Bilimsel araştırmaların başlıca amacı gerçeği bulmak olduğu halde pek çok araştırma sonuçlarının bunu başaramadığı, bazen dikkatsizlik ve özensizlik bazen acelecilik çoğunlukla da yöntem bilgisi yetersizliği yüzünden gerçeğin çok uzağında kaldığı görülmektedir. Bilim ve teknolojideki tüm gelişmelere rağmen halen tıpta nedeni ve tedavisi bilinmeyen onlarca hastalık bulunmakta, özellikle nedensellik konusundaki bilgilerimiz yerinde saymaktadır. Yayınlanan araştırmaların planlanmasından tasarımına, kullanılan yöntemlerden veri toplama biçimine, toplanan verilerin analizinden yorumuna kadar her aşamada yapılabilen sayısız hata ve yanlılıklar söz konusudur. Özellikle sistematik hata olarak da bilinen yanlılıkların araştırma sonuçlarını farkında olmadan bambaşka bir yöne çekebildiği bilinmektedir. Bu yanlılıkların en önemlileri arasında yer alana “karıştırıcılık”, “etkileşim” ve “çarpıştırıcılık” neden-sonuç ilişkilerinin incelenmesi sırasında çok karşılaşılan, fark edildiğinde kontrolü mümkün olan, fark edilmediğinde ise bulguları çarpıtarak değersizleştiren yanlılık kaynaklarıdır. Bunların ne oldukları, nasıl oluştukları ve nasıl kontrol edilebilecekleri konuları ilgili literatür ışığında özetlenmiştir.
Karıştırıcılık Çarpıştırıcılık Etkileşim Etki-ölçüm değişimi
Although the main purpose of scientific studies is to find the truth, it is seen that the results of many studies cannot achieve this, and sometimes their findings are far from the truth due to carelessness, lack of rigorousness, hastiness and mostly to lack of methodology knowledge. Despite all the developments in science and technology, there are still dozens of diseases whose causes and treatments are unknown in medicine. There are numerous mistakes and biases that can be made at every stage, starting from the study plan and design, to the methods used and to the way of data collection from the analysis to the interpretation of the findings. It is well known that biases, also known as systematic errors, can lead research results in a completely different direction without being aware of it. Among the most important of these biases, "confounding", "interaction" and "colliding" are sources of bias that are frequently encountered during the investigation of cause-effect relationships. They can be controlled when noticed, and distort and devalue the findings when not noticed. This article summarizes the issues regarding what are they, how do they occur and how they can be controlled in the light of the relevant literature.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Klinik Tıp Bilimleri |
Bölüm | Derleme |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2021 |
Kabul Tarihi | 17 Kasım 2021 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |
Dergimiz Uluslararası hakemli bir dergi olup TÜRKİYE ATIF DİZİNİ, TürkMedline, CrossREF, ASOS index, Google Scholar, JournalTOCs, Eurasian Scientific Journal Index(ESJI), SOBIAD ve ISIindexing dizinlerinde taranmaktadır. TR Dizin(ULAKBİM), SCOPUS, DOAJ için başvurularımızın sonuçlanması beklenmektedir.