H., Gül, İ., & Bengisu, G. (1995). Harran ovası sulu koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen silaj sorgumda farklı azot dozlarının verim ve bazı tarımsal karakterlere etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1, 212-226.
• Manga, İ., Acar, Z., & Erden, İ. (1994). Buğdaygil Yem Bitkileri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ders Notu No. 6, Samsun.
• İptaş, S., & Yılmaz, M. (1995). Silajlık sorgum ve sorgum x sudanotu melezlerinde farklı sıra aralıklarının bazı morfolojik ve tarımsal özelliklere etkisi üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12, 203-211.
• İptaş, S., Brohi, A.R., & Aktaş, A. (2001). Sorgum x sudanotu melezinde (Sorghum vulgare Pers. x Sorghum sudanense (Piper) Stapf.) azotlu gübreleme ve biçim yüksekliğinin verim ve kaliteye etkisi. Tarım Bilimleri Dergisi, 7, 69-74.
• Yılmaz, Ş., & Sağlamtimur, T. (1997). Amik ovası koşullarında II. ürün olarak yetiştirilen sorgum x sudanotu (Sorghum bicolor x Sorghum sudanense) melez çeşidinde azot gübrelemesinin ve sıra arası mesafenin ot verimine ve kalitesine etkisi üzerine bir araştırma. MKÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2, 87-100.
• Sarkar, B. (2000). Effect of different doses of nitrogen fertilizer on growth, yield, chemical composition and degradability of zamboo grass. MS Thesis, Bangladesh Agricultural University, Department of Animal Nutrition, Mymensingh.
• Arslangiray, C. (1998). Çukurova koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen bazı tane sorgum (Sorgum bicolor L.) ve sorgum x sudanotu (Sorgum sudanense L.) melez çeşitlerinde azot gübrelemesinin dane ve hasıl verimine etkisi üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Uzun, F., & Çiğdem, İ. (2005). Yemlik kocadarı ve kocadarı-sudan otu melezleri. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 20, 66-72.
• Carmi, A., Aharoni, Y., Edelstein, M., Umiel, N., Hagiladi, A., Yosef, E., Nikbachat, M., Zenou, A., & Miron, J. (2006). Effects of irrigation and plant density on yield, composition and in vitro digestibility of a new forage sorghum variety at two maturity stages. Animal Feed Science and Technology, 131, 121-133.
• Nazlı, İ.R. (2011). Sorgum x sudanotu melezi (Sorghum bicolor x Sorghum bicolor var. Sudanense) tarımında bazı organik atıkların kullanım olanakları. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Chattha, M. U., Iqbal, A., Hassan, M. U., Chattha, M. B., Ishaque, W., Usman, M., Khan, S., Fayyaz, M. T., & Ullah, M.A. (2017). Forage yield and quality of sweet sorghum as influenced by sowing methods and harvesting times. Journal of Basic & Applied Sciences, 13, 301-306.
• Torrecillas, M., Cantamutto, M. A., & Bertoia, L. M. (2011). Head and stover contribution to digestible dry matter yield on grain and dual-purpose sorghum crop. Australian Journal of Crop Science, 5, 116-122.
• Khaleduzzaman, A. B. M., Enamul Haq Hazary, M., Emdadul Haque, M., & Shafiqul Islam, M. (2013). Nitrogen and phosphorus fertilization for Jumbo (Sorghum bicolor x Sorghum sudanese) forage production and evaluation by using near infrared reflectance spectroscopy. International Journal of Agronomy and Plant Production, 4, 3576-3582.
• Tosunoğlu, S., & Mut, H. (2015). Yozgat Şartlarında Ana ve İkinci Ürün Olarak Yetiştirilebilecek Sorgum, Sudan Otu Ve Sorgum Sudan Otu Melez Çeşitlerinin Belirlenmesi. Türkiye 11. Tarla Bitkileri Kongresi. 7-10 Eylül, Çanakkale, 246.
• Nazlı, İ. R., İnal, İ., Kuşvuran, A., Sezer, C.M., & Tansı, V. (2013). Çukurova Koşullarında Bazı Sorgum x Sudanotu Melezi Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi. 10-13 Eylül, Konya, 452.